Czy istnieje potrzeba wyodrębnienia w ramach prawa handlowego i prawa spółek prawa przedsiębiorstw i spółek rodzinnych? Uwagi ogólne z perspektywy prawa niemieckiego i austriackiego

Niniejszy artykuł otwiera cykl artykułów dotyczących potrzeby wyodrębnienia, w ramach polskiego prawa handlowego i prawa spółek, prawa przedsiębiorstw i spółek rodzinnych, tak jak jest to postulowane w niemieckiej i austriackiej doktrynie prawa spółek. W artykule zwraca się uwagę na gospodarcze znaczenie przedsiębiorstw i spółek rodzinnych w Polsce, w Niemczech i w Austrii, omawia stan rozpoznania tej problematyki w doktrynie niemieckiej, austriackiej i polskiej, a także przedstawia dwa podstawowe podejścia definicyjne do problematyki przedsiębiorstw i spółek rodzinnych: pojęcie przedsiębiorstwa i spółki rodzinnej sensu largo oraz sensu stricto. Konfrontacja tych dwóch definicji przedsiębiorstwa i spółki rodzinnej prowadzi do wniosku, że dla zrozumienia, analizy i zgłębienia problematyki spółek rodzinnych istotne i miarodajne jest pojęcie spółki rodzinnej sensu stricto, które odwołuje się do istoty spółek rodzinnych i konstytuującego je elementu subiektywnego, jakim jest wola założyciela/założycieli spółki rodzinnej, by prowadzić i kontynuować spółkę przez następne pokolenia jako przedsiębiorstwo rodzinne w sposób zapewniający jej niezależność oraz wielopokoleniową trwałość.

Bibliografia/References

Literatura/Literature

Bieluk, J. (2019). Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Komentarz. C.H.Beck.

Bieniek, T., & Machaj, R. (2022). Komentarz do art. 125 k.s.h. W: Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Wyd. 26. C.H.Beck.

Bochmann, Ch., Scheller, J., & Prütting, J. (2021), Münchener Handbuch des Gesellschaftsrechts. Band 9. Recht der Familienunternehmen. 6. Auflage. C.H.Beck.

Fels, M., & Wolter, H.-J. (2022). Die volkswirtschaftliche Bedeutung von Familien- und Frauenunternehmen. Institut für Mittelstandsforschung Bonn. Daten und Fakten, (28). https://www.ifm-bonn.org/publikationen/daten-und-fakten/detailansicht/die-volkswirtschaftliche-bedeutung-von-familien-und-frauenunternehmen

Fleischer, H. (2017). The Law of Close Corporations. W: M. Schauer, & B. Verschraegen (Red.), General Reports of the XIXth Congress of the International Academy of Comparative Law. Rapports Généraux du XIXeme Congres de l'Académie Internationale de Droit Comparé. Springer Science+Business Media B.V. https://doi.org/10.1007/978-94-024-1066-2

Górniak, K. (2022). Zakres spraw regulowanych ustawą. W: K. Osajda (Red.), Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Prawo spadkowe przedsiębiorców. Komentarz. Wyd. 2. C.H.Beck.

Herbet, A. (2022). Komentarz do art. 431 k.c. W: P. Machnikowski (Red.), Zobowiązania. Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I KC. Tom I. Komentarz. C.H.Beck.

Holler, L. (2019a). Das Recht der Familienunternehmen und ihre Besonderheiten in der Rechtsanwendung und –gestaltung (Teil I). Das Gesellschaftsrechtrecht der Familienunternehmen – Auf dem Weg zu einem Sonderrecht? Deutsches Steuerrecht, (16–17).

Holler, L. (2019b). Das Recht der Familienunternehmen und ihre Besonderheiten in der Rechtsanwendung und –gestaltung (Teil II). Vom Familienverband der Gesellschafter zum besonderen Gesellschaftszweck der Familiengesellschaft als Geschäftsgrundlage und Wesensmerkmal des Familienunternehmens. Deutsches Steuerrecht, (18).

Jędrejek, G. (2006). Egzekucja przez zarząd przymusowy przedsiębiorstw rodzinnych. C.H.Beck.

Kalls, S., & Probst, S. (2013). Familienunternehmen. Gesellschafts- und zivilrechtliche Fragen. Manzsche Verlags- und Universitätsbuchhandlung.

Kopaczyńska-Pieczniak, K. (2023). Spółka komandytowo-akcyjna. W: M. Romanowski (Red.), Prawo spółek osobowych. System Prawa Prywatnego. Tom 16B. C.H.Beck.

Opalski, A (2018). Komentarz do art. 207 k.s.h. W: A. Opalski (Red.), Kodeks spółek handlowych. Tom IIA. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 151–226. C.H.Beck.

Oplustil, K. (2010). Instrumenty nadzoru korporacyjnego (corporate governance) w spółce akcyjnej. C.H.Beck.

Pabis, R. (2022). Komentarz do art. 213 k.s.h. W: J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, K. Oplustil, R. Pabis, A. Rachwał, M. Spyra, G. Suliński, M. Tofel, M. Wawer, & R. Zawłocki, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Wyd. 8. C.H.Beck.

Rachwał, A. (2019). Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W: A. Szumański (Red.), Prawo spółek handlowych. Tom 2A. System Prawa Handlowego. Wyd. 3. C.H.Beck.

Sobiech, A. (2016). Opodatkowanie spółek osobowych. C.H.Beck.

Szumański, A. (2016a). Spółka komandytowa. W: A. Szajkowski (Red.), Prawo spółek osobowych. System Prawa Prywatnego. Tom 16. Wyd. 2. C.H.Beck.

Szumański, A. (2016b). Spółka komandytowo-akcyjna. W: A. Szajkowski (Red.) Prawo spółek osobowych. System Prawa Prywatnego. Tom 16. Wyd. 2. C.H.Beck.

Tarska, M. (2018). Sytuacja prawna małżonków jako współwspólników spółki z o.o. W: A. Dańko-Roesler, M. Leśniak, M. Skory, & B. Sołtys (red.), Ius est ars boni et aequi. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Józefowi Frąckowiakowi. Stowarzyszenie Notariuszy Rzeczypospolitej Polskiej.

Tarska, M. (2022). Zasada swobody umów w prawie spółek. Studia Prawa Prywatnego, (3).

Uffmann, K., & Becker, A. (2022). "Recht der Familienunternehmen" in die juristische Ausbildung! Recht der Familienunternehmen, (6).

Wielgus, K. (2022a). Komentarz do art. 872 k.c. W: K. Osajda (Red.), Kodeks cywilny. Prawo spadkowe przedsiębiorców. Komentarz. C.H.Beck.

Wielgus, K. (2022b). Komentarz do art. 60 k.s.h. W: K. Osajda (Red.), Kodeks spółek handlowych. Prawo spadkowe przedsiębiorców. Komentarz. C.H.Beck.

Wiórek, P. M. (2018). O braku potrzeby wprowadzenia prostej spółki akcyjnej (PSA) z perspektywy prawnoporównawczej. Przegląd Prawa Handlowego, (5).

Wiórek, P. M. (2021). „Ciemna strona” fundacji rodzinnej? Uwagi z perspektywy prawa niemieckiego. Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego, (11). https://doi.org/10.33226/0137-5490.2021.11.2

Zdanikowski, P. (2016). Ograniczenie lub wyłączenie wystąpienia spadkobiercy wspólnika a zapis windykacyjny udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Przegląd Prawa Handlowego, (3).

 

Źródła internetowe/Internet sources

eGospodarka.pl. (2020). Firmy rodzinne przebadane przez GUS. 2020.02.26. https://www.egospodarka.pl/162169,Firmy-rodzinne-przebadaneprzez-GUS,1,39,1.html

European Commission. (2009). Final Report of The Expert Group. Overview of Family-Business-Relevant Issues: Research, Networks, Policy Measures and Existing Studies. European Commission. Enterprise and Industry Directorate-General, Promotion of SMEs' competitiveness. https://ec.europa.eu/docsroom/documents/10388/attachments/1/translations

GUS. (2018). Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości w sektorze MŚP. Główny Urząd Statystyczny. https://stat.gov.pl/statystykieksperymentalne/badania-i-rozwoj-innowacyjnosc-spoleczenstwo-informacyjne/uwarunkowania-rozwoju-przedsiebiorczosci-w-sektorzemsp,1,1.html

KMU Forschung Austria. (2020). Familienunternehmen in Österreich 2019. Endbericht. KMU Forschung Austria. Austrian Institute for SME Research. https://news.wko.at/news/oesterreich/kmu-forschung-bericht-familienunternehmen-2019.pdf (dostęp: 23.02.2023)

 

Akty prawne/Legal acts

Ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1740 ze zm.).

Ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1467 ze zm.).

Ustawa z 26.01.2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r., poz. 326).