Dwudziestolecie (rzekomej) odpowiedzialności podmiotów zbiorowych w Polsce

W dniu 28.11.2023 r. mija dwadzieścia lat od wejścia w życie ustawy z 28.10.2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Rocznica ta stanowi dobrą okazję, aby dokonać oceny sposobu funkcjonowania tej ustawy w polskim porządku prawnym w ciągu minionych 20 lat, na podstawie dostępnych danych statystycznych. Punktem wyjścia do rozważań jest teza, że ustawa ta nie ma żadnego znaczenia praktycznego i stanowi jedynie instrument fasadowy. Analiza przeprowadzona w artykule potwierdza tę tezę – ustawa z 2002 r. nie jest de facto stosowana. W związku z tym w artykule postuluje się zmianę odpowiednich rozwiązań prawnych, wskazując kierunek pożądanych modyfikacji.

riminal law, compliance, corporate criminal liability

Bibliografia/References

Allahverdiyev, S., & Othman, M. (2022). "Verbandssanktionengesetz" – corporate liability for Germany? German Law Journal, 23, 637–649. https://doi.org/10.1017/glj.2022.37

Filar, M. (2010). W: A. Marek (red.), System Prawa Karnego. Tom I. Zagadnienia wstępne (415–445). C.H.Beck.

Filar, M., Kwaśniewski, Z., & Kala, D. (2003). Komentarz do ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Toruń.

Gruner, R. S. (2017). Corporate Criminal Liability and Prevention. ALM.

Mik, B. (2003). Charakter prawny odpowiedzialności podmiotów zbiorowych w świetle ustawy z dnia 28 października 2002 r. Przegląd Sądowy, (7–8).

Nowak, C. (2013). Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych – ewolucja rozwiązań ustawowych, praktyka orzecznicza. W: A. Błachnio-Parzych, J. Jakubowska-Hara, J. Kosonoga, & H. Kuczyńska (red.), Problemy wymiaru sprawiedliwości karnej. Księga Jubileuszowa Profesora Jana Skupińskiego (730–741). Wolters Kluwer.

Nowak, C. (2014). Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych – praktyka stosowania przepisów. W: Rola urzędów administracji państwowej w identyfikowaniu nieprawidłowości w zamówieniach publicznych. IV Międzynarodowa Konferencja Antykorupcyjna. Materiały pokonferencyjne (36–47). Centralne Biuro Antykorupcyjne.

Ochman, P. (2022). Z problematyki przestępczości przedsiębiorstw w prawie karnym gospodarczym. Uwagi o systemie sankcji w ustawie o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego, (62).

Oczkowski, T. (2021). Rozważania o możliwości wypracowania modelu karania podmiotów zbiorowych. Studia Iuridica Toruniensia, (1). http://dx.doi.org/10.12775/SIT.2021.011

Radecki, W. (2020). Odpowiedzialność osób prawnych w niemieckim, czeskim, słowackim i polskim prawie karnym środowiska. Prokuratura i Prawo, (7–8).

Sieber, U., & Engelhart M. (2014). Compliance Programs for the Prevention of Economic Crimes. An Empirical Survey of German Companies. Duncker & Humblot.

Wróbel, W., & Zoll, A. (2010). Polskie prawo karne. Część ogólna. Znak.