Jedną z form dodatkowych indywidualnych planów emerytalnych (IKE i IKZE) jest umowa rachunku oszczędnościowego zawierana przez bank z wykorzystaniem wzorców umownych. Bankowe wzorce umów o indywidualne produkty emerytalne mogą jednak zawierać klauzule niedozwolone, w szczególności w zakresie zmian oprocentowania, podstaw pobierania, ustalania wysokości i dokonywania zmian pobieranych przez banki opłat. Celem artykułu jest identyfikacja oraz analiza ryzyka braku zgodności i jego dalszych negatywnych konsekwencji zarówno dla banku, jak i dla indywidualnych oszczędzających z uwagi na nieodpowiedniość treści umów bankowych produktów emerytalnych. Wskazano, że aktualnie stosowane przez banki wzorce umów o indywidualne rachunki emerytalne mogą skutkować dla instytucji bankowych sankcjami prawnymi i ekonomicznymi z uwagi na klauzule abuzywne występujące w tych wzorcach. W analizie zastosowano następujące metody badawcze: ekonomiczną i prawną analizę zasad funkcjonowania bankowych produktów emerytalnych, krytyczną analizę piśmiennictwa, orzecznictwa SOKIK i wpisów do rejestru NKU prowadzonego przez Prezesa UOKiK oraz decyzji Prezesa UOKIK.

Nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad niekrajowymi podmiotami na rynku kredytów konsumenckich w Polsce a ochrona kredytobiorcy

The article deals with the issue of protecting Polish consumers who are customers of non-domestic lenders (i.e lenders with no registered seats on the territory of the Republic of Poland) granting facilities to Polish consumers. The protection is shown in the context of public oversight over non-domestic lenders, exercised as part of the supervision over the financial market. The purpose of the article is to analyze on what legal basis those non-domestic entities conduct their activities in Poland and how enforcement is used to ensure their compliance with the applicable provisions of law regarding taking up and running of activities in this area, as a part of the supervision of the Polish Financial Supervision Authority (Komisja Nadzoru Finansowego, KNF) over such entities.

The article is also an attempt to answer the following questions — are competences of KNF as lenders supervisory authority under the supervision of the financial market sufficient to provide consumers with protection while using services on the consumer credit market in Poland?; Is it indirect (or direct) protection and should the role of KNF in this respect be changed?

Artykuł dotyczy problematyki ochrony polskich konsumentów będących klientami niekrajowych kredytodawców (niemających siedziby na terytorium RP) udzielających kredytów konsumenckich w Polsce w kontekście nadzoru publicznego nad nimi, sprawowanego w ramach nadzoru nad rynkiem finansowym. Celem artykułu jest przeanalizowanie, na jakiej podstawie prawnej prowadzą oni swoją działalność w Polsce oraz w jaki sposób jest egzekwowane przestrzeganie przez nich obowiązujących przepisów dotyczących podejmowania i prowadzenia działalności w tym obszarze, w ramach nadzoru KNF nad nimi.

W artykule podjęto także próbę udzielenia odpowiedzi na pytania, czy kompetencje KNF jako organu nadzoru nad kredytodawcami w ramach nadzoru nad rynkiem finansowym w obecnym kształcie są wystarczające, by zapewnić ochronę kredytobiorcom korzystającym z oferowanych przez nich usług na rynku kredytów konsumenckich w Polsce; czy jest to ochrona pośrednia (czy bezpośrednia) i czy rola KNF w tym zakresie powinna ulec zmianie, a jej kompetencje powinny ulec rozszerzeniu.

Celem  analizy  jest  zaprezentowanie  w  wymiarze  ogólnym  (a  nie  szczegółowym)  wyzwań  dotyczących  funkcjonowania struktury instytucjonalnej ochrony konsumenta na rynku finansowym w Polsce (sieci ochrony konsumenta na rynku usług finansowych),  zwłaszcza  wobec  konieczności  przeciwdziałania  nadużyciom  wobec  nich,  ujawnionym  w  rzeczywistości pokryzysowej,  a  zmierzających  do  zapewnienia  im  rzeczywistej  ochrony.  W  artykule  nie  chodzi  o  szczegółową charakterystykę regulacji prawnych dotyczących statusu i kompetencji funkcjonujących już organów i instytucji ochrony konsumenta usług finansowych, lecz o wskazanie problemów wiodących w ogólnym wymiarze i pewnych propozycji zmian koncepcyjnych w budowie tej infrastruktury ochrony konsumenta usług finansowych i jej umiejscowienia w ramach sieci bezpieczeństwa rynku finansowego.

Autorka, przyjmując jako punkt wyjścia aktualną infrastrukturę ochrony konsumenta na rynku finansowym w Polsce oraz zadania i kompetencje organów ją tworzących (jednak bez ich analizy), podejmuje próbę odpowiedzi na pytania, jakie należałoby  podjąć  działania  (zarówno  w  sferze  regulacyjnej,  jak  i  faktycznej),  by  podmioty  te  tworzyły  od  strony instytucjonalnej (podmiotowej i kompetencyjnej) spójny system, a sieć ochrony konsumenta na rynku finansowym była gwarantem rzeczywistego egzekwowania konsumenckiego prawa rynku finansowego (prawa ochrony konsumenta usług finansowych) w wymiarze tak publicznoprawnym, jak i prywatnoprawnym. W szczególności autorka proponuje elementy składowe, z jakich ta struktura instytucjonalna powinna być zbudowana, i wskaże, jakie formy współpracy między nimi byłyby  wskazane,  w  szczególności  czy  istnieje  potrzeba  stworzenia  nowych  ciał  (nowych  elementów)  tej  struktury wyposażonych w dodatkowe kompetencje i zadania (bez podejmowania jednak szczegółowych rozważań w tym zakresie, a jedynie na poziomie ogólnej koncepcji). Z uwagi bowiem na ograniczone ramy niniejszego opracowania, celem autorki nie jest wyczerpujące zaprezentowanie całej koncepcji i propozycji zmian w strukturze (sieci) ochrony konsumenta na rynku finansowym, a jedynie  zasygnalizowanie potrzeby i konieczność podjęcia dyskursu w tym obszarze tak na poziomie teoretycznym, jak i praktycznym.