Glosa do postanowienia Wiceprezes Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 21.05.2021 r. (Republika Czeska v. Rzeczpospolita Polska, C-121/21)

Minister Klimatu i Środowiska decyzją z 20.03.2020 r. przedłużył do 2026 r. wydaną w 1994 r. koncesję na wydobywanie węgla brunatnego ze złoża Turów przylegającego do granicy z Republiką Czeską. Zdaniem strony skarżącej wspomniana decyzja została wydana z naruszeniem wymagań prawa europejskiego dotyczących ocen oddziaływania na środowisko, a wydobywanie kopaliny z tego złoża (rozpoczęte ponad 100 lat temu) spowoduje obniżenie się poziomu wód po stronie czeskiej. Postanowieniem z 21.05.2021 r. (C 121/21) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nakazał Rzeczpospolitej Polskiej natychmiastowe, do chwili ogłoszenia wyroku kończącego sprawę, zaprzestanie wydobycia węgla brunatnego ze wspomnianego złoża. Zasadność tego rozstrzygnięcia z wielu powodów budzi wątpliwości. Po pierwsze, wydobycie wspomnianej kopaliny nie jest prowadzone przez Rzeczpospolitą Polską, lecz przez przedsiębiorcę, którym jest spółka kapitałowa. Po drugie, natychmiastowe wstrzymanie działalności nie przerwie procesu odwadniania nieruchomości (a więc powstawania szkód czy też stanu zagrożenia ich powstawaniem) po stronie czeskiej. Po trzecie, zastosowanie się do nakazu zaprzestania wydobycia może nastąpić tylko zgodnie z wymaganiami prawa polskiego, co wymaga podjęcia stosownych decyzji, zwłaszcza zaś dotyczących zatwierdzenia zmiany planu ruchu zakładu górniczego. Nie istnieje natomiast podstawa prawna pozwalająca na wdrożenie opisanego wyżej nakazu. Okoliczności uzasadniają ocenę, że spór ma charakter cywilnoprawny i sprowadza się do odpowiedzialności polskiego przedsiębiorcy za szkody powstałe (lub których powstanie jest prawdopodobne) na terytorium sąsiadującego państwa.

Bibliografia/References

Literatura/Literature

Bujalski, R. (2021). Kopalnia w Turowie z zakazem wydobywania węgla. Omówienie postanowienia TS z dnia 21 maja 2021 r., C-121/21 (Czechy p. Polsce). LEX/el 2021.

Despot-Mładanowicz, A. (2017). W: T. Filipowicz, A. Plucińska-Filipowicz, M. Wierzbowski (red.), Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Komentarz. (573 i n.). Warszawa: C. H. Beck.

Knox, J. H. (2002). The Myth and Reality of Transboundary Environmental Assessment. The American Journal of International Law, 96, 301.

Mierkiewicz, M. (2017). W: B. Rakoczy (red.), Oceny oddziaływania na środowisko w praktyce. Warszawa: Wolters Kluwer.

Akty prawne i inne źródła/Legal acts and other sources

Decyzja Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu z 21.01.2020 r. (ze zm.) ustalająca środowiskowe uwarunkowania dla przedsięwzięcia polegającego kontynuacji eksploatacji złoża węgla brunatnego „Turów” w gminie Bogatynia.

Dyrektywa Parlamentu i Rady 2011/92/UE w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (Dz.Urz. UE L. 2012.26.1).

Koncesja nr 65/94 z 27.04.1994 r. wydana przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa na wydobywanie węgla brunatnego ze złoża „Turów”, z mocą obowiązującą do 30.04.2020 r.

Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, sporządzona w Espoo 25.03.1991 r. (Dz.U. 1999, nr 96, poz. 220 ze zm.).

Porozumienie między Rządem Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej a Rządem Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej o współpracy przy wybieraniu złóż węgla kamiennego zalegających w rejonie polsko-czechosłowackiej granicy państwowej, zawarte 2.12.1984 r.

Postanowienie TSUE z 21.05.2021 r. (C 121/21), https: //curia.europa.eu/juris/liste.jsf?num=C-121/21&language=PL (22.06.2021)

Protokół w sprawie Statusu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Maasricht 1992.02.07 (Dz.U. 2004 nr 90, poz. 864).

Regulamin postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości, przyjęty 24.09.2012 r. (Dz.Urz. UE L. 2012.265.1).

Rozporządzenie (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.07.2007 r. dotyczące prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych („Rzym II”) (Dz.Urz. UE L. 2007.190.40).

Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. 2004 nr 90, poz. 864).

Ustawa z 14.06.1960 r. — Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. 2021, poz. 735).

Ustawa z 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. 2021, poz. 247).

Ustawa z 9.06.2011 r. — Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz.U. 2020, poz. 1064 ze zm.).