Niespójność treściowa prawa podatkowego i bilansowego a wyodrębnienie źródła przychodu w podatku dochodowym od osób prawnych

Wyróżnienie kategorii przychodów z zysków kapitałowych na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wprowadziło istotne zmiany w zakresie obliczania dochodu i straty podatkowej. Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, która weszła w życie 1.01.2018 r., oddzieliła bowiem przychody z zysków kapitałowych od pozostałych przychodów osiąganych przez podatnika. Definicja przychodów z zysków kapitałowych przyjmuje przy tym konstrukcję podobną do tej wysłowionej w przepisach ustawy o rachunkowości. Prawo podatkowe i bilansowe wykazują zatem w tym przypadku podobieństwo nie tylko przez związki treściowe konstruowane przez ustawodawcę, lecz także przez stosowanie przepisów odsyłających. Mimo tych powiązań, w prawie podatkowym i bilansowym występują także niespójności treściowe, polegające na odmiennym definiowaniu terminów przyjętych na gruncie różnych dziedzin prawa. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych zawiera przy tym wyraźne odesłania do przepisów odniesienia ujętych w ustawie o rachunkowości. Celem niniejszego artykułu jest wykazanie różnic oraz skutków prawnych przyjętych przez ustawodawcę rozwiązań legislacyjnych. Wyodrębnienie w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych kategorii przychodów z zysków kapitałowych wskazuje, że normy prawa bilansowego mogą kształtować podatkowy stan faktyczny.

Bibliografia/References

Litratura/Literature

Babiarz, S., Błystak, L., Dauter, B., Gomułowicz, A., Pęk R., Winiarski, R., Wrzesińska-Nowacka, A. (2013). Podatek dochodowy od osób prawnych.

Komentarz. Wrocław: Oficyna Wydawnicza UNIMEX.

Błachut, M., Gromski, W., Kaczor, J. (2008). Technika prawodawcza. Warszawa: C.H.Beck.

Czubakowska, K. (2016). W: T. Kiziukiewicz (red.), Ustawa o rachunkowości. Komentarz. Warszawa: LexisNexis.

Danecka, D. (2014). O odesłaniach pozatekstowych, ocenach i uznaniu administracyjnym. Państwo i Prawo, (7), 32–47.

Dębska, M. (2013). Zasady techniki prawodawczej. Komentarz. Lex.

Drwiłło, A. (red.) (2011). Podstawy finansów i prawa finansowego. Warszawa: Wolters Kluwer.

Franczak, I. (2018). Problem rozbieżności prawa bilansowego i podatkowego w zakresie kategorii kosztów. Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, (524), 35–43.

Gierusz, J. (2010). Koszty i przychody w świetle nadrzędnych zasad rachunkowości. Pojęcie, klasyfikacja, zakres ujawnień. Gdańsk: ODDK.

Grzybowski, T. (2018). Granice wykładni systemowej prawa podatkowego. Przegląd Prawa Publicznego, (1), 65–76.

Hanusz, A. (2000). W kwestii autonomii prawa podatkowego. W: A. Kostecki (red.), Prawo finansowe i nauka prawa finansowego na przełomie wieków. Kraków: Zakamycze.

Hanusz, A. (2020a). Miejsce prawa finansowego w systemie prawa polskiego. Państwo i Prawo, (7), 3–24.

Hanusz, A. (2020b). Ochrona interesu publicznego w procesie stanowienia prawa finansowego. Przegląd Sejmowy, (1), 65–96.

Hejnar, J. (2011). Zarys teorii wyceny bilansowej W: B. Micherda (red.), Prawo bilansowe a prawo podatkowe. Warszawa: Difin.

Hennrichs, J. (2015). W: K. Tipke, J. Lang (red.), Steuerrecht. Köln: Dr Otto Schmidt.

Iwin-Garzyńska, J. (2014). Finansowe i rachunkowe oblicze podatku. Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia, (71), 87–95.

Jarugowa, A. (1997). Współczesne problemy rachunkowości. Warszawa: PWE.

Kaczmarek, P. (2009). Spór wokół rozumienia obejścia prawa w kontekście dyskusji nad autonomia prawa podatkowego względem prawa cywilnego. Acta Universitatis Wratislaviensis, Przegląd Prawa i Administracji, (3109), 63–72.

Kanka, K. (2017). Zastosowanie reguł kolizyjnych norm prawa podatkowego. Praktyczne aspekty niespójności w prawie. Przegląd Podatkowy, (10), 29–36.

Kant, I. (2010). Krytyka czystego rozumu. Tom I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kondratowicz, I. (2006). Rachunek zysków i strat. Warszawa: Wydawnictwo WSPiZ.

Kosikowski, C. (2006). Autonomia prawa podatkowego — głos krytyczny. Przegląd Podatkowy, (7), 5–10.

Koszowski, M. (2013). Autonomia prawa podatkowego — argumenty za i przeciw. Przegląd Prawa Publicznego, (11), 42–56.

Kurowski, L. (1976). Wstęp do nauki prawa finansowego. Warszawa: PWN.

Litwińczuk, H. (1995). Prawo bilansowe. Warszawa: KiK.

Malinowski, A. (2021). Błędy formalne w tekstach prawnych. Warszawa: Wolters Kluwer.

Małecki, P., Mazurkiewicz, M. (2018). CIT. Podatki i rachunkowość. Legalis.

Messner, Z., Pfaff, J. (2013). Teoria i zasady rachunkowości. Warszawa: Stowarzyszenie Księgowych w Polsce.

Michalak, M. (2018). Komentarz do art. 42 ustawy o rachunkowości. W: E. Walińska (red.), Ustawa o rachunkowości. Komentarz. LEX.

Nowacki, J. (1964). „Odpowiednie” stosowanie przepisów prawa. Państwo i Prawo, (3), 368–376.

Olchowicz, I. (2011). Rachunkowość podatkowa. Warszawa: Difin.

Opoka, M., Thedy, M. (2018). Rozdzielenie źródeł przychodów w podatku dochodowym od osób prawnych. Przegląd Podatkowy, (2), 19–26.

Ostrowski, K. (1970). Prawo finansowe. Zarys ogólny. Warszawa: PWN.

Polanowski, S. (2000). Problemy spójności prawa podatkowego i bilansowego. Glosa, (8), 12–14.

Sawicki, K. (2000). Polityka rachunkowości i polityka bilansowa. Zakres terminologiczny i zastosowanie. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, (57), 90–108.

Scheffler, W. (2011). Das Maßgeblichkeitsprinzip nach dem Bilanzrechtsmodernisierungsgesetz — Bestandsaufnahme nach Auffassung der Finanzverwaltung und Alternativen zum Maßgeblichkeitsprinzip. Berlin: IFSt.

Seredyński, R., Szaruga, K. (2015). Komentarz do ustawy o rachunkowości. Gdańsk: ODDK.

Starościak, J. (1977). Problemy interpretacji prawa administracyjnego. W: J. Starościak (red.), System prawa administracyjnego. Tom I. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Ossolineum.

Stępień, K. (2013). Polityka rachunkowości w teorii i w prawnych regulacjach rachunkowości. W: B. Micherda (red.), Teoria rachunkowości a jej współczesne regulacje. Warszawa: Difin.

Szczęśniak, P. (2018). Wykładnia pojęć prawa cywilnego w rekonstrukcji norm prawa podatkowego a postulat spójności i pewności porządku prawnego. W: A. Kaźmierczyk, A. Franczak (red.), Zasada pewności w prawie podatkowym. Warszawa: Wolters Kluwer.

Walińska, E. (2010). Rachunkowość finansowa. Ujęcie sprawozdawcze i ewidencyjne. Warszawa: Wolters Kluwer.

Walińska, E. (2019). Meritum rachunkowość. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa. Warszawa: Wolters Kluwer.

Waślicki, T. (2007a). Współmierność przychodów i kosztów w prawie bilansowym i podatkowym. Przegląd Podatkowy, (9), 35–41.

Waślicki, T. (2007b). Współmierność przychodów i kosztów w prawie bilansowym i podatkowym (2). Przegląd Podatkowy, (10), 29–35.

Wencel, A. (2018). Rzetelność ksiąg rachunkowych w orzecznictwie sądów administracyjnych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, (503), 473–482.

Weralski, M. (1984). Finanse publiczne i prawo finansowe. Warszawa: PWN.

Wojciechowski, B. (2015). Reguły kolizyjne i inferencyjne w interpretacji prawa administracyjnego W: R. Hauser (red.), System Prawa Administracyjnego. Tom 4, Legalis.

Wojciechowski, M. (2016). Stwierdzenie niezgodności norm wyższego i niższego rzędu a pojęcia niezgodności norm. Acta Universitatis Wratislaviensis, Przegląd Prawa i Administracji, (3718), 139–152.

Wronkowska, S., Ziembiński, Z. (2001). Zarys teorii prawa. Poznań: Ars boni et aequi.

Wróblewski, J. (1964). Przepisy odsyłające. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, (35), 3–22.

Ziembiński, Z. (1980). Problemy podstawowe prawoznawstwa. Warszawa: PWN.

 

Akty prawne/Legal acts

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie „Zasad Techniki Prawodawczej” z 20.06.2002 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 283 ze zm.).

Ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1406 ze zm.).

Ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2021 r. poz. 217 ze zm.)

Ustawa z 29.08.1997 r. — Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm.).

Ustawa z 27.10.2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. 2017 poz. 2175).

 

Orzeczenia/Judgments

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19.03.2010 r., sygn. akt II FSK 1731/08.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28.05.2015 r., sygn. akt II FSK 487/13.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30.03.2016 r., sygn. akt II FSK 182/14.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6.12.2016 r., sygn. akt II FSK 3359/14.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6.07.2017 r., sygn. akt II FSK 1170/17.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6.12.2017 r., sygn. akt II FSK 3266/15.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5.11.2019 r., sygn. akt II FSK 1122/19.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 29.06.2016 r., sygn. akt I SA/Kr 498/16.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 8.03.2018 r., sygn. akt I SA/Łd 95/18.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 18.10.2018 r., sygn. akt I Sa/Ol 461/18.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 9.10.2018 r., sygn. akt I Sa/Rz 740/18.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 26.06.2019 r., sygn. akt I SA/Wr 379/19.