Sytuacja prawna podziemnych tras i obiektów turystycznych

Wnętrze skorupy ziemskiej bywa wykorzystywane w celach turystycznych, rekreacyjnych, leczniczych, a nawet sportowych, rozrywkowych oraz innych. Przykładem są wyrobiska nieczynnych (zlikwidowanych) podziemnych zakładów górniczych, jaskinie oraz inne podobne obiekty, zwłaszcza o charakterze militarnym. Ich prawna sytuacja jest niezwykle zróżnicowana i pełna wątpliwości. Do wykorzystywania (w opisanych wyżej celach) wyrobisk podziemnych zlikwidowanych zakładów górniczych odpowiednio stosuje się większość wymagań prawa geologicznego i górniczego. Przestrzeń, w granicach której znajdują się wspomniane obiekty, nie jest objęta prawem własności gruntowej; stanowi ona przedmiot prawa własności górniczej przysługującej Skarbowi Państwa. Brak podstaw, by rozwiązania te stosować do pozostałych obiektów podziemnych. W większości przypadków znajdują się one w granicach przestrzennych nieruchomości gruntowych. Dodatkowa trudność polega na tym, że niesłychanie trudno jest ustalić kryteria rozgraniczające przestrzeń objętą granicami nieruchomości gruntowych od stanowiących przedmiot własności górniczej. Obydwie wspomniane kategorie obiektów podziemnych mogą kwalifikować się do objęcia ochroną dotyczącą zabytków, ale nie zawsze mieszczą się w podziale zabytków na „ruchomości” i „nieruchomości”. Powstaje więc wątpliwość, czy w ogóle mogą one podlegać ochronie jako zabytki.

Bibliografia/References

 

Literatura/Literature

Ciurlok, J. (2018). Warto pamiętać o świadectwach górniczej historii. Morskie opowieści na Górnym Śląsku? Biuletyn Górniczy, (7–9).

Dobosz, P. (2012). Nieruchomość zabytkowa jako przedmiot regulacji prawnej. W: I. Niżnik-Dobosz (Red.), Przestrzeń i nieruchomości jako przedmiot prawa administracyjnego. Publiczne prawo rzeczowe. LexisNexis.

Dobrowolski, G., Lipiński, A., Mikosz, R., & Radecki, G. (2018). Gospodarowanie geologicznymi zasobami środowiska w świetle zasady zrównoważonego rozwoju. Zagadnienia prawne. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Ginter, A., & Michalak, A. (2016). Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz. Wolters Kluwer.

Golat, R. (2004). Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz. Zakamycze.

Jedynak, A. (2008). Prehistoryczne kopalnie krzemienia pasiastego i podziemna trasa turystyczna „Krzemionki”. Kopaliny, (3).

Lipiński, A. (2016). Komentarz do art. 1–2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 2015, poz. 196 ze zm.). Prawne Problemy Górnictwa i Ochrony Środowiska, (1).

Lipiński, A. (2019). Prawne podstawy geologii i górnictwa. Wolters Kluwer.

Łopatecki, K. (2007). „Obiekt o cechach zabytku” a „zabytek” – problemy terminologiczne w świetle ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Zeszyty Dziedzictwa Kulturowego, 1.

PTTK Oddziała Ziemi Tarnogórskiej, Tarnogórski Klub Taternictwa Jaskiniowego. (2013). Podziemia Tarnogórskie – żywy organizm na

wybranym fragmencie Kopalni Fryderyk (Blachówka Zachodni–Urban–Glückhilfe). http://tktj.pl/wp-content/uploads/2020/11/Podziemia-Tarnogorskie-%E2%80%93-zywy-organizm-skompresowany.pdf

Rakoczy, B. (2015). Komentarz do art. 2. W: B. Rakoczy (Red.), Prawo geologiczne i górnicze. Komentarz. Lex.

Roszkiewicz, J. (2011). Przewodnik po Polsce. Podziemne trasy turystyczne. Daunpol.

Rzeczycki, T. (2016). Historyczne rozmaitości nie tylko węglem pisane. Szychta w Jaskini Niedźwiedziej. Biuletyn Górniczy, (9–10).

Rzeczycki, T. (2020). Warto pamiętać o świadectwach górniczej historii. Kopalnia Amalia w Srebrnej Górze. Biuletyn Górniczy, (10–12).

Sabaciński, M. (2007). Relikty pradziejowego górnictwa w rejonie Gór Świętokrzyskich w kontekście eksploatacji złóż krzemienia pasiastego. Problematyka prawno-konserwatorska. Zeszyty Dziedzictwa Kulturowego, 1.

Schwarz, H. (2013). Prawo geologiczne i górnicze. Komentarz. Tom I. Salome.

Skorupka, S., Auderska, H., & Łempicka Z. (Red.) (1969). Mały słownik języka polskiego. PWN.

Sługocki, J. (2017). Opieka nad zabytkiem nieruchomym. Problemy administracyjnoprawne. Wolters Kluwer.

Zalasińska, K. (2020). Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz. C.H.Beck.

Zeidler, K. (2007). Prawo ochrony dziedzictwa kultury. Oficyna. A Wolters Kluwer business.

 

Orzecznictwo/Judgments

Wyrok NSA z 4.11.2004 r., OSK 1151/04.