Trwałość projektów współfinansowanych z funduszy unijnych w ramach realizacji polityki spójności w Polsce w perspektywie finansowej na lata 2014–2020 i 2021–2027

Celem niniejszego opracowania było przedstawienie wyników badań dotyczących trwałości projektów w kontekście regulacji unijnych i krajowych obowiązujących zarówno w perspektywie finansowej na lata 2014–2020, jak i 2021–2027. W obu poddanych analizie okresach programowania podstawę prawną zasady trwałości stanowią przepisy unijne, tj. odpowiednio: art. 71 rozporządzenia 1303/2013 oraz art. 65 rozporządzenia 2021/1060. Zasadnicza wada tych unormowań polega na użyciu sformułowania dopuszczającego naruszenie zasady trwałości w sytuacji, gdy zmiana, która istotnie wpływa na charakter, cele lub warunki wdrażania projektu, może doprowadzić do naruszenia celów pierwotnych tego projektu. Konsekwencją takiej konstrukcji powołanych przepisów jest możliwość przypisania pełnej odpowiedzialności beneficjentom za niezachowanie okresu trwałości w przypadku wystąpienia jedynie prawdopodobieństwa, że taka zmiana rzeczywiście zaszła. Jednakże NSA w swoim orzecznictwie wyraził pogląd, że w pewnych sytuacjach powodujących naruszenie zasady trwałości należy odstąpić od zwrotu określonej kwoty dofinansowania projektu ze środków UE.

Bibliografia/References

Bieluci, K., Lemańska, E., & Siemieniako, J. (2017). Szkoda jako przesłanka zwrotu środków europejskich przez beneficjenta. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego, (3), 72–90.

Błasiak-Nowak, B., & Rajczewska, M. (2014). Trwałość projektów współfinansowanych z funduszy strukturalnych. Kontrola Państwowa, (6), 940–950.

Brysiewicz, K. (2023). Recovery of unpaid funding by beneficiaries of EU funds. Eastern European Journal of Transnational Relations, (7), 5–17. https://doi.org/10.15290/eejtr.2023.07.01.01

Ciupak, K. (2023, 20 września). TSUE wyjaśnia zasadę trwałości w projektach unijnych. https://cowprawiepiszczy.com/2023/09/tsue-wyjasniazasade-trwalosci-w-projektach-unijnych/

Filipek, A. (2015). Europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne. Komentarz do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. Placet.

Krzykowski, P. (2023). Specyfika sądowej kontroli decyzji w sprawach zwrotu przyznanego dofinansowania ze środków unijnych w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych w nowej perspektywie finansowej na lata 2021–2027. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego, (3), 9–24.

Minister Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej. (2020, 21 grudnia). Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014–2020. https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/97405/wytyczne_w_zakresie_kwalifikowalnosci_wydatkow_21_12_2020_1.pdf

Minister Funduszy i Polityki Regionalnej, (2022, 18 listopada). Wytyczne dotyczące kwalifikowalności wydatków na lata 2021–2027. https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/112343/Wytyczne_dotyczace_kwalifikowalnosci_2021_2027.pdf

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej & Stałe Przedstawicielstwo RP w Brukseli. (2022). Komentarz do rozporządzeń UE dla polityki spójności na lata 2021–2027. https://www.power.gov.pl/strony/o-programie/dokumenty/komentarz-do-rozporzadzen-ue-dla-politykispojnosci-na-lata-2021-2027/

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. (2020). Trwałość w projektach współfinansowanych z funduszy UE. Komentarz do przepisów. https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/97182/podrecznik_trwalosci_29_12_2020.pdf

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. (2023). Trwałość w projektach współfinansowanych z funduszy UE. Komentarz do przepisów. https://www.pomoctechniczna.gov.pl/media/126805/podrecznik_trwalosci_2021–2027_XII_2023.pdf

Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju & Stałe Przedstawicielstwo RP w Brukseli. (2015). Komentarz do rozporządzeń unijnych dla polityki spójności na lata 2014–2020. https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/13228/Komentarz_do_rozporzadzen_unijnych_2014_2020.pdf

Ostałowski, J. (2016). Komentarz do art. 22. W: R. Poździk, (red.). Komentarz do ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020. Wydawnictwo Sejmowe.

Poździk, R. (2013). Ocena i wybór projektów do dofinansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności. Wydawnictwo Sejmowe.

Snarski, S. & Martyniuk, M. (2023). Wybrane aspekty postępowania w sprawie zwrotu środków unijnych na przykładzie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego 2014–2020. Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego, (7), 19–27. https://doi.org/10.33226/0137-5490.2023.5.3

Syroka-Bojarczyk, A., & Łoza, K. (2023). Komentarz do art. 24. W: M. Perkowski, & R. Poździk, (red.), Ustawa o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027. Komentarz. Wolters Kluwer.

Talaga, R. (2019). Ewolucja umowy o dofinansowanie projektu ze środków europejskich w polskim systemie prawnym. Ius Novum, (1), 177–191.

Tempińska, K. (2021). Kontrola projektów realizowanych przez beneficjentów środków unijnych. Lex/el.

Wójtowicz-Dawid, A. (2020). Znaczenie zasady należytego zarządzania finansami Unii Europejskiej oraz zasady zarządzania dzielonego w systemie zarządzania i kontroli programów operacyjnych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza, (28), 300–317.