Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 10/2024

Celem artykułu jest ocena możliwości wykorzystania technologii cyfrowych w zakresie obrotu prawami udziałowymi w spółkach kapitałowych. Wskazane zostaną regulacje europejskie odnoszące się do obrotu kryptoaktywami, w tym tokenami inwestycyjnymi. W dalszej kolejności zostanie omówiona kwestia dopuszczalności tokenizacji obrotu akcjami, innymi tytułami uczestnictwa w zysku oraz udziałami w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością. W uwagach końcowych przedstawiony zostanie kierunek zmian ustawodawców krajowych w zakresie wykorzystania technologii cyfrowej w obrocie papierami wartościowymi.

Celem niniejszego opracowania było przedstawienie wyników badań dotyczących trwałości projektów w kontekście regulacji unijnych i krajowych obowiązujących zarówno w perspektywie finansowej na lata 2014–2020, jak i 2021–2027. W obu poddanych analizie okresach programowania podstawę prawną zasady trwałości stanowią przepisy unijne, tj. odpowiednio: art. 71 rozporządzenia 1303/2013 oraz art. 65 rozporządzenia 2021/1060. Zasadnicza wada tych unormowań polega na użyciu sformułowania dopuszczającego naruszenie zasady trwałości w sytuacji, gdy zmiana, która istotnie wpływa na charakter, cele lub warunki wdrażania projektu, może doprowadzić do naruszenia celów pierwotnych tego projektu. Konsekwencją takiej konstrukcji powołanych przepisów jest możliwość przypisania pełnej odpowiedzialności beneficjentom za niezachowanie okresu trwałości w przypadku wystąpienia jedynie prawdopodobieństwa, że taka zmiana rzeczywiście zaszła. Jednakże NSA w swoim orzecznictwie wyraził pogląd, że w pewnych sytuacjach powodujących naruszenie zasady trwałości należy odstąpić od zwrotu określonej kwoty dofinansowania projektu ze środków UE.

W opracowaniu podjęto analizę trzech, objętych przepisem art. 57 ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne (p.e.), odrębnych stanów faktycznych wypełniających przesłanki nielegalnego poboru paliw lub energii: pobierania bez zawartej umowy, z pominięciem licznika albo poprzez ingerencję w licznik. Autorzy, bazując na badaniach dogmatycznych, orzecznictwie i doświadczeniach praktycznych, stawiają i podejmują się udowodnienia dwóch tez ujawniających nieadekwatność obecnej regulacji. Po pierwsze, obowiązujące przepisy nie zabezpieczają w wystarczającym stopniu dostawców w dochodzeniu roszczeń przeciwko osobie dopuszczającej się nielegalnego poboru, a po drugie, przesłanki uwalniające odbiorcę od odpowiedzialności (dotkliwej kary pieniężnej) są na ogół niemożliwe do wykazania, co nie spełnia standardu ochrony praw podmiotu z reguły słabszego od dostawcy oraz godzi w powszechne odczucie sprawiedliwości. W konsekwencji autorzy zaproponowali nowe brzmienie art. 57 ust. 1 p.e. oraz uzasadnienie zmiany prawa. Intencją autorów jest zwłaszcza precyzyjne sformułowanie ram obowiązków odbiorcy, których dochowanie pozwalana na spełnienie przez odbiorcę wzorca należytej staranności, przy zachowaniu dbałości o interes własny odbiorcy i dostawcy.

Artykuł stanowi głos w toczącej się dyskusji dotyczącej problematyki cofania zezwoleń na prowadzenie aptek ogólnodostępnych w związku z przekroczeniem tzw. progów antykoncentracyjnych. W opracowaniu autorzy stawiają tezę, że w czasie od wejścia w życie rozwiązań prawnych zwanych „apteka dla aptekarza” (2017 r.) do czasu nowelizacji art. 99 ustawy Prawo farmaceutyczne z 2023 r. nie istniała podstawa prawna do cofania zezwolenia na prowadzenie apteki z powodu przekroczenia progów antykoncentracyjnych. W szczególności niemożliwe było, aby podstawę prawną do cofnięcia zezwolenia stanowił samoistnie art. 37ap ustawy Prawo farmaceutyczne. Dopiero zmiana art. 99 Prawa farmaceutycznego dokonana na mocy ustawy z 13.07.2023 r. o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw wprowadziła do systemu prawa możliwość zastosowania sankcji w przypadku przekroczenia przez przedsiębiorcę progów antykoncentracyjnych.

Organy antymonopolowe napotykają wyzwanie dostosowania tradycyjnych ram prawnych do dynamicznie zmieniających się realiów rynków cyfrowych. W obliczu unikalnych właściwości tych rynków elastyczna interpretacja tradycyjnych zasad może okazać się kluczowa, umożliwiając adekwatne zastosowanie art. 102 TFUE w sposób, który odzwierciedla intencje tego przepisu. Niniejszy artykuł bada, czy platformy internetowe – postrzegane jako cyfrowa infrastruktura (aplikacja, strona internetowa), umożliwiająca przedsiębiorcom docieranie do klientów – mogą w pewnych okolicznościach być traktowane jako tzw. urządzenie kluczowe (infrastruktura krytyczna). Analizie poddane zostaną zachowania polegające na odmowie dostępu do tej infrastruktury, które muszą spełniać rygorystyczne kryterium niezbędności.

Przedmiotem niniejszego opracowania jest ocena charakteru prawnego obowiązków, które ciążą na podmiocie prowadzącym rejestr akcjonariuszy niepublicznej spółki akcyjnej w związku z powzięciem przez ten podmiot uzasadnionych wątpliwości dotyczących zgodności z prawem oraz prawdziwości dokumentów uzasadniających dokonanie wpisu w rejestrze. Punktem wyjścia podjętych rozważań jest dostrzegalne w Kodeksie spółek handlowych napięcie pomiędzy skąpą regulacją kodeksową obowiązku rozstrzygania uzasadnionych wątpliwości a rozbudowanym charakterem funkcji, którą ustawodawca przypisuje podmiotowi prowadzącemu rejestr akcjonariuszy w postępowaniu o wpis w rejestrze, a która zdaje się wykraczać poza wąsko rozumianą funkcję ewidencyjną. Przeprowadzone badania kodeksowego ukształtowania obowiązku rozstrzygania uzasadnionych wątpliwości, jak również praktyki stosowania tego obowiązku przez podmioty prowadzące rejestry akcjonariuszy czynią uprawnionym wniosek, zgodnie z którym praktyka ta staje w kontrze do intencji ustawodawcy, a funkcja, którą ustawodawca przypisuje podmiotowi prowadzącemu rejestr akcjonariuszy, nie jest w praktyce realizowana.

Glosowana uchwała dotyczy możliwości domagania się przez osobę prawną zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych. Sąd Najwyższy przyjął, że art. 448 § 1 k.c. stosuje się odpowiednio do osób prawnych. Oznacza to, że środki ochrony dóbr osobistych przysługujące wszystkim podmiotom prawa cywilnego są jednakowe. W aprobującej glosie do tej uchwały zaakcentowano skutki naruszenia dóbr osobistych dla funkcjonowania osoby prawnej w przestrzeni społeczno- gospodarczej. Zwrócono uwagę na systemową zmianę regulacji sposobu wykonania obowiązku złożenia oświadczenia woli w przypadku naruszenia dobra osobistego. Podkreślono, że wykluczenie możliwości przyznania osobie prawnej zadośćuczynienia czyniłoby ochronę jej dóbr osobistych iluzoryczną i niewystarczającą.