Uznanie złoża kopaliny za strategiczne

Od ponad 40 lat prawo nakazuje ochronę złóż kopalin rozumianą jako zapewnienie możliwości ich wydobycia, co może kolidować z wymaganiami dotyczącymi zagospodarowania przestrzennego oraz prawa własności nieruchomości. W dotychczasowej praktyce rozwiązania te funkcjonowały w niezwykle ograniczonym zakresie. Zmiana Prawa geologicznego i górniczego dokonana ustawą z 16.06.2023 r. wprowadza pojęcie „złoża strategicznego”. O zaliczeniu złoża do tej kategorii decyduje minister właściwy do spraw środowiska, kierując się przesłankami określonymi w ustawie. Pociąga to za sobą obowiązek ukształtowania planu zagospodarowania przestrzennego w sposób zapewniający możliwość podjęcia wydobycia takiego złoża, w tym ograniczenia w zakresie zagospodarowania nieruchomości (zwłaszcza trwałej zabudowy). Decyzja ministra ma charakter wiążący dla organów planowania przestrzennego, a pośrednio również dla właścicieli nieruchomości. Celem opracowania jest krytyczna analiza regulacji dotyczącej złóż strategicznych.

Bibliografia/References

Literatura/Literature

Bieniak, A. (2023). Wpływ zmian w przepisach prawa geologicznego i górniczego na relację pomiędzy procedurą ujawniania złóż kopalin w dokumentach planistycznych a uzyskaniem koncesji na wydobywanie kopaliny ze złoża. Palestra, (11).

Gałaś, S., Kot-Niewiadomska, A., Gałaś, A., Kondela, J., & Vertichova, B. (2021). Instruments of mineral deposit safeguarding in Poland, Slovakia and Czechia – comparative analysis. Resources, 10(2). https://doi.org/10.3390/resources10020016

Kostka, E. (2014). Ochrona złóż kopalin w planach zagospodarowania przestrzennego w świetle prawa geologicznego i górniczego – uwagi de lege lata i de lege ferenda, Górnictwo Odkrywkowe, (2–3).

Lipiński, A. (2013). Prawna ochrona złóż kopalin. Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego, (9).

Lipiński, A. (2017a). Komentarz do art. 6–9 ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. Prawo geologiczne i górnicze. Prawne Problemy Górnictwa i Ochrony Środowiska, (1), 11–31.

Lipiński, A. (2017b) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jako źródło prawa. Prawne Problemy Górnictwa i Ochrony Środowiska, (1), 33–54.

Lipiński, A. (2020). Glosa do postanowienia NSA z 4.02.2020 r., II OSK 120/20. Gubernaculum & Administratio, (2/22).

Lipiński, A. (2021). Strategiczne złoża kopalin (uwagi krytyczne do projektowanej zmiany Prawa geologicznego i górniczego). Przegląd Prawa Ochrony Środowiska, (2).

Nieć, M., & Radwanek-Bąk, B. (2014). Ochrona i racjonalne wykorzystywanie złóż kopalin. Wydawnictwo IGSMiE PAN.

NIK. (2018). Informacja o wynikach kontroli „Gospodarka złożami strategicznych surowców kopalnych”. Najwyższa Izba Kontroli.

Państwowy Instytut Geologiczny. (2024). Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce według stanu na 31.XII.2023.

Ptak, M. (2019). Górnictwo odkrywkowe w Polsce. Uwarunkowania prawne i środowiskowe. Stan – analiza – ocena. Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej.

Romańska, M. (2023). Komentarz do art. 28. W: H. Knysiak-Sudyka (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz (wyd. III). Lex/el.

Schwarz, H. (2013). Prawo geologiczne i górnicze. Komentarz. Tom 1. Salome.

Tabernacka, M. (2011). Legalność planów miejscowych. Kontrola Państwowa, (1).

Wąsiewicz, G. (2017). Zasada racjonalnej gospodarki złożem kopaliny w prawie polskim – próba rekonstrukcji. Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego, (9).

Wojtunek, P., Kocowski, T., & Małecki, W. (2020). Prawo geologiczne i górnicze. C.H.Beck.

Wołkowicz, S., Kozłowska, O., Andrzejewska-Kubiak, K., & Brzeziński, D. (2018). Ochrona złóż kopalin – koncepcja waloryzacji i selekcji złóż o znaczeniu publicznym. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, (472).

 

Orzecznictwo/Judgments

Wyrok NSA z 13.01.2015 r., I OSK 3212/14.

Wyrok NSA z 7.05.2015 r., I OSK 2188/13.

Wyrok NSA z 10.11.2023 r., I OSK 2006/22.

 

Akty prawne i inne źródła/Legal acts and other sources

Rozporządzenie Ministra Środowiska z 1.07.2015 r. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny, z wyłączeniem złoża węglowodorów, Dz. U. 2015, poz. 987.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1252 z 11.04.2024 r. w sprawie ustanowienia ram na potrzeby zapewnienia bezpiecznych i zrównoważonych dostaw surowców krytycznych oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 168/2013, (UE) 2018/858, (UE) 2018/1724 i (UE) 2019/1020, Dz. Urz. UE L 2024/1252 ze zm.

Uchwała nr 39 Rady Ministrów z 1.03.2022 r. w sprawie przyjęcia „Polityki surowcowej państwa”, Mon. Pol. 2022, poz. 371 .

Ustawa z 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami, Dz.U. 2023, poz. 344 ze zm.

Ustawa z 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska, Dz.U. 2024, poz. 54 (pr.o.ś.).

Ustawy z 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz.U. 2023, poz. 977 ze zm. (u.pzp.).

Ustawa z 16.04.2004 r. o ochronie przyrody, Dz.U. 2023, poz. 1336 ze zm.

Ustawa z 13.04.2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie, Dz.U. 2020, poz. 2187.

Ustawa z 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, Dz.U. 2023, poz. 1094 ze zm. (u.o.o.ś.).

Ustawa z 9.06.2011 r. Prawo geologiczne i górnicze, Dz.U. 2024, poz. 1290 (pr.g.g.).

Ustawa z 16.06.2023 r. o zmianie Prawa geologicznego i górniczego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2023, poz. 2029.