Zakazy praktyk marketingowych w obrocie podręcznikami szkolnymi — uwagi na tle obowiązującej regulacji

W ramach uchwalonej w 2014 r. tzw. noweli podręcznikowej ustawy o systemie oświaty do polskiego prawa wprowadzono nowe przepisy odnoszące się do praktyk marketingowych wydawców podręczników szkolnych. Po raz pierwszy przybrała ona formę dwóch zakazów, które ustawodawca zakwalifikował jako czyny nieuczciwej konkurencji. Pierwszy z zakazów dotyczy oferowania, obiecywania lub udzielania szkołom lub nauczycielom jakichkolwiek korzyści w sposób pośredni lub bezpośredni  w  zamian  za  dokonanie  wyboru  określonych  podręczników,  materiałów  edukacyjnych  lub  materiałów ćwiczeniowych. W zamierzeniu ustawodawcy ma on służyć eliminowaniu zjawisk o charakterze korupcyjnym w relacji szkoły-wydawcy. Drugi z kolei odnosi się do oferowania podręcznika wyłącznie z innym podręcznikiem lub dodatkowymi materiałami dydaktycznymi przeznaczonymi dla ucznia. Tym samym obejmuje pewien typ praktyk sprzedaży wiązanej spotykanych na rynku wydawniczym. W obu przypadkach te zupełnie nowe czyny nieuczciwej konkurencji zostały podane krytycznej ocenie na tle rozbudowanej regulacji kształtującej ramy prawne rynku sprzedaży podręczników i powiązanych z nimi pomocy edukacyjnych.

Bibliografia

Literatura

Balicki, A. (2016). W: W. Lachiewicz, A. Pawlikowska (red.), Ustawa o systemie oświaty. Komentarz (403–404), Warszawa: C.H. Beck.

Börsenverein des Deutschen Buchhandels. Bayern. Schulbuchgeschäft im Rahmen des Buchpreisbindungsgesetzes, www.boersenverein.de/de/bayern/Schulbuch/157709 (7.10.2019)

Börsenverein des Deutschen Buchhandels. (2018). Die Beschaffung von Schulbüchern unter Berücksichtigung der Buchpreisbindung — Merkblatt für kommunale Schulträger, www.boersenverein.de/sixcms/media.php/976/Merkblatt_Schulbuchgeschaeft_Schultraeger.pdf (7.10.2019).

Centrum  Prasowe  PAP.  (2014).  MEN:  ustawa  „podręcznikowa”  wchodzi  w życie  (komunikat),  http://centrumprasowe.pap.pl/cp/pl/news/info/10866,3,men-ustawa-podrecznikowa-wchodzi-w-zycie- (komunikat); jsessionid=Jxnu+NUHYbfUDfHyOCEEBaTu.undefined (7.10.2019).

Główny Urząd Statystyczny. (2018). Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2017/18. Warszawa–Gdańsk: Główny Urząd Statystyczny.

Karolczak, J. (2014). Opinia prawna dotycząca pilnego rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2315), BAS-WAL-915/14, Warszawa: Biuro Analiz Sejmowych. https://doi.org/10.31268/zpbas.2018.79.

Kultusministerkonferenz. (2019). Schulgesetze der Länder in der Bundesrepublik Deutschland. (Stand: März 2019), www.kmk.org/dokumentation-statistik/rechtsvorschriften-lehrplaene/uebersicht-schulgesetze.html (6.10.2019).

Kupisiewicz, Cz., Kupisiewicz, M. (2009). Słownik pedagogiczny, Warszawa: PWN.

Małobęcki, I. (2013). Sprzedaż wiązana i pakietowa jako potencjalne naruszenie europejskiego prawa konkurencji — ekonomiczna i prawna analiza problemu. Warszawa: Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

McNulty, P. J. (1968). Economic Theory and the Meaning of Competition. Quarterly Journal of Economics, (82), 639–656.

Ministerstwo  Edukacji  Narodowej.  (2013a).  Odpowiedź  MEN  na  wystąpienie  RPO  dotyczące  kryteriów  wyboru  podręczników, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/odpowied%C5%BA-men-na-wyst%C4%85pienie-dot-kryteri%C3%B3w-wyboru-podr%C4%99cznik%C3%B3w (07.10.2019).

Ministerstwo Edukacji Narodowej. (2013b). Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej — z upoważnienia ministra — na zapytanie nr 4186 w sprawie sytuacji na rynku podręczników szkolnych, w szczególności istniejącego procederu oferowania przez wydawców podręczników  prezentów  szkołom  w zamian  za  wybór  wskazanego  przez  nich  podręcznika,  http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/Interpelacja-Tresc.xsp?key=3A553C3 F (07.10.2019).

Ministerstwo Edukacji Narodowej. (2013c). Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej — z upoważnienia ministra — na interpelację nr 20603 w sprawie stworzenia mechanizmów zapobiegających nieuzasadnionym i „złodziejskim” wręcz podwyżkom cen podręczników szkolnych i innym patologiom związanym z ich sprzedażą, http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=2A9DC10D (07.09.2019).

Ministerstwo Edukacji Narodowej. (2013d). Pismo Ministra Edukacji Narodowej (DJE-WPNT-AM-0401-119/2013) z 30.10.2013 r. https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k8/dokumenty/stenogram/oswiadczenia/knosala/4002o.pdf (07.10.2019).

Najwyższa Izba Kontroli. (2015). Informacja o wynikach kontroli „Dostępność podręczników szkolnych” (raport nr: KNO-4101-012-00/2014). Warszawa: Najwyższa Izba Kontroli.

Nestoruk, I. (2018). Główne kierunki rozwoju ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w świetle nowych typów deliktów nazwanych — quo vadis u.z.n.k.?. W: J. Barta i in. (red.), Qui bene dubitat, bene sciet. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Ewie Nowińskiej (451–467). Warszawa: Wolters Kluwer Polska. https://doi.org/10.7172/ikar.5.4.4.

Okoń, W. (2007). Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa: PWN.

Pilich, M. (2015). Ustawa o systemie oświaty. Komentarz, Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Pilich, M. (2018). Komentarz do art. 8. W: M. Pilich (red.), Prawo oświatowe oraz przepisy wprowadzające. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Polcyn, J. (2017). Edukacja jako dobro publiczne — próba kwantyfikacji. Piła: Wydawnictwo PWSZ w Pile. https://doi.org/10.18290/reiz.2017.9.4-8.

Półturzycki, J. (2005). W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna (t. 4). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.

Rychlewski, M. (2013). Książka jako towar. Książka jako znak. Studia z socjologii literatury. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.

Stucke, M. E. (2013). Is competition always good? Journal of Antitrust Enforcement, (1), 162–197.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. (2015). Informacja o wynikach analizy działalności przedsiębiorców na rynku podręczników, 7.5.2015 r.

Warszawa: Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php? news_id=11612 (7.10.2019)

Materiały legislacyjne

Rządowe  Centrum  Legislacji.  (2014).  Wykaz  prac  legislacyjnych.  Projekt  nr  UA40.  Utworzony  19.2.2014  r.,  https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/204462 (07.10.2019). Warszawa: Rządowe Centrum Legislacji.

Rządowe Centrum Legislacji. (2014a). Dokument nr 102387 z 19.02.2014 r. Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw. Warszawa: Rządowe Centrum Legislacji.

Rządowe Centrum Legislacji. (2014b). Dokument nr 102388 z 18.02.2014 r. Ocena Skutków Regulacji. Warszawa: Rządowe Centrum Legislacji.

Rządowe Centrum Legislacji. (2014c). Dokument nr 105218 z 7.03.2014 r. Pismo Ministra Administracji i Cyfryzacji (DP-WL. 0210.289.2014). Warszawa: Rządowe Centrum Legislacji.

Rządowe Centrum Legislacji. (2014d). Dokument nr 105226 z 11.03.2014 r. Pismo Prezesa Rządowego Centrum Legislacji (RCL. DPS. 50-27/14). Warszawa: Rządowe Centrum Legislacji.

Rządowe Centrum Legislacji. (2014e). Dokument nr 105227 z 7.03.2014 r. Warszawa: Rządowe Centrum Legislacji.

Rządowe Centrum Legislacji. (2014f). Dokument nr 105230 z 4.03.2014 r. Pismo Zastępcy Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (DKRM-10-13/14/14). Warszawa: Rządowe Centrum Legislacji.

Rządowe Centrum Legislacji. (2014g). Dokument nr 105246 z 17.03.2014 r. Opinia Zarządu Głównego ZNP (ZPE/022/10/DM/14). Warszawa: Rządowe Centrum Legislacji.

Rządowe Centrum Legislacji. (2014h). Dokument nr 107216 z 2.04.2014 r. Pismo Prezesa Rządowego Centrum Legislacji (RCL. DPS. 50-27/14). Warszawa: Rządowe Centrum Legislacji.

Rządowe Centrum Legislacji. (2014i). Dokument nr 108488 z 14.04.2014 r. Ocena Skutków Regulacji. Warszawa: Rządowe Centrum Legislacji.

Sejm RP (2000). Druk nr 1718 z 15.02.2000 r. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy — Kodeks karny, ustawy — Kodeks postępowania karnego, ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ustawy o zamówieniach publicznych oraz ustawy — Prawo bankowe. Warszawa: Sejm RP.

Sejm RP (2014a). Druk nr 2315 z 18.04.2014 r. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw. Warszawa: Sejm RP.

Sejm RP (2014b). Posiedzenie podkomisji stała ds. jakości kształcenia i wychowania sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży z 14.05.2014 r.

Warszawa: Sejm RP, http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/transmisje_arch.xsp?unid=122169EA761A01B1C1257CD300301ECD (8.10.2019).

Sejm  RP  (2017).  Druk  nr  1704  z 25.05.2017  r.  Poselski  projekt  ustawy  o jednolitej  cenie  książki.  Warszawa:  Sejm  RP,  www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1704 (7.10.2019).