Zasada in dubio pro tributario w orzecznictwie polskich sądów administracyjnych

W Polsce sądy administracyjne od wielu lat orzekają m.in. w sprawach podatkowych, stosując zasadę in dubio pro tributario (w razie wątpliwości na korzyść obywatela). Zasada ta nie była jednak expressis verbis zapisana w polskich unormowaniach prawnych. Ustawodawca od 1.01.2016 r., w art. 2a Ordynacji podatkowej wprowadził przepis, który stwierdza „Niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika”. Od początku obowiązywania tej reguły pojawiły się pytania, w jaki sposób tak sformułowaną zasadę mają stosować organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej. Celem niniejszego artykułu jest omówienie stosowania tej reguły w praktyce, z przywołaniem orzecznictwa sądów. Autor, formułując wnioski wypływające z orzecznictwa sądowego, jednocześnie wskazuje na potrzebę dokonania zmiany przepisu art. 2a Ordynacji podatkowej. Dlatego też de lege ferenda postuluje jak najszybszą zmianę przepisu art. 2a o.p. ze wskazaniem na szeroką formułę, że „wszyscy w jakikolwiek sposób zobowiązani do ponoszenia ciężarów podatkowych mają prawo do rozstrzygania wątpliwości na ich korzyść”.

Bibliografia/References

Literatura/Literature

Brolik, J. (2014). Wykładnia prawa podatkowego oraz jej determinanty. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego, (3), 54–75.

Brzeziński, B. (2001). Kierunki zmian przepisów ogólnych Ordynacji podatkowej. Kwartalnik Prawa Podatkowego, (3/4).

Brzeziński, B., Nykiel, W. (2002). Zasady ogólne prawa podatkowego. Przegląd podatkowy, (3).

Etel, L. (2010). Recenzja książki A. Mariańskiego „Rozstrzyganie wątpliwości na korzyść podatnika. Zasada prawa podatkowego”. Przegląd Podatkowy (11).

Etel, L., Babiarz, S., Dowgier, R., Filipczyk, H., Gurba, W., Krawczyk, I., Kuśnierz, W., Łoboda, M., Nikończyk, A., Nita, A., Ogrodowczyk, B., Olesińska, A., Pietrasz, P., Popławski, M., Rudowski, J., Strzelec, D., Taborski, G., Zajączkowski, A. (2017). Nowa Ordynacja podatkowa: z prac Komisji Kodyfikacyjnej Ogólnego Prawa Podatkowego. Białystok: Temida 2, http://hdl.handle.net/11320/7340

Filipczyk, H. (2013). Postulat pewności prawa w wykładni operatywnej prawa podatkowego. Warszawa: Wolters Kluwer.

Gomułowicz, A. (2015). Ekspertyza na temat przedstawionego przez Prezydenta RP projektu ustawy o zmianie ustawy — Ordynacja podatkowa w zakresie propozycji ujęcia art. 2a. Zeszyty Prawnicze, 2(46), 39–66.

Janicki, A. (2020). Zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika. Analiza poglądów doktryny i orzecznictwa. Toruń: TNOiK Dom Organizatora.

Kmieciak, Z. (1990). Glosa. Orzecznictwo Sądów Polskich, (5/6), poz. 251, 543–545.

Mariański, A. (2003). Nakaz rozstrzygania na korzyść podatnika — wykładnia prawa. Monitor Podatkowy, (5), 5–10.

Mariański, A. (2011). Rozstrzyganie wątpliwości na korzyść podatnika. Zasada prawa podatkowego. Warszawa: Wolter Kluwer.

Popławski, M. (2017). W: L. Etel (red.), R. Dowgier, L. Etel, P. Pietrasz, M. Popławski, S. Presnarowicz, W. Stachurski, K. Teszner, Ordynacja podatkowa. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.

Presnarowicz, S. (2017). W razie wątpliwości na korzyść obywatela, czyli dlaczego nie wprowadzono zasady in dubio pro tributario do polskiej ordynacji podatkowej. Procedury Administracyjne i Podatkowe, (1), 14–15.

Smoktunowicz, E., Mieszkowski, J. (1998). Źródła i wykładnia prawa podatkowego. Białystok.

Tabor, Z. (2007). Interpretacja „na korzyść podatnika”. W: J. Glumińska-Pawlic (red.), Doradca podatkowy obrońcą praw podatnika. Katowice: Śląski Oddział Krajowej Izby Doradców Podatkowych.

Akty prawne i inne źródła/Legal acts and other sources

Ustawa z 29.08.1997 r. — Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1325, ze zm.).

Ustawa z 5.08.2015 r. o zmianie ustawy — Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1197).

Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy — Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, druk sejmowy nr 3018 z 9.12.2014 r., Sejm RP VII kadencji, s. 5, http://www.orka.sejm.gov.pl (26.04.2021).