Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 11/2021

Międzynarodowa konkurencja podatkowa a strategie optymalizacyjne holdingów wykorzystywane w rajach podatkowych

The subject-matter of the article is presentation of the phenomenon of international tax competition which is related to the developing tax policies of countries. It is particularly important to distinguish the phenomenon under discussion from harmful tax competition. In the course of elaboration, it is necessary to mention tax havens that exert a substantial influence both on international and harmful tax competition. Holding companies also influence international tax competition as they adopt numerous tax engineering instruments within the framework of their tax strategies. The present article indicates the most important as well as the most up-to-date ones. The elaboration also presents how the relations and links that are being shaped between countries that are tax havens (though not only) and international holding companies impact international tax competition.

Przedmiotem artykułu jest przedstawienie zjawiska międzynarodowej konkurencji podatkowej, które wiąże się z kształtującymi się politykami podatkowymi państw. Szczególnie istotne jest odróżnienie omawianego zjawiska od szkodliwej konkurencji podatkowej. W ramach opracowania odniesiono się do rajów podatkowych, które mają istotny wpływ zarówno na międzynarodową, jak i na szkodliwą konkurencję podatkową. Na międzynarodową konkurencję podatkową wpływają również holdingi międzynarodowe, które w ramach swoich strategii podatkowych wykorzystują liczne instrumenty z zakresu inżynierii podatkowej. Niniejszy artykuł wskazuje najistotniejsze, ale i najbardziej aktualne z nich. Opracowanie przedstawia również, jak na międzynarodową konkurencję podatkową oddziałują kształtujące się relacje i powiązania zachodzące pomiędzy państwami będącymi rajami podatkowymi (ale nie tylko) a holdingami międzynarodowymi.

Celem niniejszego artykułu jest spojrzenie na wprowadzany do polskiego porządku prawnego nowy typ fundacji w postaci fundacji rodzinnej nie tylko z perspektywy podnoszonych przez projektodawcę zalet tej formy organizacyjnoprawnej, lecz również dostrzeganych w doktrynie niemieckiej zagrożeń, które taka fundacja może ze sobą nieść. Zagrożenia te określono zbiorczym mianem „ciemnej strony” fundacji rodzinnej. W artykule pominięto ocenę tej nowej instytucji prawnej z perspektywy prawa podatkowego, skupiając się głównie na jej prywatnoprawnych aspektach.

Z dniem 12.04.2020 r. weszła w życie nowelizacja przepisów ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów istotnie poszerzająca zakres stosowania premii termomodernizacyjnej, która stanowi instrument wsparcia inwestycji skutkujących zmniejszeniem zapotrzebowania na energię cieplną w budynkach mieszkalnych. Najważniejsze zmiany ustawodawstwa polegają na rezygnacji z niektórych dotychczasowych ograniczeń dotyczących wysokości premii, wprowadzeniu możliwości zwiększenia premii z tytułu montażu w budynkach mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii oraz dodatkowym wsparciu finansowym prac wykonywanych w ścianach zewnętrznych budynków wielkopłytowych. W opracowaniu zamieszczono szczegółową analizę regulacji prawnych i ich ocenę odnoszącą się do potrzeb oraz skutków prawnych i finansowych przyznawania premii termomodernizacyjnych w zmienionym stanie prawnym. Wykazano, że premia termomodernizacyjna pełni szczególną rolę w promowaniu inwestycji proekologicznych, a jej status prawny jest determinowany ścisłymi związkami z kredytami bankowymi udzielanymi na realizację przedsięwzięć termomodernizacyjnych, źródłem finansowania premii z Funduszu Termomodernizacji i Remontów zasilanego z budżetu państwa oraz celami inwestycji termomodernizacyjnych zakładającymi zmniejszenie zapotrzebowania na energię wytwarzaną ze źródeł tradycyjnych o niekorzystnym wpływie na środowisko naturalne. Stwierdzono, że premia termomodernizacyjna może być ważnym instrumentem motywowania właścicieli oraz zarządców budynków mieszkalnych, lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła do podjęcia działań proekologicznych.

W Polsce sądy administracyjne od wielu lat orzekają m.in. w sprawach podatkowych, stosując zasadę in dubio pro tributario (w razie wątpliwości na korzyść obywatela). Zasada ta nie była jednak expressis verbis zapisana w polskich unormowaniach prawnych. Ustawodawca od 1.01.2016 r., w art. 2a Ordynacji podatkowej wprowadził przepis, który stwierdza „Niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika”. Od początku obowiązywania tej reguły pojawiły się pytania, w jaki sposób tak sformułowaną zasadę mają stosować organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej. Celem niniejszego artykułu jest omówienie stosowania tej reguły w praktyce, z przywołaniem orzecznictwa sądów. Autor, formułując wnioski wypływające z orzecznictwa sądowego, jednocześnie wskazuje na potrzebę dokonania zmiany przepisu art. 2a Ordynacji podatkowej. Dlatego też de lege ferenda postuluje jak najszybszą zmianę przepisu art. 2a o.p. ze wskazaniem na szeroką formułę, że „wszyscy w jakikolwiek sposób zobowiązani do ponoszenia ciężarów podatkowych mają prawo do rozstrzygania wątpliwości na ich korzyść”.

Zawieranie ubezpieczeń za pośrednictwem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość wywołuje przede wszystkim problemy dotyczące doręczenia polisy ubezpieczeniowej i ogólnych warunków ubezpieczenia, jak również dostosowania produktu ubezpieczeniowego do potrzeb klienta. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jaką postać mają przybrać dokumenty towarzyszące zawarciu ubezpieczenia na odległość, w jaki sposób powinny być spełnione obowiązki przedkontraktowe stron oraz kiedy dochodzi do zawarcia umowy. Większość problemów dotyczących dokumentów została usunięta przez art. 43 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, który pozwala na sporządzenie dokumentów związanych z zawarciem i wykonaniem umowy ubezpieczenia w postaci elektronicznej oraz mechaniczne odbicie podpisu ubezpieczyciela. Niedostosowaniu produktu ubezpieczeniowego do potrzeb klienta przeciwdziałają zaś przepisy ustawy o dystrybucji ubezpieczeń. Wiążą się z tym obowiązki informacyjne ubezpieczyciela wobec klienta zawierającego umowę ubezpieczenia na odległość. Co do zasady informacje mogą być udostępnione klientowi na trwałym nośniku. Według autora pojęcie to powinno mieć również zastosowanie do doręczenia polisy oraz ogólnych warunków ubezpieczenia.

Sprawne i efektywne zamówienia publiczne są nieodłącznym elementem gospodarki i dają możliwość dotarcia do szerokiego grona wykonawców oferujących produkty i usługi wysokiej jakości, stąd celem artykułu jest omówienie wybranych nowych rozwiązań prawnych wprowadzonych nową ustawą — Prawo zamówień publicznych, których stosowanie może wpłynąć na zwiększenie efektywności zamówień publicznych. Artykuł zmierza do odpowiedzi na pytanie, czy ustawowa zasada efektywności poprawi jakość zamówień publicznych, czyniąc polski rynek zamówień publicznych bardziej konkurencyjnym. Główną metodą badawczą opracowania jest metoda dogmatycznoprawna. Dokonana w artykule analiza pozwala stwierdzić, że przepisy obowiązującej od 01.01.2021 r. ustawy — Prawo zamówień publicznych wprowadzają nowe rozwiązania prawne stanowiące zachętę dla wykonawców do uczestnictwa w zamówieniach publicznych. Konsekwencją tych rozwiązań powinien być wzrost liczby ofert składanych w postępowaniach, co zwiększy szanse zamawiających na uzyskanie maksymalnej efektywności realizowanego zamówienia, czyniąc rynek zamówień publicznych bardziej konkurencyjnym.

Zagadnienie zbywania nieruchomości rolnych w trybie przetargowym na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami napotyka szereg problemów interpretacyjnych. Ich źródłem jest zaniechanie przez prawodawcę wyraźnego wyznaczenia relacji między tą regulacją a przepisami z zakresu kształtowania ustroju rolnego. Problematyka ta nie była dotąd przedmiotem szczegółowej analizy w piśmiennictwie prawniczym. Zbywanie nieruchomości rolnych powinno odbywać się w takim przypadku w trybie przetargu nieograniczonego, z uwzględnieniem modyfikacji uzasadnionych specyfiką ustawowych wymogów w zakresie zgody na nabycie nieruchomości rolnej wydawanej przez Dyrektora Generalnego KOWR. Brak jest podstaw dla utrzymywania, że w obecnym stanie prawnym niemożliwe jest zbywanie przetargowe nieruchomości rolnych na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami czy też że obligatoryjnym trybem jest w takim przypadku przetarg ograniczony, w którym mogą uczestniczyć wyłącznie rolnicy indywidualni.

Wyrok ETS z 30.01.2020 r. w sprawie C-395/18 — obowiązek wykluczenia wykonawcy, w przypadku gdy ustalono podstawy wykluczenia w stosunku do jego podwykonawców

The commented ruling of the ECJ has practical implications for the public procurement market in the Member States. The ECJ examined whether in the situation when grounds for exclusion arise in relation to a subcontractor, the contracting authority may exclude from the procedure the contractor who indicated the subcontractor in its tender. The aim of the article is to show the correct procedure of the contracting authority in a situation where the grounds for exclusion concern subcontractors. The ECJ confirmed the compliance with EU law of national regulations providing for the possibility of examining exclusion criteria also in relation to subcontractors. However, according to the principle of proportionality, the contracting authority must be able to assess whether the economic operator is able to perform the contract without the subcontractor's participation before the exclusion of the economic operator. Thus, the ECJ ruled that national legislation providing for the automatic character of such exclusion are incompatible with EU law.

Omawiane orzeczenie TSUE ma istotne znaczenie praktyczne dla rynku zamówień publicznych w państwach członkowskich. TSUE badał, czy w sytuacji zaistnienia podstaw wykluczenia z postępowania w stosunku do podwykonawcy instytucja zamawiająca może wykluczyć z postępowania tego wykonawcę, który w ofercie wskazał podwykonawcę. Celem artykułu jest ukazanie prawidłowego postępowania zamawiającego w sytuacji, gdy podstawy wykluczenia dotyczą podwykonawców. TSUE potwierdził zgodność z prawem unijnym regulacji krajowych przewidujących możliwość badania przesłanek wykluczenia także w stosunku do podwykonawców. Jednak zgodnie z zasadą proporcjonalności instytucja zamawiająca musi mieć możliwość oceny przed wykluczeniem wykonawcy, czy jest on zdolny do wykonania zamówienia bez udziału podwykonawcy. TSUE uznał tym samym, że niezgodne z prawem unijnym są regulacje krajowe przewidujące automatyczny charakter takiego wykluczenia.

Wyrok Sądu Najwyższego z 23.06.2020 r. (V CSK 521/18) ma szczególne znaczenie dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, w których powołano radę nadzorczą, a także dla podmiotów rozważających zawiązanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i powołanie w jej ramach rady nadzorczej. Glosowane orzeczenie wskazuje na dopuszczalność delegowania członka rady nadzorczej do zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i jednocześnie wskazuje ramy, w jakich musi mieścić się taka konstrukcja, aby nie pozostawać w sprzeczności z naturą stosunku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Glosowane orzeczenie zasługuje na aprobatę. Celem artykułu jest wzięcie udziału w dyskusji o możliwości i zasadach delegowania członka rady nadzorczej do zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.