Zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej przy zawodowej odsprzedaży oryginalnego egzemplarza utworu

Celem tego artykułu jest analiza skutków prawnych zastrzeżenia własności w przypadku zawodowej odsprzedaży oryginalnego egzemplarza utworu. Poniższe rozważania zmierzają w szczególności do ustalenia, czy zastrzeżenie własności oddziałuje na moment, w którym powstaje roszczenie twórcy o zapłatę wynagrodzenia. Artykuł bada także skuteczność rozszerzonego zastrzeżenia własności, tj. postanowienia, na mocy którego kupujący musi zapłacić nie tylko cenę, lecz także inne opłaty w celu nabycia własności. Postanowienie to, uważane w literaturze za kontrowersyjne, jest często zastrzegane przez domy aukcyjne, których regulaminy wymagają, by kupujący zapłacił opłatę aukcyjną w celu przeniesienia własności oryginalnego egzemplarza utworu. To może z kolei budzić istotne wątpliwości, gdyż kupującym jest zazwyczaj konsument. Rozważania zawarte w artykule uwzględniają postanowienia wzorców umownych używanych przez największe domy aukcyjne w Polsce. Artykuł omawia także główne stanowiska prezentowane w literaturze niemieckiej.

Bibliografia/References

Literatura/Literature

Agra-Art. (2022). Regulamin aukcji stacjonarnych. Regulamin sprzedaży aukcyjnej. https://www.agraart.pl/regulaminy-aukcji/ (pobrano: 04.04.023).

Art in House. (2022). Regulamin sprzedaży aukcyjnej. https://artinhouse.pl/pl/dom-aukcyjny/regulamin (pobrano: 04.04.2023).

Artinfo.pl. (2022). Rekordowe pierwsze półrocze 2021 roku. artinfo.pl. https://artinfo.pl/artinformacje/rekordowe-pierwsze-polrocze-2021-roku-raport-artinfo-pl (pobrano: 04.04.2023).

Berek, M. (2020). Odstąpienie od umowy sprzedaży z zastrzeżeniem własności ze względu na zwłokę kupującego. W: M. Dumkiewicz, J. Szczotka, & K. Kopaczyńska-Pieczniak (Red.), Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie. Tom 2 (201–216). Wolters Kluwer Polska.

Biernat, J. (2017). W: K. Osajda (Red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Własność i inne prawa rzeczowe. Tom II. C.H.Beck.

Błeszyński, J. (2014). Ewolucja i perspektywy polskiego prawa autorskiego. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej, (126), 6–28.

Brox, H., & Walker, W.-D. (2022). Besonderes Schuldrecht (wyd. 46). C.H.Beck.

Brożyna, M. (2003). Odstąpienie od umowy przenoszącej własność a zastrzeżenie prawa własności. Kwartalnik Prawa Prywatnego, (2), 29–46.

Bullinger, W. (2019). W: A.-A. Wandtke, & W. Bullinger (Red.), Praxiskommentar Urheberrecht. UrhG, VGG, UnsO, UKlaG, KUG, EVtr, InfoSoc-RL (wyd. 5). C.H.Beck.

Bündenbender, U. (2021). W: B. Dauner-Lieb & W. Langen (Red.), BGB. Schuldrecht. Tom 2/1 (wyd. 4). Nomos.

DESA Unicum. (b.d.–a). Przewodnik dla klienta. Warunki sprzedaży aukcyjnej. https://desa.pl/pl/regulaminy/regulamin-aukcji/ (pobrano: 04.04.2023).

DESA Unicum. (b.d.–b). Regulamin aukcji. Warunki sprzedaży aukcyjnej. https://desa.pl/pl/regulaminy/regulamin-aukcji/ (pobrano: 04.04.2023).

Drzewiecki, A. (2021). W: E. Ferenc-Szydełko (Red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (wyd. 4). C.H.Beck.

Eberl, S. (2017). W: R. Schultze, H. Grziwotz, & R. Lauda (Red.), Bürgerliches Gesetzbuch. Kommentiertes Vertrags- und Prozessformularbuch (wyd. 3). Nomos.

Fikentscher, W., & Heinemann, A. (2017). Schuldrecht Allgemeiner und Besonderer Teil (wyd. 11). De Gruyter.

Freudenberg, C. (2018). W: H. Ahlberg & G.-P. Götting (Red.), Urheberrecht (wyd. 4). C.H.Beck.

Gawlik, Z. (2014). W: A. Kidyba (Red.), Kodeks cywilny (wyd. 2). Wolters Kluwer business.

Gliściński, K. (2019). W: A. Michalak (Red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. C.H.Beck.

Gołębiowski, K. (2021). W: E. Gniewek & P. Machnikowski (Red.), Kodeks cywilny. Komentarz (wyd. 10). C.H.Beck.

Główny Urząd Statystyczny. (2022). Rynek dzieł sztuki i antyków w 2021 r. 13.05.2022. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kulturaturystyka-sport/kultura/rynek-dziel-sztuki-i-antykow-w-2021-roku,17,6.html (pobrano: 04.04.2023).

Gniewek, E. (2020). Nabycie i utrata własności. W: E. Gniewek (Red.), Prawo rzeczowe. Tom 4 (wyd. 4) (256–341). C.H.Beck.

Górny, K. (2019). W: M. Gutowski (Red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 353–626. Tom II (wyd. 2.). C.H.Beck.

Grunewald, B. (2020). W: H. P. Westermann, B. Grunewald, & G. Maier-Reimer (Red.), Bürgerliches Gesetzbuch. Handkommentar mit AGG, EGBGB (Auszug), ErbbauRG, LPartG, ProdHaftG, VBVG, VersAusglG und WEG. Tom I (wyd. 16). Otto Schmidt.

Grzeszak, T. (2021). Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W: R. Markiewicz (Red.), Ustawy autorskie. Komentarz. Tom I. Wolters Kluwer Polska.

Haładyj, K. (2017). W: K. Osajda (Red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część szczegółowa. Ustawa o terminach zapłaty. Tom IIIb (wyd. 21). C.H.Beck.

Jakimczuk, E. (2018). Droit de suite a wyczerpanie prawa. Zeszyty Naukowe KUL, (2), 307–319.

Jezioro, J. (2021). W: E. Gniewek & P. Machnikowski (Red.), Kodeks cywilny. Komentarz (wyd. 10). C.H.Beck.

Katner, W. J. (1995). Umowne nabycie własności ruchomości. Wydawnictwo Prawnicze.

Katner, W. J. (1996). Rodzaje sprzedaży w obrocie handlowym i konsumenckim. W: W. J. Katner, M. Stahl, & W. Nykiel, Umowa sprzedaży w obrocie gospodarczym (192–199). Dom Wydawniczy ABC.

Katner, W. J., & Pisuliński, J. (2018). Sprzedaż. W: J. Rajski (Red.), Prawo zobowiązań – część szczegółowa. Tom 7 (wyd. 4) (6–261). C.H.Beck.

Katzenberger, P., & Schierholz, A. (2020). W: U. Loewenheim, M. Leistner, & A. Ohly (Red.), Urheberrecht (wyd. 6). C.H.Beck.

Kępiński, M., & Kępiński, J. (2021). W: M. Gutowski (Red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 1–44911. Tom I (wyd. 3). C.H.Beck.

Kopaczyńska-Pieczniak, K., & Pyka, M. (2020). Umowy w obrocie towarowym. W: M. Stec (Red.), Prawo umów handlowych. Tom 5b. C.H.Beck.

Korus, K. (2006). Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz do zmian wprowadzonych ustawą z dnia 23 marca 2006 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. LEX/el.

Kozioł, A. (2018). W: M. Fras & M. Habdas (Red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część szczegółowa. Tom IV. Wolters Kluwer Polska.

Krakowski Dom Aukcyjny. (2022). Regulamin aukcji. Regulamin Aukcji Dzieł Sztuki w Krakowskim Domu Aukcyjnym. https://krakowskidomaukcyjny.pl/regulamin (pobrano: 04.04.2023).

Kubiak-Cyrul, A. (2020). W: M. Załucki (Red.), Kodeks cywilny. Komentarz (wyd. 3). C.H.Beck.

Kućka, M., Pisuliński, J., & Przyborowski, Ł. (2020). Zabezpieczenie wierzytelności w obrocie handlowym. W: P. Stec (Red.), Prawo umów handlowych. Tom 5a (430–441). C.H.Beck.

Kunicki, A. (1967). Skutki prawne zastrzeżenia własności. Ruch Prawniczy, Ekonomicznych i Społeczny, (29), 31–46.

Looschelders, D. (2021). Schuldrecht. Besonderer Teil (wyd. 16). Franz Vahlen.

Machała, W., & Siciarek, M. (2019). W: W. Machała & R. M. Sarbiński (Red.), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz. Wolters Kluwer.

Podhorecka, M. (2006). Skutki prawne zastrzeżenia prawa własności w obrocie międzynarodowym. Wybrane zagadnienia. Kwartalnik Prawa Prywatnego, (1), 119–150.

Polski Dom Aukcyjny. (2023). Regulamin aukcji. https://polskidomaukcyjny.com.pl/informacje/regulamin (pobrano: 04.04.2023).

Polswiss Art. (2020). Regulamin. https://www.polswissart.pl/pl/o-nas/regulamin (pobrano: 04.04.2023).

Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych. (2023). http://orzeczenia.ms.gov.pl/ (pobrano: 03.04.2023).

Pragaleria. (b.d.). Regulamin aukcji. https://pragaleria.pl/regulamin-aukcji/ (pobrano: 04.04.2023).

Rempex. (b.d.). Regulamin aukcji. https://rempex.com.pl/artykuly/11-regulamin-aukcji (pobrano: 04.04.2023).

Rudnicki, S. (1996). Zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej. Monitor Prawniczy, (12), 437–442.

Saenger, I. (2022). W: R. Schulze (Red.), Bürgerliches Gesetzbuch. Handkommentar (wyd. 11). Nomos.

Safjan, M. (2018). W: K. Pietrzykowski (Red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 1–44910. Tom I (wyd. 9). C.H.Beck.

Sąd Najwyższy. (b.d.). Baza orzeczeń. http://www.sn.pl/orzecznictwo/SitePages/Baza_orzeczen.aspx (pobrano: 03.04.2023).

Schmidt, D. (2019). W: H. Prütting, G. Wegen, & G. Weinreich (Red.), Bürgerliches Gesetzbuch. Kommentar (wyd. 14). Luchterhnad.

Siemiątkowski, T., & Radomski, P. (2000). Sprzedaż z zastrzeżeniem prawa własności. Zagadnienia wybrane. Przegląd Sądowy, (11–12), 3–28.

Skąpski, J. (1976). Sprzedaż. W: S. Grzybowski (Red.), Prawo zobowiązań – część szczegółowa. Tom III. Część 2 (157–173). Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Sokołowska, D. (2018). Ewolucja droit de suite w prawie polskim. W: J. Sobczak, K. Chałubińska-Jentkiewicz, & K. Kakareko (Red.), Prawo wobec kultury i sztuki (103–118). Wolters Kluwer.

Sopocki Dom Aukcyjny. (b.d.). Regulamin. Regulamin sprzedaży aukcyjnej. https://www.sda.pl/regulamin,26,pl (pobrano: 04.04.2023).

Stec, P. (2001). Droit de suite w przededniu harmonizacji europejskiej. Przegląd Prawa Handlowego, (2), 23–32.

Szpunar, A. (1993). Zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej. Państwo i Prawo, (6), 29–38.

Trzaskowski, R., & Żuławska, C. (2017). W: J. Gudowski (Red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część szczegółowa. Tom IV (wyd. 2). Wolters Kluwer Polska.

Ullrich, C. (2021). W: B. Dauner-Lieb & W. Langen (Red.), BGB. Schuldrecht. Tom 2/1 (wyd. 4). Nomos.

 

Orzecznictwo/Judgments

Wyrok SA w Katowicach z 09.02.2017, V ACa 246/16, Lex nr 2238280.

Wyrok SA w Krakowie z 13.12.2013, I ACa 1299/13, Lex nr 1656612.

Wyrok SA w Łodzi z 12.04.2013, I ACa 1389/12, Lex nr 1314772.

Wyrok SA w Łodzi z 09.04.2014, I ACa 1299/13, Lex nr 1458934.

Wyrok SA w Szczecinie z 17.09.2015, I ACa 344/15, Lex nr 1962929.

Wyrok SA w Warszawie z 20.09.2016, I ACa 726/14, Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych. http://orzeczenia.ms.gov.pl/ (pobrano: 03.04.2023).

Wyrok SA w Warszawie z 26.05.2021, I ACa 106/21, Lex nr 3232281.

Wyrok SN z 21.01.1999, I CKN 955/97, OSNC 1999, nr 10, poz. 169.

Wyrok SN z 16.09.2003, IV CKN 468/01, Lex nr 602299.

Wyrok SN z 25.09.2014, II CSK 664/13, OSNC-ZD 2015, nr 4, poz. 67.

Wyrok SN z 06.07.2017, IV CSK 653/15, OSNC 2017, nr 5, poz. 59.

Wyrok SN z 13.09.2018, II CSK 706/17, Lex nr 2569739.

Wyrok SO w Warszawie z 19.03.2018, II C 691/17, Lex nr 3029896.

Wyrok SO w Warszawie z 19.03.2019, I C 1147/18, Lex nr 2685103.

Wyrok WSA w Warszawie z 19.05.2010, VII SA/Wa 592/10, Lex nr 676185.

 

Akty prawne/Legal acts

Bürgerliches Gesetzbuch (BGB). (1896) (Niemcy).

Dyrektywa 2001/84/WE Parlament Europejskiego i Rady z 27.09.2001 r. w sprawie prawa autora do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży oryginalnego egzemplarza dzieła sztuki, Dz. Urz. L 272 z 13.10.2001 r., s. 32, wyd. spec. rozdział 17, t. 1, s. 240 (Unia Europejska).

Ustawa z 4.02.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dz.U. z 2018 r., poz. 1191 z późn. zm.

Ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, Dz.U. z 2021 r., poz. 1805 z późn. zm.

Ustawa z 25.06.2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, Dz.U. z 2018 r., poz. 1293.