Warunki życia nadmiernie zadłużonych gospodarstw domowych w Polsce

Agnieszka Wałęga, Grzegorz Wałęga, Ryszard Kowalski

ISBN: 978-83-208-2443-8

eISBN: 978-83-208-2444-5

Liczba stron: 236
Rok wydania: 2021
Miejsce wydania: Warszawa
Wydanie: I
Oprawa: miękka
Format: B5

Głównym celem książki jest diagnoza warunków życia nadmiernie zadłużonych gospodarstw domowych w Polsce. Realizacja tego celu pozwoliła na zmniejszenie luki w zakresie badań nad konsekwencjami zadłużania się gospodarstw domowych.
Ambicją autorów było opracowanie swoistego studium nadmiernie zadłużonych gospodarstw domowych oraz ich warunków życia, przy czym projekt ten został ukierunkowany nie tylko na kompleksową ocenę i weryfikację empiryczną sytuacji ekonomicznej gospodarstw domowych, ale także usystematyzowanie kwestii terminologicznych i metodycznych.

Na część zasadniczą pracy składa się sześć rozdziałów, przy czym trzy z nich dotyczą zagadnień teoretyczno-metodycznych, a pozostałe trzy mają charakter empiryczno-analityczny i odnoszą się do wyników badań własnych. Każdy rozdział kończy krótkie podsumowanie zawierające najważniejsze ustalenia płynące z danej części pracy, natomiast wnioski końcowe dotyczące całości pracy zostały zamieszczone w zakończeniu.

W pierwszym rozdziale przedstawiono zarys problematyki zadłużenia gospodarstw domowych. Dokonano przeglądu teorii wyjaśniających zachowania gospodarstw domowych na rynku kredytów, poczynając od teorii cyklu życia i dochodu permanentnego, poprzez ich rozszerzenia, a kończąc na wkładzie ekonomii behawioralnej i socjologii w wyjaśnienie rosnącego zadłużenia. Następnie scharakteryzowano dostępne źródła danych zawierające informacje na temat skali kredytowania gospodarstw domowych, a także zaprezentowano podstawowe informacje o zadłużeniu w Polsce. W końcowej części rozdziału, dla właściwego umiejscowienia prowadzonych w pracy analiz, dokonano przeglądu dotychczasowych badań poruszających kwestie zadłużenia polskich gospodarstw domowych na poziomie mikroekonomicznym.

Rozdział drugi poświęcono analizie empirycznej zadłużonych gospodarstw domowych w Polsce. Po omówieniu metodyki badań, doboru i charakterystyki próby, przedstawiono portret zadłużonych gospodarstw domowych, wykorzystując wyniki badań własnych. Prezentując sytuację zadłużeniową, posłużono się obiektywnymi charakterystykami zadłużenia oraz jego subiektywnymi ocenami. W osobnym podrozdziale przeprowadzono analizę motywów zadłużania się w przekrojach społeczno-ekonomicznych gospodarstw domowych.

W rozdziale trzecim, który stanowi punkt wyjścia dla dalszych rozważań i analiz, zdefiniowano pojęcie i istotę zbyt dużego obciążenia długiem. Po zarysowaniu koncepcji nadmiernego zadłużenia omówiono czynniki mikro- i makroekonomiczne sprzyjające powstawaniu tego zjawiska. Uzupełnieniem kwestii związanych z metodyką badania nadmiernego zadłużenia gospodarstw domowych jest przegląd wskaźników wykorzystywanych w tego typu badaniach.

Czwarty rozdział ma charakter empiryczny i jest poświęcony analizie nadmiernie zadłużonych gospodarstw domowych w Polsce. Wykorzystując wskaźniki obiektywne i subiektywne, omówiono najpierw ogólny poziom tego zjawiska i relacje pomiędzy różnymi jego wymiarami, by następnie przejść do analizy przekrojowej nadmiernie zadłużonych gospodarstw domowych. W dalszej części rozdziału przestawiono przestrzenne zróżnicowanie oraz wyniki grupowania województw pod względem nadmiernego zadłużenia. Uzupełnieniem analiz jest określenie determinant nadmiernego zadłużenia przy wykorzystaniu modelowania ekonometrycznego.

Przedmiotem rozważań w rozdziale piątym są związki pomiędzy warunkami życia a nadmiernym zadłużeniem. Otwiera go podrozdział dotyczący kwestii definicyjnych pojęcia warunków życia, stanowiący wkład w dyskusję nad tą kategorią. W rozdziale tym sprecyzowano także stosunkowo nowe w polskiej literaturze pojęcie dobrostanu finansowego, a następnie omówiono możliwe ścieżki oddziaływania nadmiernego zadłużenia na warunki życia. Rozważania kończy przegląd dotychczasowych badań nad warunkami życia gospodarstw domowych w Polsce, który stanowi tło dla analiz empirycznych w rozdziale szóstym.

W rozdziale szóstym, kluczowym z punktu widzenia weryfikacji głównej hipotezy badawczej, skoncentrowano się na ocenie zróżnicowania warunków życia nadmiernie zadłużonych gospodarstw domowych. Wykorzystując dane z badań własnych, scharakteryzowano w nim warunki życia nadmiernie zadłużonych w ujęciu przekrojowym, a także – przy wykorzystaniu syntetycznego wskaźnika – w wymiarze ogólnym, materialnym i finansowym. Rozdział zamyka ocena wpływu nadmiernego zadłużenia na warunki życia.

Na bogatą treść monografii składają się wątki dotyczące kwestii zadłużenia gospodarstw domowych wraz ze wskazaniem ich determinant oraz różnorakich skutków – ekonomicznych, społecznych, kulturowych i etycznych. Można więc mówić o interdyscyplinarnym i wieloaspektowym podejściu do realizacji przyjętego celu badawczego.
Podjęta tematyka badawcza jest wyjątkowo ważna i to zarówno ze względów naukowych jak i praktycznych. Niezwykle kompetentnie i zarazem przystępnie opisano oraz zinterpretowano ważny fragment polskiej rzeczywistości ekonomicznej i społecznej, do tej pory bardzo słabo rozpoznany (…). Jednoczesna próba przedstawienia wyników pogłębionych studiów teoretycznych oraz rozważań metodycznych i umiejętne skojarzenie ich z prezentacją rezultatów własnych badań empirycznych zasługuje na najwyższe uznanie (…). Mamy do czynienia z niezwykle wartościową publikacją naukową o dużych walorach nowatorskości.
Prezentowana monografia istotnie wzbogaca polskie piśmiennictwo ekonomiczne i znajdzie bez wątpienia wielu czytelników nie tylko w środowisku naukowym i akademickim, ale także wśród licznego grona ekonomistów-praktyków.
Z recenzji prof. Czesława Bywalca

Recenzowana monografia dotyczy problematyki zadłużania się gospodarstw domowych. Problematyka ta jest niezwykle ważna i aktualna (...). Wśród wielu zalet recenzowanej monografii (...) warte podkreślenia jest bardzo wyraźne i konsekwentne (w całej części empirycznej) rozróżnienie pomiędzy subiektywnym i obiektywnym wymiarem nadmiernego zadłużenia. W kontekście zarówno determinant, jak i konsekwencji, rozróżnienie to wydaje się bowiem kluczowe.
Recenzowana monografia zawiera obszerne omówienie wyników szeregu analiz ekonometrycznych. Analizy te mają różnorodny charakter i prowadzone są w wielu wymiarach, ukazując kompleksowo sytuację zadłużonych gospodarstw domowych. Obrazują one złożoność zjawiska, a wprawnym czytelnikom umożliwiają także formułowanie wniosków, które nie są wprost wskazane w tekście.
(…) Praca ukazuje nie tylko empiryczne wnioski z pojedynczego badania, ale szeroko odnosi się do – zarówno polskiej, jak i międzynarodowej – literatury przedmiotu i prowadzonych wcześniej badań. Szerokie ujęcie analizowanej tematyki powoduje, że recenzowana monografia stanowi cenne źródło wiedzy nie tylko dla pracowników, doktorantów i studentów uczelni ekonomicznych, zajmujących się tą tematyką, ale także dla praktyków z obszaru finansów i bankowości oraz osób zaangażowanych w kreowanie polityki społecznej.
Z recenzji prof. Marka Kośnego

Wstęp

Rozdział 1. Zarys problematyki zadłużenia gospodarstw domowych
1.1. Teoretyczne aspekty zadłużania się gospodarstw domowych
1.2. Źródła danych i wybrane informacje o zadłużeniu polskich gospodarstw domowych
1.3. Przegląd badań nad zadłużeniem gospodarstw domowych w Polsce
1.4. Podsumowanie

Rozdział 2. Zadłużenie gospodarstw domowych – analiza empiryczna
2.1. Metodyka badań, dobór i charakterystyka próby
2.2. Portret zadłużonych
2.3. Subiektywna ocena zadłużenia
2.4. Motywy zadłużania się
2.5. Podsumowanie

Rozdział 3. Nadmierne zadłużenie gospodarstw domowych – koncepcja i pomiar
3.1. Pojęcie i istota nadmiernego zadłużenia
3.2. Czynniki warunkujące nadmierne zadłużenie
3.3. Wskaźniki nadmiernego zadłużenia
3.4. Podsumowanie

Rozdział 4. Charakterystyka nadmiernie zadłużonych gospodarstw domowych
4.1. Skala nadmiernego zadłużenia
4.2. Analiza przekrojowa nadmiernie zadłużonych gospodarstw domowych
4.3. Przestrzenne zróżnicowanie nadmiernego zadłużenia
4.4. Determinanty nadmiernego zadłużenia
4.5. Podsumowanie

Rozdział 5. Nadmierne zadłużenie a warunki życia gospodarstw domowych
5.1. Problemy definicyjne warunków życia
5.2. Pojęcie dobrostanu finansowego
5.3. Oddziaływanie nadmiernego zadłużenia na warunki życia
5.4. Przegląd badań nad warunkami życia gospodarstw domowych w Polsce
5.5. Podsumowanie

Rozdział 6. Zróżnicowanie warunków życia nadmiernie zadłużonych gospodarstw domowych – badania własne
6.1. Charakterystyka warunków życia nadmiernie zadłużonych w ujęciu przekrojowym
6.2. Pomiar warunków życia za pomocą wskaźnika syntetycznego
6.3. Ocena wpływu nadmiernego zadłużenia na warunki życia
6.4. Podsumowanie

Zakończenie
Spis tabel
Spis rysunków
Literatura

Agnieszka Wałęga

Agnieszka Wałęga – doktor nauk ekonomicznych, adiunkt w Katedrze Statystyki w Kolegium Ekonomii, Finansów i Prawa Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Statystycznego i Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, a także członkiem komitetu redakcyjnego czasopisma Entrepreneurial Business and Economics Review (EBER). Jej zainteresowania naukowe związane są z analizą statystyczną budżetów gospodarstw domowych, problematyką ubóstwa, aktywności ekonomicznej ludności oraz zadłużenia gospodarstw domowych. W dorobku ma kilkadziesiąt publikacji naukowych, w tym współautorstwo monografii i artykułów opublikowanych w polskich i zagranicznych czasopismach naukowych. Jest autorką monografii „Spójność ekonomiczna gospodarstw domowych w Polsce: analiza statystyczna” (Wydawnictwo UEK 2015), a także współautorką publikacji dydaktycznych z zakresu statystyki pracy.

Grzegorz Wałęga

Grzegorz Wałęga – doktor nauk ekonomicznych, adiunkt w Katedrze Mikroekonomii w Kolegium Ekonomii, Finansów i Prawa Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Członek Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego i Polskiego Towarzystwa Statystycznego. Zaangażowany w edukację ekonomiczną młodzieży jako członek Komitetu Głównego Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej. Autor i współautor publikacji naukowych i dydaktycznych m.in. „Kredytowanie gospodarstw domowych” (PWE 2013), „1000 pytań. Ekonomia, finanse, zarządzanie” (Difin 2019). Jego zainteresowania naukowo-badawcze koncentrują się wokół szeroko rozumianej ekonomiki gospodarstw domowych, finansów osobistych, jakości życia i mikroekonomii. Specjalizuje się w zagadnieniach związanych z zadłużeniem i nadmiernym zadłużeniem gospodarstw domowych.

Ryszard Kowalski

Ryszard Kowalski – doktor nauk ekonomicznych, adiunkt w Katedrze Mikroekonomii w Kolegium Ekonomii, Finansów i Prawa Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Członek Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego oraz Komitetu Głównego Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej. Współautor książki „Metaekonomia. Zagadnienia z filozofii nauki” (Copernicus Center Press 2016), nagrodzonej w konkursie na najlepszy podręcznik akademicki z ekonomii wydany w latach 2014–2016 organizowanym przez Polskie Towarzystwo Ekonomiczne (nagroda I stopnia). Autor publikacji naukowych poświęconych koncepcji współczesnego państwa dobrobytu, ekonomii dobrobytu oraz ekonomiki gospodarstw domowych.

Inpost Paczkomaty	14 zł
Kurier Inpost	14 zł
Kurier FedEX	14 zł
Odbiór osobisty	0 zł
Darmowa dostawa	od 250 zł
Darmowa dostawa w Klubie Książki	od 200 zł