Wstęp
Małgorzata Iwanicz-Drozdowska
Część I . Istota i historia ubezpieczeń
1. Pojęcie ubezpieczenia i podstawowa terminologia
Piotr Jaworski, Jacek Micał
1.1. Istota ubezpieczeń
1.2. Wspólnota ryzyka i zasada wzajemności
1.3. Ubezpieczenia komercyjne – prawo popytu i podaży
1.4. Ubezpieczenia społeczne – regulacje administracyjne
1.5. Podstawowa terminologia
1.6. Ryzyko a niepewność
1.7. Rodzaje ryzyka w ubezpieczeniach
1.8. Zarządzanie ryzykiem z wykorzystaniem ubezpieczeń
1.9. Składka a wartość oczekiwana straty spowodowanej potencjalną szkodą
1.10. Podstawy kalkulacji składki
1.10.1. Wycena i procedura klasyfikacyjna
1.10.2. Zagadnienia matematyczne kalkulacji stawki i składki ubezpieczeniowej
Pytania sprawdzające
2. Zarys historii ubezpieczeń
Paweł Różycki
2.1. Od praubezpieczeń do współczesności
2.2. Początki ubezpieczeń – czasy starożytne i wczesne średniowiecze
2.3. Średniowiecze i czasy nowożytne do końca XVI w.
2.4. Wieki XVII i XVIII
2.5. Wieki XIX, XX i początki XXI
2.6. Rozwój ubezpieczeń w Polsce
Pytania sprawdzające
3. Klasyfikacja ubezpieczeń. Umowy ubezpieczenia
Małgorzata Iwanicz-Drozdowska
3.1. Klasyfikacja ubezpieczeń
3.2. Podstawowe informacje dotyczące umów ubezpieczenia
Pytania sprawdzające
Część II. Bezpieczeństwo i finanse w sektorze ubezpieczeń prywatnych
4. Sieć bezpieczeństwa finansowego w sektorze ubezpieczeń
Małgorzata Iwanicz-Drozdowska
4.1. Regulacje prawne dotyczące działalności ubezpieczeniowej
4.2. Nadzór nad sektorem ubezpieczeń
4.3. Systemy gwarancyjne w sektorze ubezpieczeń
Pytania sprawdzające
5. Zarządzanie finansami zakładu ubezpieczeń. Wypłacalność II
Marzanna Lament
5.1. Podstawy prawne zarządzania finansami w zakładach ubezpieczeń
5.2. Ryzyko w zarządzaniu finansami zakładów ubezpieczeń
5.3. Zarządzanie aktywami
5.4. Zarządzanie pasywami
5.5. Zasady tworzenia i podziału wyniku finansowego
5.6. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe i ich znaczenie
5.7. Wypłacalność zakładu ubezpieczeń i jej ocena
5.7.1. Pojęcie wypłacalności i czynniki ją kształtujące
5.7.2. Ogólna charakterystyka systemu oceny wypłacalności zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji Wypłacalność II (Solvency II)
5.7.3. Architektura Wypłacalności II (Solvency II)
5.7.4. Wymagania kapitałowe
5.7.5. Znaczenie mechanizmów kontrolnych w Wypłacalności II (Solvency II)
Pytania sprawdzające
6. Działalność inwestycyjna/lokacyjna zakładów ubezpieczeń
Marzanna Lament
6.1. Pojęcie polityki inwestycyjnej i jej cele
6.2. Uwarunkowania prawne działalności inwestycyjnej/lokacyjnej zakładów ubezpieczeń
6.3. Strategie inwestycyjne zakładów ubezpieczeń
6.4. Wycena lokat w zakładzie ubezpieczeń
6.4.1. Ogólne zasady wyceny
6.4.2. Wycena według polskiego prawa bilansowego
6.4.3. Wycena według MSR/MSSF
6.5. Asset and liability management (ALM) jako metoda zarządzania aktywami zakładu ubezpieczeń
Pytania sprawdzające
7. Wykorzystanie analizy wskaźnikowej do oceny sytuacji finansowej zakładu ubezpieczeń
Marzanna Lament
7.1. Podmioty zainteresowane oceną sytuacji finansowej zakładu ubezpieczeń
7.2. Charakterystyka wybranych wskaźników finansowych
7.2.1. Wskaźniki rentowności
7.2.2. Wskaźniki wypłacalności
7.2.3. Wskaźniki płynności finansowej i zdolności płatniczej
7.2.4. Wskaźniki sprawności działania i współzależności
7.3. Przykład oceny sytuacji finansowej zakładu ubezpieczeń
Pytania sprawdzające
Część III. Ubezpieczenia oferowane przez sektor publiczny
8. Ubezpieczenie społeczne w systemie zabezpieczenia społecznego
Kamila Bielawska
8.1. Istota i cechy ubezpieczenia społecznego
8.2. Konstrukcja systemu ubezpieczeń społecznych
Pytania sprawdzające
9. Organizacja systemu ubezpieczeń społecznych
Daniela Kitala, Ewa Cichowicz
9.1. Wprowadzenie do organizacji systemu ubezpieczeń społecznych
9.2. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS)
9.3. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS)
9.4. Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE)
9.5. Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ)
Pytania sprawdzające
10. Ubezpieczenia emerytalne. Reforma systemu ubezpieczeń emerytalnych
Kamila Bielawska
10.1. Istota zabezpieczenia emerytalnego
10.2. Charakterystyka ubezpieczenia emerytalnego
10.3. Reformy emerytalne
10.4. Ubezpieczenie emerytalne w Polsce po reformie strukturalnej (1 stycznia 1999 r.) 212
10.4.1. Ewolucja ubezpieczenia emerytalnego w Polsce
10.4.2. Zakres podmiotowy
10.4.3. Źródła i metody finansowania emerytur
10.4.4. Warunki uprawniające do emerytury i sposób jej obliczania
Pytania sprawdzające
11. Ubezpieczenia zdrowotne
Ewa Cichowicz
11.1. Historia i istota ubezpieczenia zdrowotnego
11.2. Zakres ubezpieczenia zdrowotnego
11.3. Źródło i metody finansowania ubezpieczenia zdrowotnego
11.4. Warunki i sposób ustalania świadczeń z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego
Pytania sprawdzające
12. Ubezpieczenia chorobowe i macierzyńskie
Ewa Cichowicz
12.1. Historia oraz istota ubezpieczenia chorobowego i macierzyńskiego
12.2. Zakres ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
12.3. Źródło i metody finansowania ubezpieczenia w razie choroby i macierzyństwa
12.4. Warunki i sposób ustalania świadczeń z tytułu ubezpieczenia w razie choroby i macierzyństwa
Pytania sprawdzające
13. Ubezpieczenia wypadkowe
Radosław Kitala, Ewa Cichowicz
13.1. Historia i istota ubezpieczenia wypadkowego
13.2. Zakres ubezpieczenia wypadkowego
13.3. Źródło i metody finansowania ubezpieczenia wypadkowego
13.4. Warunki i sposób ustalania świadczeń
Pytania sprawdzające
14. Ubezpieczenia rentowe
Ewa Cichowicz
14.1. Historia i istota ubezpieczeń rentowych
14.2. Zakres ubezpieczeń rentowych
14.3. Źródło i metody finansowania ubezpieczeń rentowych
14.4. Warunki i sposób ustalania świadczeń z tytułu ubezpieczeń rentowych
Pytania sprawdzające
Część IV. Ubezpieczenia oferowane przez sektor prywatny
15. Organizacja działalności prywatnych zakładów ubezpieczeń
Magdalena Dominiak
15.1. Charakterystyka procesów związanych z działalnością ubezpieczeniową
15.2. Kanały dystrybucji w sprzedaży ubezpieczeń
15.3. Bancassurance jako szczególny kanał dystrybucji
15.4. Wybrane zagadnienia systemu zarządzania zakładów ubezpieczeń
15.5. Czynniki mające wpływ na organizację procesów w zakładzie ubezpieczeń
Pytania sprawdzające
16. Transformacja cyfrowa w ubezpieczeniach
Marcin Kawiński
16.1. Wprowadzenie do ubezpieczeń cyfrowych
16.2. Technologie cyfrowe i ich zastosowania w ubezpieczeniach
16.2.1. Bazy danych i chmury obliczeniowe
16.2.2. Telematyka
16.2.3. Automatyzacja
16.2.4. Blockchain
16.2.5. Sztuczna inteligencja
16.2.6. Komputery kwantowe
16.2.7. Otwarte ubezpieczenia (open insurance)
16.3. Technologie cyfrowe jako nośnik zysku i ryzyka – zarządzanie transformacją cyfrową
16.4. Podaż i popyt na nowe technologie w ubezpieczeniach
16.5. Regulacje i trendy
Pytania sprawdzające
17. Ubezpieczenia na życie
Ewa Dąbrowska
17.1. Znaczenie i rodzaje ubezpieczeń na życie
17.2. Podstawowe produkty z zakresu indywidualnych ubezpieczeń na życie
17.2.1. Podstawy konstrukcji ubezpieczeń na życie
17.2.2. Zakres ubezpieczenia
17.2.3. Podstawy oceny ryzyka w indywidualnych ubezpieczeniach na życie
17.3. Podstawowe produkty z zakresu grupowych ubezpieczeń na życie
17.3.1. Ubezpieczenia grupowe dla pracowników
17.3.2. Ubezpieczenia grupowe dla klientów instytucji
Pytania sprawdzające
18. Ubezpieczenia zdrowotne
Ewa Dąbrowska
18.1. Rynek ubezpieczeń zdrowotnych
18.2. Model ubezpieczeń zdrowotnych – organizacja dostępu do leczenia
18.3. Zakres ubezpieczeń
18.4. Zasady odpłatności za świadczenia medyczne
18.5. Podstawy oceny ryzyka
Pytania sprawdzające
19. Ubezpieczenia emerytalne
Kamila Bielawska
19.1. Istota i funkcje ubezpieczenia emerytalnego
19.2. Formy zabezpieczenia emerytalnego w III filarze polskiego systemu emerytalnego
19.2.1. Rozwój dodatkowego zabezpieczenia emerytalnego
19.2.2. Formy zabezpieczenia emerytalnego inicjowane przez pracodawcę (zatrudniającego)
19.2.3. Indywidualne formy dodatkowego zabezpieczenia emerytalnego
19.3. Ubezpieczeniowe formy kwalifikowanego zabezpieczenia emerytalnego
w Polsce – charakterystyka i sposób oceny ryzyka
Pytania sprawdzające
20. Ubezpieczenia mienia
Monika Wieczorek-Kosmala
20.1. Znaczenie i rodzaje ubezpieczeń mienia
20.2. Podstawowe standardy w ubezpieczeniach mienia
20.2.1. Standardy dotyczące sposobu formułowania zakresu ubezpieczenia
20.2.2. Standardy dotyczące sum ubezpieczenia
20.2.3. Standardy dotyczące systemów ubezpieczenia
20.2.4. Standardy dotyczące ograniczeń odpowiedzialności ubezpieczyciela
20.3. Podstawowe produkty z zakresu ubezpieczeń mienia
20.3.1. Ujęcie produktowe ubezpieczeń mienia
20.3.2. Ubezpieczenia ogniowe, kradzieżowe i od wszystkich rodzajów ryzyka
20.3.3. Ubezpieczenia techniczne
20.3.4. Ubezpieczenia transportowe
20.4. Podstawy oceny ryzyka w ubezpieczeniach mienia
Pytania sprawdzające
21. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
Daniel Szewieczek
21.1. Funkcje i znaczenie ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej
21.1.1. Odpowiedzialność cywilna i jej implikacje ubezpieczeniowe
21.1.2. Charakterystyka ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej
21.2. Ubezpieczenia obowiązkowe odpowiedzialności cywilnej
21.2.1. Ubezpieczenia obowiązkowe odpowiedzialności cywilnej w systemie finansowym
21.2.2. Standardy powszechnych (ustawowych) ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej
21.2.3. Standardy pozostałych szczególnych ubezpieczeń obowiązkowych odpowiedzialności cywilnej
21.3. Ubezpieczenia dobrowolne odpowiedzialności cywilnej
21.3.1. Ubezpieczenia dobrowolne OC z tytułu szkód wyrządzonych osobom trzecim w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub wykonywaniem zawodu
21.3.2. Ubezpieczenia dobrowolne OC z tytułu szkód wyrządzonych osobom trzecim przez członków gospodarstw domowych
21.4. Podstawy oceny ryzyka w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej
Pytania sprawdzające
22. Ubezpieczenia finansowe
Maria Gorczyńska, Monika Wieczorek-Kosmala
22.1. Znaczenie i rodzaje ubezpieczeń finansowych
22.2. Ubezpieczenia kredytu
22.2.1. Istota i rodzaje ubezpieczeń kredytu
22.2.2. Ubezpieczenie kredytu bankowego
22.2.3. Ubezpieczenie kredytu kupieckiego
22.2.4. Ubezpieczenie należności ratalnych, czynszów leasingowych oraz należności faktoringowych i forfaitingowych
22.3. Gwarancje ubezpieczeniowe
22.3.1. Istota i rodzaje gwarancji ubezpieczeniowych
22.3.2. Charakterystyka wybranych rodzajów gwarancji ubezpieczeniowych z punktu widzenia ich przeznaczenia i przedmiotu zabezpieczenia
22.4. Ubezpieczenie różnych ryzyk finansowych
22.5. Podstawy oceny ryzyka w ubezpieczeniach finansowych
Pytania sprawdzające
23. Działalność reasekuracyjna
Ewa Cichowicz
23.1. Pojęcie i mechanizm reasekuracji
23.2. Funkcje i cele reasekuracji
23.3. Formy i metody reasekuracji
23.4. Rozwój rynku reasekuracyjnego
Pytania sprawdzające
Bibliografia