Pozycja sygnalisty w polskim porządku prawnym

A whistleblower — "a person blowing a whistle" — the Polish language lacks a word to precisely express the meaning of that term. Procedures signaling irregularities are part of the organizational culture and have been known in the world for a long time. The activity of international organizations (UN, Council of Europe and European Union) in the process of creating regulations regarding whistleblower protection has also been witnessed for some time. Unfortunately, the Polish legislator has not taken effective measures yet to regulate the position of whistleblowers. The current legislation in this area is sectoral, very selective and limited, resulting in little activity in reporting irregularities. The main objective of this article is to determine the status of whistleblowers in the Polish legal order in the context of provisions of the Directive (EU) 2019/1937, under which Member States are obliged to implement its provisions into their legal orders until 17 December 2023. Selected acts of the Polish law and draft laws that contain regulations on the status of whistleblowers are discussed. In the background of the considerations, the Author also points to selected acts of international law and European Union law.

Sygnalista, demaskator, informator, whistleblower — „osoba dmuchająca w gwizdek” — w języku polskim brakuje określenia oddającego precyzyjnie znaczenie tego terminu. Procedury sygnalizujące o nieprawidłowościach stanowią część kultury organizacji i na świecie znane są od dawna. Ważnym czynnikiem w procesie tworzenia regulacji dotyczących ochrony sygnalistów była i jest aktywność organizacji międzynarodowych (ONZ, Rada Europy i Unia Europejska). Niestety, polski ustawodawca nie podjął dotychczas skutecznych działań w celu uregulowania pozycji sygnalistów. Obecnie obowiązujące przepisy prawne w tej materii są sektorowe, bardzo wybiórcze i ograniczone, co w konsekwencji powoduje małą aktywność w zakresie informowania o nieprawidłowościach. Głównym celem niniejszego artykułu jest określenie statusu sygnalistów w polskim porządku prawnym w kontekście regulacji Dyrektywy 2019/1937, na mocy której państwa członkowskie mają czas na wdrożenie jej postanowień najpóźniej do 17.12.2023 r. Omówione zostały wybrane akty prawa polskiego oraz projekty ustaw, które implikują regulacje dotyczące statusu sygnalistów. W tle rozważań autorka wskazuje również na wybrane akty prawa międzynarodowego i europejskiego.