Celem artykułu jest ocena stanu i wskazanie przyszłych przekształceń międzynarodowych łańcuchów dostaw. Zastosowano metodę analizy i krytycznej oceny stanu oraz projekcję zmian badanej dziedziny. Pandemię COVID-19 i wojenną agresję na Ukrainę należy uznać za poważną cezurę zmieniającą myślenie o kształtowaniu i zarządzaniu międzynarodowymi łańcuchami dostaw. Dotychczasowy standard zarządzania nimi, opierający się na pasożytniczej pogoni za często nienależną nadwyżką finansową, powinien zostać zredefiniowany. Postuluje się, aby dążyć do ukształtowania symbiotycznych łańcuchów zarządzanych relacyjnie i przyczyniających się do modernizacji społeczno-gospodarczej krajów słabiej rozwiniętych. Należy też spodziewać się przedsięwzięć na rzecz budowy większego stopnia odporności tych łańcuchów poprzez mniej rygorystyczne traktowanie potrzeby odchudzania łańcuchów, a w większym stopniu ich zazieleniania. Zmierzając też do redukcji ryzyka ekonomicznego, należy spodziewać się minimalizacji długości korytarzy transportowych, co oznacza relokację geograficzną firm tworzących łańcuchy dostaw.

W artykule przeprowadzono wywód uzasadniający stabilizującą rolę logistyki w osiąganiu dobrostanu w okresie zaskakujących i niespodziewanych zmian. Zaprezentowane argumenty bazują na zmieniających się w czasie związkach logistyki z dobrostanem, jak również na reaktywności logistyki na zmiany w otoczeniu.

Kryteria wydajności z perspektyw zarządzania przedsiębiorstwem oraz zarządzania łańcuchem dostaw

The issue of the economic efficiency of any business entity has extensive literature and equally frequent discussions and polemics. The main axis of the dispute is how to measure this efficiency, and specifically the field of reception of its measures. The evolution of views goes from simple financial approaches, by including qualitative events into measurement, to multidimensional approaches with the ambition to comprehensively capture the efficiency. The emergence of supply chains and their increasingly important role in shaping the competitiveness of the companies participating in them has revealed a weakly perceived problem, namely the relationship between the effectiveness of the enterprise and the effectiveness of the chain as a whole. The analysis and assessment of the significance of these relationships is the subject of this study. The research goal is to identify and interpret the basic criteria underlying the management of a single enterprise in confrontation with such criteria related to the supply chain in which the enterprise participates. On this basis, practical conclusions and directives will be formulated. The research method used is deduction based on literature studies and observation of business practice.

As a result of the reasoning, it was found that for enterprises the best criterion for assessing efficiency is their profitability. However, for the supply chain as a whole, the measure of effectiveness should be an assessment of its competitiveness. The company is managed in terms of the maximization of EVA and MVA ratios. The supply chain, instead, is managed with a view to building its competitiveness. There is a positive correlation between these criteria. The more competitive the supply chain as a whole, the greater the possibilities for individual enterprises to maximize their efficiency.

Zagadnienie wydajności ekonomicznej przedsiębiorstwa doczekało się obszernej literatury fachowej i jest przedmiotem częstych dyskusji i polemik. Debata na ten temat skupia się wokół pytań o sposoby pomiaru wydajności, a jeszcze konkretniej, o kwestię recepcji takich pomiarów. Ewolucja poglądów postępuje tutaj od prostego podejścia finansowego, poprzez uwzględnienie w pomiarze zdarzeń o charakterze jakościowym, po podejścia wieloaspektowe, nacechowane ambicją całościowego ujęcia problemu wydajności. Pojawienie się łańcuchów dostaw i ich coraz istotniejsza rola w kształtowaniu konkurencyjności uczestniczących w niej firm ujawniło pewien problem, dotychczas niedostatecznie postrzegany: mianowicie, zależności pomiędzy wydajnością przedsiębiorstwa, a wydajnością łańcucha jako całości. Analiza i ocena znaczenia tych zależności stanowią przedmiot niniejszego artykułu. Jego celem badawczym jest określenie i interpretacja podstawowych kryteriów uwzględnianych w zarządzaniu pojedynczym przedsiębiorstwem w zestawieniu z takimiż kryteriami dotyczącymi całego łańcucha dostaw, w którym przedsiębiorstwo to uczestniczy. Na tej podstawie sformułowane zostaną wnioski praktyczne i zalecenia. Zastosowaną metodą badawczą jest dedukcja na podstawie studiów literatury i obserwacji praktyki gospodarczej.

W wyniku przeprowadzonego rozumowania ustalono, że w odniesieniu do przedsiębiorstw najlepszym kryterium oceny efektywności jest ich rentowność. Jednak w odniesieniu do łańcucha dostaw jako całości miarą efektywności powinna być ocena jego konkurencyjności. Przedsiębiorstwa powinny być zarządzane ze względu na maksymalizacje wskaźników EVA i MVA. Łańcuch dostaw powinien być zarządzany z punktu widzenia budowania jego konkurencyjności. Pomiędzy tymi miarami występuje pozytywna korelacja. Im bardziej konkurencyjny jest łańcuch dostaw, tym lepsze rezultaty ekonomiczne osiągają przedsiębiorstwa go tworzące.

Opracowanie  jest  poświęcone  finansom  łańcucha  dostaw. Wobec  dyskusyjności  traktowania  strumienia  finansowego w łańcuchu  dostaw  jako  przedmiotu  zainteresowań  menedżerów  logistyki,  podjęto  próbę  identyfikacji  i ujawnienia związków  między  finansami  łańcucha  dostaw  a konkurencyjnością tego łańcucha jako całości. Scharakteryzowano podejścia do pojmowania finansów łańcucha dostaw oraz wskazano, jak wykorzystanie różnych metod finansowych wpływa na wzmacnianie konkurencyjności łańcucha. Przedstawiono też problemy i dylematy wynikające z poszukiwania zgodności między celami przedsiębiorstw uczestniczących w łańcuchu dostaw a łańcuchem jako całością. Zastosowana metoda badawcza  to  identyfikacja,  interpretacja  i rozwinięcie  dotychczasowego stanu wiedzy w przedmiotowym zakresie.