Cyborgizacja człowieka pracy. Czy godność pracy ludzkiej przetrwa? W stulecie urodzin Stanisława Lema

Artykuł odnosi się do zjawiska cyborgizacji osoby ludzkiej i jego potencjalnego wpływu na sytuację świata pracy. Został zainspirowany stuleciem urodzin Stanisława Lema, wybitnego polskiego autora literatury science fiction, ale także wizjonera przyszłości. W pierwszej kolejności przedstawiono skrótowe uwagi dotyczące definicji cyborgizacji i jej rozwoju w różnych aspektach. Następnie autorzy podejmują próbę zasygnalizowania tych zagadnień na styku cyborgizacja–świat pracy, które będą wymagały analizy w kontekście prawa pracy, jak: prawo pracownika do neurologicznych ulepszeń (a także do odmowy ich zastosowania) oraz własność tych ulepszeń w relacji pracodawca-pracownik. Postawione zostają pytania czy praca cyborga nie będzie traktowana jak towar i czy obecny paradygmat gospodarki kapitalistycznej nie wymusi samoistnego dążenia do cyborgizacji człowieka pracy. Finalnie poruszona jest kwestia wpływu pandemii COVID-19 na przyspieszenie procesów cyborgizacji. W artykule pojawiają się odniesienia do twórczości s-f poruszającej istotne problemy wynikające z potencjalnego sztucznego „ulepszania” osoby ludzkiej.

Bibliografia/References

Bacigalupi, P. (2009). The Windup Girl. San Francisco: Night Shade Books.

Barfield, W. (2016). CyborgHumans: Our Future with Machines. NY: Springer.

Barfield, W. i Wiliams, A. (2017). Cyborg and Enhancement Technology. Philosophies, 2(4). https://www.mdpi.com/2409-9287/2/1/4/pdf (18/1-/2021) https://doi.org/10.3390/philosophies2010004

Citrix (2020). Work 2035, Report. https://www.citrix.com/content/dam/citrix/en_us/documents/analyst-report/work-2035.pdf

Chan, S. (2019). Neural interface Technologies: Ethical and social dimension. https://royalsociety.org/topics-policy/projects/ihuman-perspective/supplementary-material/ (18.10 2021).

Chokkattu, J. (2020). The Display of the Future Might Be in Your Contact Lens. https://www.wired.com/story/mojo-vision-smart-contact-lens/ (18.10. 2021).

Clynes, M. E. i Kline, N. S. (1960). Cyborgs and Space. Astronautics, 5(9), 26–27, 74–76.

Euronews (2020). Microchips are getting under the skin of thousands in Sweden. https://www.euronews.com/2018/05/31/microchips-are-getting-under-the-skin-of-thousands-in-sweden (18.10.2021).

Fukuyama, F. (2004). Transhumanism. Foreign Policy, (144), 144, 42–43. https://doi.org/10.2307/4152980

Goering, S. i in. (2021). Recomendation for Responsible Development and Application of Neurotechnologies. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8081770/ (18.10.2021).

Gibson, W. (1984). Neuromancer. New York: Ace.

Gladden, M. F. (2018). The Posthuman Management Matrix. W: Sapient Circuits and Digitalized Flash: The Organization as Locus of Technological Posthumanization. Lulu Press: Indianapolis.

Gray, C. H. (2002). Cyborgs Citizen: Politics in the Posthuman Age. Abington: Routledge.

Greval, D. i in. (2020). Frontline Cyborgs at Your Service: How Human Enhancement Technologies Affect Customer Experiences in Retail. Sales, and Service Settings. Journal of Interactive Marketing, 51, 9–25. https://doi.org/10.1016/j.intmar.2020.03.001

Harari, N. (2017). Homo Deus: A Brief History of Tomorrow. New York: Harper. https://doi.org/10.17104/9783406704024

Harraway, D. (1985). A Manifesto for Cyborgs: Science, Technology and Socialist Feminism in the 1980. Socialist Review, 80, 65–108.

Hirsch, J. M. (2020). Future Work. https://www.illinoislawreview.org/wp-content/uploads/2020/06/Hirsch.pdf (18.10.2021).

Ienca, M. i Andorno, R. (2017). Towards new human rights in the age of neuroscience and neurotechnology. https://lsspjournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40504-017-0050-1 (8.10.2021).

Lem, S. (1957). Czy pan istnieje Mr Jones? W: Dzienniki gwiazdowe. Warszawa: Iskry.

Lem, S. (1964). Summa Technologiae. Kraków: Wyd. Literackie.

Lo, C. (2020). The magic touch: bringing sensory feedback to brain-controlled prosthetics. https://www.medicaldevice-network.com/features/futureprosthetics/ (18.10.2021).

Mc Caffrey, A. (1969). The ship who sang. New York: Walker & Co.

Naan, R. (2005). More Than Human: Embracing the Promise of Biological Enhancement. Louisville: Broadway Press.

Naan, R. (2012). Nexus. Nottingham: Angry Robot.

Ochsner, B., Spöhrer, M. i Stock, R. (2015). Human, non-human, and bryond: cochler implants in socio-technological environments. Nano Ethics, 9(3), 237–250. https://doi.org/10.1007/s11569-015-0242-1

Pohl, F. (1976). Man Plus. New York: Random House.

Pohl, F. (1977). Gateway. NY: St Martin's Press.

Ramirez, S. i in. (2013). Creating a False Memory in the Hippocampus. Science, 26(341), 387–439. https://doi.org/10.1126/science.1239073

Rivera, A. (2008). Sleep Dealer. Film.

Stiles, N. i Shimojo, S. (2016). Sensory substitution: A new perceptual experience. W: J. Wagemans (red.), The Oxford Handbook of Perceptual. Oxford: University Press.

Trocha, B., (2016). Transhumanizm i posthumanizm w literaturze fantastycznej w perspektywie kliszy kulturowej i futurologicznej spekulacji. Rocznik Lubelski, 42(2), 115–132.

Van Deventer, V. (2009). Cyborg Theory and Learning. W: S. Wheeler (red.), Connected Minds, Emerging Cultures: Cybercultures in Online Learning. Charlotte: Information Age Publishing.

Warwick, K. (1998). In the Mind of the machine: Breakthrough in Artificial Intelligence. London: Arrow Books.

Warwick, K. (2003). Cyborgs morals, cyborg values, cyborg ethics. Ethics and Information Technology, 5, 131–137. https://doi.org/10.1023/B:ETIN.0000006870.65865.cf

Warwick, K. (2016). Homo Technologicus: Treat or Opportunity? Philosophies, 1. https://www.mdpi.com/2409-9287/1/3/199 (18.10.2021). https://doi.org/10.3390/philosophies1030199

Wittes, B. i Chong, J. (2014). Our Cyborg Future: Law and Policy Implications. https://www.brookings.edu/research/our-cyborg-future-law-and-policyimplications/ (18.10.2021).

Wolfe, C. (2010). What is Posthumanism? Minneapolis: University of Minnesota Press.