Czy konieczna jest instytucjonalizacja zawodu psychoterapeuty?

Rozważania podjęte w artykule dotyczą problematyki regulacji zawodu psychoterapeuty. Zagadnienie to przeanalizowane zostało przede wszystkim w celu ustalenia statusu prawnego wskazanego zawodu de lege lata. Poczynione ustalenia potwierdziły brak istnienia regulacji w tym zakresie. Skutkiem tego była próba oceny, czy zawód ten może potencjalnie spełniać determinanty wolnego zawodu, jak również czym ten zawód różni się od zawodów lekarza psychiatry oraz psychologa. Autor analizuje również zagadnienie wolności wyboru i wykonywania zawodu, a także prawnych możliwości ograniczenia tej wolności – oceniając przedstawione w treści rozporządzenie. W artykule opisano również badanie empiryczne, z którego wynika, że zdecydowana większość osób wykonujących zawód psychoterapeuty i biorących udział w badaniu udzieliło pozytywnej odpowiedzi na pytanie, czy polscy psychoterapeuci potrzebują prawnej regulacji tego zawodu. W rezultacie przeprowadzonej analizy opowiedziano się za potrzebą instytucjonalizacji zawodu psychoterapeuty oraz sformułowano wnioski de lege ferenda co do potencjalnego kierunku działań ustawodawcy oraz obszarów, które należałoby uwzględnić opracowując ustawę regulującą funkcjonowanie tego zawodu.

Bibliografia/References

Babicki, M. & Mastalerz-Migas, A. (2021). Występowanie zaburzeń lękowych wśród Polaków w dobie pandemii COVID-19. Psychiatria Polska. 55(3), 11.

Bartoszewicz, M. (2014). Komentarz do art. 65. W: M. Haczkowska (Red.). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, LEX/el.

Borowicz, J. (2020), Wykonywanie wolnego zawodu w ramach stosunku pracy w prawie polskim. E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa.

Chmaj, M. (2019). Komentarz do Konstytucji RP. Art. 30, 31, 32, 33. Wydawnictwo Difin.

Fundacja UNAWEZA (2023, 17 kwietnia). Raport z badania dotyczącego zdrowia psychicznego, poczucia własnej wartości i sprawczości wśród młodych ludzi. MŁODE GŁOWY. Otwarcie o zdrowiu psychicznym. https://www.unaweza.org/aktualnosci/mlode-glowy-raport-z-badania.

Fydrich, T. (2004). Fünf Jahre Psychotherapeutengesetz. Verhaltenstherapie,14, 5–6.

Gromulska, L. (2010). Zdrowie psychiczne w świetle dokumentów Światowej Organizacji Zdrowia, Przegląd Epidemiologiczny, (64) s. 128.

Hammens, C. (2006). Depresja (M. Trzebiatowska, Tłum.). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. (Oryginał został opublikowany w 1997 r.).

Jacyszyn, J. (2004). Aksjologia wykonywania wolnego zawodu. W: Wykonywanie wolnych zawodów w Polsce. LexisNexis.

Jacyszyn, J. (2015). "Wolny zawód" – anachronizm czy istotne pojęcie prawne? Przegląd Prawa Handlowego, 11, 18.

Kessler, R.C., Demler O., Frank, R.G., Olfson, M., Pincus, H.A.,Walters, E.E., Wang, P., Wells, K.B. & Zaslavsky, A.M. (2005). Prevalence and treatment of mental disorders, 1990 to 2003. New England Journal of Medicine. 352(24).

Kidyba, A. (2023). Komentarz do art. 88. W M. Dumkiewicz & A. Kidyba (Red.), Komentarz aktualizowany do art. 1–300 Kodeksu spółek handlowych, LEX/el.

Korczak-Kubalski, I. (2022). Samorząd zawodowy psychologów w Polsce – uregulowania prawne i perspektywy. Przegląd Prawa Publicznego, 7–8, 232.

Kruszyńska-Kośmicka, M. & Hyżorek, A. (2022). Prawne aspekty ograniczenia działalności gospodarczej – studium przypadku epidemii wirusa SARS-CoV-2. W: M. Szewczyk, E. Szewczyk & L. Staniszewska (Red.), Regulacje prawne w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym wprowadzone na skutek pandemii koronawirusa – zagadnienia wybrane (s. 120). Wydawnictwo Instytutu Nauk Prawnych PAN.

Kubiak, A., Nahorska, W., Hyżorek, A. & Michałowski, J. (2022). Do We Need a Legal Regulation of the Psychotherapist Profession? Research on the Need of Polish Psychotherapists for Legal Regulations of Their Professional Activity. www.researchgate.net/ publication/365350090_Do_We_Need_a_Legal_Regulation_of_the_Psychotherapist_Profession_Research_on_the_Need_of_Polish_Psychothe rapists_for_Legal_Regulations_of_Their_Professional_Activity#fullTextFileContent.

Kulesza, M. (2002). Pojęcie zawodu zaufania publicznego. W: S. Legat & M. Lipińska (Red.), Zawody zaufania publicznego a interes publiczny – korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Polityki Społecznej i Zdrowia Senatu RP przy współudziale Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej pod patronatem Marszałka Senatu RP Longina Pastusiaka. Dział Wydawniczy Kancelarii Senatu.

Ministerstwo Zdrowia & Narodowy Fundusz Zdrowia (2021, 11 października). Psycholog, psychoterapeuta czy psychiatra? https://pacjent.gov.pl/ artykul/psycholog-psychoterapeuta-czy-psychiatra.

Moroń, D. (2021). Profesjonalizacja zawodu pracownika socjalnego w Polsce. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 8, 23. DOI 10.33226/0032- 6186.2021.8.2

Moskalewicz, J., Kiejna, A. & Wojtyniak, B. (Red.). (2012). Kondycja psychiczna mieszkańców polski. Raport z badań „Epidemiologia zaburzeń psychiatrycznych i dostęp do psychiatrycznej opieki zdrowotnej – EZOP Polska”. Instytut Psychiatrii i Neurologii.

Organizacje reprezentujące środowisko psychoterapeutów (2022, 13 grudnia). Stanowisko organizacji reprezentujących środowisko psychoterapeutów do projektu rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalizacji w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia z 13 grudnia 2022 r., sekcjanaukowapsychoterapii.org/wp-content/uploads/2022/12/Uwagi-do-rozporzadzenia-1416.pdf.

Polska Rada Psychoterapii (b.d.). Ważne definicje. prp.org.pl/wazne-definicje/#toggle-id-5.

Polska Rada Psychoterapii (b.d.). Zasady etyczne, /prp.org.pl/zasady-etyczne.

Rada Ministrów (2023, 29 marca). Projekt ustawy o niektórych zawodach medycznych, przedłożony przez Ministra Zdrowia, https://www.gov.pl/ web/premier/projekt-ustawy-o-niektorych-zawodach-medycznych.

Rządowe Centrum Legislacji (2022, 7 listopada). Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalizacji w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia. legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12366002/katalog/12925194#12925194.

Sarnecki, P. (2016). Komentarz do art. 17. W L. Garlicki & M. Zubik (Red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom I.

Schulte D. (2021). Der lange Wegzum Psychotherapeutengesetz. Vier Stationen in drei Jahrzehnten. Psychologische Rundschau,72(3), 201–210.

Sekcja Naukowa Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (b.d.). Kodeks Etyki Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, psychiatria.org.pl/sekcja_naukowa_psychoterapii.

Sekcja Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychologicznego (2007, 19 października). Kodeks Etyczny Sekcji Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, www.sekcjapsychoterapii.pl/kodeks-etyczny.

Skrzydło, W. (2013). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, LEX/el.

Sobczyk, A. & Kulig, K. (2016). Komentarz do art. 65. W: M. Safjan & L. Bosek (Red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86. Legalis/el.

Stowarzyszenia zrzeszające psychoterapeutów (2023, 30 czerwca). Stanowisko stowarzyszeń zrzeszających psychoterapeutów w sprawie rozporządzenia wprowadzającego specjalizację w dziedzinie psychoterapii, https://sekcjanaukowapsychoterapii.org/stanowisko-w-sprawiewprowadzenia-specjalizacji-w-dziedzinie-psychoterapii.

Szafrański, T. (2014). Ochrona zdrowia psychicznego we współczesnym świecie. W: J. Wciórka (Red.), Ochrona zdrowia psychicznego w Polsce: wyzwania, plany, bariery, dobre praktyki, Raport RPO (s. 11).

Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. Szumański, A. (2012). Wyłączenie wspólnika ze spółki komandytowej zawiązanej w celu wykonywania wolnego zawodu, Przegląd Prawa Handlowego, 1, 5.

Ślebzak, K. (2022). Ustawowy wymóg ograniczeń. W: K. W. Baran, K. Ślebzak (Red.), System Prawa Pracy. Tom XIII. Zawody prawnicze. Wolters Kluwer.

Wierzbicka, K. (2020). Blaski i cienie wykonywania zawodu optometrysty w Polsce, czyli o statusie nieuregulowanego zawodu medycznego. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego, 112, 292–304. http://dx.doi.org/10.15584/znurprawo.2020.30.19

Wojtczak, K. (1999), Zawód i jego prawna reglamentacja. Studium z zakresu materialnego prawa administracyjnego. Ars Boni et Aequi.

Zacharzewski, K. (2011). Znaczenie kodeksów deontologicznych w dziedzinie prawa prywatnego. Przegląd Prawa Handlowego, 6, 35.