Najlepsze ceny Specjalne oferty dla członków klubu książki PWE Najtańsza dostawa
Dr Michał Bąba
ORCID: 0000-0002-0909-5857

Dr Michał Bąba, tytuł doktora nauk prawnych w zakresie prawa uzyskał w 2009 r. Obecnie adiunkt w Zakładzie Prawa Pracy i Zabezpieczenie Społecznego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zastosowań sztucznej inteligencji w zatrudnieniu oraz wpływu technologii na prawa podstawowe zatrudnionych.

 
DOI: 10.33226/0032-6186.2024.1.4
JEL: K31

Stawiane w artykule pytanie o istotę technologii ma na celu wydobycie tego, co konstytuuje bycie kierownictwa pracodawcy. Pytanie o technologiczne uwarunkowania kierownictwa pracodawcy jest więc pytaniem oto, jak technologia dotyczy pracownika. Pytanie to posyła nas zarazem ku temu co istotne, bliżymy wokół tego, co najbardziej problematyczne, wokół fundamentu ochrony człowieka zasady nienaruszalności ludzkiej godności. Dopiero w bliskości algorytmu jesteśmy w stanie doświadczyć tego, co w byciu człowieka nienaruszalne, nie zbywalne, niepodzielne, trwałe i nienastawialne. W jego bliskości ujawnia się zarazem niebezpieczeństwo jakie skrywa w sobie technologia. Niniejszy artykuł podejmuje próbę uchwycenia tego nie bezpieczeństwa.

Słowa kluczowe: algorytm; kierownictwo technologiczne; Heidegger; godność; podporządkowanie
DOI: 10.33226/0032-6186.2022.8.2
JEL: K19, K13, K31, K38, K39, J83, J80

Uprawnienia kierownicze pracodawcy wynikające z przepisów prawa pracy są innej natury niż te kształtowane przez technologię, lokują one działanie kierownictwa pracodawcy w zupełnie innym obszarze niż technologia — w relacjach międzyludzkich, a nie w danych, w poleceniach, a nie w sygnałach, w odnoszeniu się do sposobów bycia jednostki, a nie do sprzężeń zwrotnych, do jej sumienności i staranności, a nie do nastawiania jej na wykorzystywanie. Kierownictwo technologiczne ma inne środki wyrazu, inną metodykę działania, inną skalę przymusu i porządku, jest inaczej zabezpieczane, nie zna granic, które stawia się kierownictwu normatywnemu. Technologia pozwala na zmianę paradygmatu kierownictwa dzięki dostępowi do tego, co było, które łączy z tym, co jest, by określać to, co będzie (mechanizm sprzężeń zwrotnych), odkrywa to, co do tej pory było skryte w sensie niemożliwości wydobycia z przepisów prawa pracy — ciągłość, permanentność nadzoru oraz możność swobodnego ustawiania jednostki jako przedmiotu do dyspozycji. Technologia jest nową manifestacją kierownictwa, a bardziej pierwotnie — nową manifestacją odnoszenia się do człowieka i do pracy. Za jej sprawą nastąpiło niezauważone dotychczas wyjście poza granice podmiotowości, a więc poza to, co osadzone w przedmiocie regulacji, w prawie, w godności osobowej, i wejście w obszar możności swobodnego uprzedmiotowienia jednostki. Artykuł jest próbą uchwycenia zjawiska technologicznego bycia-w-świecie oraz wynikających stąd konsekwencji dla prawa pracy.

Słowa kluczowe: algorytm; godność osobowa; technologia; prywatność; władztwo; podporządkowanie
DOI: 10.33226/0032-6186.2020.3.2
JEL: K31

Autor wskazuje, że algorytmy stają się kluczową technologią władzy nad świadczącym pracę.
Pozwalają na sformatowanie zarówno samych pracowników, jak i wzajemnych oddziaływań między
nimi zasadniczo w jednym celu — optymalizacji procesów pracy służących zwiększeniu wydajności.
Z tej perspektywy pracownik jest cyfrowym modelem zbudowanym z danych i informacji. Oznacza
to, że wszelkie jego ekspresje ujawniane w środowisku pracy będą mogły być mierzalne, i to na
rożne sposoby. Algorytmy rzucają również nowe światło na zagadnienie podporządkowania w
zatrudnieniu. A wszystko dzięki ,,wtapianiu się” ich w środowisko danych biometrycznych osób
świadczących pracę. W pewien sposób przejmują one własności podporządkowania w zatrudnieniu
przez łączenie ich z funkcjami nadzorczymi i kontrolnymi zakodowanymi w technologii
algorytmicznej. Oznacza to, że zaprogramowane w ten sposób funkcje mogą być wykorzystywane w
identyczny sposób w dowolnym modelu zatrudnienia, a więc w całkowitym oderwaniu od charakteru
stosunku prawnego, na podstawie którego jest świadczona praca. Autor podejmuje próbę odpowiedzi

na pytanie, czy algorytmy możemy postrzegać jako narzędzia, za pomocą których jest kreowane
podporządkowanie w oderwaniu od podstawy prawnej świadczonej pracy i jakie konsekwencje rodzi
to dla zatrudnionych.

Słowa kluczowe: algorytmy uczenia głębokiego; podporządkowanie technologiczne; przedsiębiorstwa algorytmiczne; dane biometryczne; informacja