Zgodnie z przepisami ustawy emerytalnej renta szkoleniowa przysługuje osobie spełniającej warunki wymagane do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy, w stosunku do której orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie. Przepisy o rencie szkoleniowej od początku ich obowiązywania rodziły wątpliwości. Z danych przedstawionych w niniejszym opracowaniu wynika, że w 2023 r. świadczenie praktycznie przestało być udzielane. Przyczyną zaistniałej sytuacji mogą być opisane w artykule wady regulacji prawnej, jak i błędna praktyka stosowania prawa. W tekście omówiono obowiązujące regulacje prawne dotyczące renty szkoleniowej z perspektywy lekarza i prawnika wskazując, jak można je zmodyfikować. Autorzy przedstawiają potencjalnie możliwe rozwiązania, od zmiany w zakresie obowiązującej regulacji, poprzez wprowadzenie w miejsce renty szkoleniowej innego świadczenia w ubezpieczeniu rentowym, po całkowitą rezygnację z tego typu świadczenia w ubezpieczeniu społecznym. Tekst pokazuje również, że aktywizacja zawodowa osób niezdolnych do pracy jest poważnym i trudnym wyzwaniem dla ustawodawcy, który jest odpowiedzialny za stworzenie efektywnego systemu świadczeń służących realizacji prawa do zabezpieczenia społecznego.

Zgoda jako podstawa przetwarzania danych osobowych pracowników i kandydatów do pracy

The main purpose of the paper is to present the risks associated with the use of consent as a basis for the processing of personal data of an employee (applicant) in the context of the asymmetrical relationship between the parties to an employment relationship, also from the perspective of possible consequences for the employee. The paper indicates that the absence of a definition of consent in the Labour Code as well as an explicit indication that it can be used exceptionally as a basis for the processing of personal means that these provisions do not perform the protective function of labour law.

Głównym celem opracowania jest przedstawienie zagrożeń związanych ze stosowaniem zgody jako podstawy przetwarzania danych osobowych pracownika (kandydata) w przypadku niesymetrycznej relacji pomiędzy stronami stosunku pracy, także z perspektywy ewentualnych skutków dla podmiotu zatrudnionego. W artykule zwrócono uwagę na to, że brak definicji zgody w kodeksie pracy jak i brak wskazania wprost, że można ją stosować wyjątkowo jako podstawę przetwarzania danych osobowych powoduje, że przepisy te nie realizują w praktyce funkcji ochronnej prawa pracy.

Udzielając zgody pracodawcy w sytuacjach wskazanych w przepisach prawa, pracownik upoważnia go do podjęcia określonego działania, np. pracownica w ciąży upoważnia pracodawcę do delegowania jej poza stałe miejsce pracy (art. 178 k.p.). Choć wiele przepisów w kodeksie pracy, a także innych ustawach używa tego określenia, to pojęcie zgody nie zostało zdefiniowane przez polskiego ustawodawcę. W przepisach prawa unijnego regulujących udzielanie zgody są wskazane konieczne cechy tej czynności (zachowania). Są nimi: dobrowolność, konkretność, świadomość i jednoznaczność okazania woli, którym osoba w formie oświadczenia lub wyraźnego działania potwierdza udzielenie zgody. A zatem jedynie zgodę udzieloną przez pracownika w powyższych warunkach można uznać za wyraz jego woli. Z opisanych w artykule badań empirycznych wynika, że pracownicy wbrew swojemu przekonaniu nie posiadają wiedzy na temat prawa pracy, w szczególności co do okoliczności prawnych związanych z udzielaniem zgody na określone działania pracodawcy. Zdaniem autorów niniejszego artykułu wiedza na ten temat jest niezbędna dla świadomego wyrażenia zgody przez pracownika. W związku z powyższym niezbędnych informacji powinien udzielać pracownikowi pracodawca. W większości przypadków przepisy prawa nie nakładają na pracodawcę wprost obowiązku informowania pracownika o okolicznościach związanych z udzielaniem zgody, ale obowiązek taki należy wywodzić z powinności współdziałania przy realizacji zobowiązania. Wydaje się, iż biorąc pod uwagę fakt, że pracownicy nie mają zdecydowanie złego zdania o przestrzeganiu przepisów prawa pracy przez pracodawców, istnieje szansa, że wykonywanie takich obowiązków przez pracodawców wpłynie pozytywnie na budowanie między stronami stosunku pracy relacji opartych na zaufaniu, co przynosi istotne korzyści obu stronom.

Ubezpieczenie społeczne twórców i artystów — stan obecny i propozycje zmian — uwagi na tle projektu ustawy o statusie artysty zawodowego 

The author describes the applicable regulations regarding the social insurance of authors and artists. The article also assesses the direction of changes proposed in the draft law on the status of professional artist. As discussed the solutions in the field of social security for authors and artists require swift intervention by the legislator. At the same time, the proposals for solutions contained in the project are not consistent with the assumptions of the current social security system and may negatively affect the entire system in this form, leading to its greater disintegration. The proposed solutions can be improved with the involvement of experts into the field of social security system.

Autorka opisuje obowiązujące regulacje dotyczące ubezpieczenia społecznego twórców i artystów, ocenia również kierunek zmian proponowany w projekcie ustawy o statusie artysty zawodowego. Co do zasady obowiązujące w zakresie ubezpieczenia społecznego twórców i artystów rozwiązania wymagają szybkiej ingerencji ustawodawcy. Jednocześnie propozycje rozwiązań zawartych w projekcie nie są spójne z założeniami obowiązującego systemu ubezpieczeń społecznych mi mogą wpływać w tej formie negatywnie na cały system doprowadzając do jego większej dezintegracji. Proponowane rozwiązania można jednak poprawić, z udziałem specjalistów zajmujących się ubezpieczeniem społecznym.