Ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami — podłoże prawne i społeczne przyjęcia ustawy. Część 1

Ustawa z 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 1062 ze zm.) to akt szczególny z kilku powodów. Ma horyzontalny i w miarę kompleksowy zakres obowiązywania, obejmuje różne obszary życia społecznego regulowane do tej pory w odrębnych aktach prawnych. Dokonując implementacji zasady dostępności wyrażonej w Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych (sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r., Dz.U. z 2012 r., poz. 1169) wyprzedza prawo UE w tym zakresie. Traktuje kwestię niepełnosprawności w sposób mainstreamowy, w tym znaczeniu, że odnosi się do różnych grup osób mających choćby przejściowe trudności związane z napotykanymi barierami. Nie oznacza to, że przyjęte rozwiązania są wolne od wad. Wiele z nich wskazano szczegółowo w komentarzu do tej ustawy (Roszewska, (red.), 2021). Niezależnie od oceny merytorycznej samej ustawy, z pewnością zasługuje ona na przyjrzenie się podłożu jej wprowadzenia. Wspomniana Konwencja ONZ została przyjęta również przez UE. A wzajemne relacje między konwencjami praw człowieka a prawem UE są złożone. Wyjątkowe było również tło społeczne przyjęcia ustawy. Poprzedziła ją intensywna kampania społeczna środowiska osób z niepełnosprawnościami na rzecz dostępności zwieńczona przyjęciem Programu Dostępność Plus. A jednym z jego rezultatów jest właśnie ustawa dostępnościowa. Tym kwestiom poświęcona jest część pierwsza. W części drugiej wskazany zostanie zakres ustawy.

Bałaban, A. (2003). Rozdział VI. System źródeł prawa w polskiej Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r. W: Polskie problemy ustrojowe. Konstytucja, źródła prawa, samorząd terytorialny, prawa człowieka. Wydawnictwo elektroniczne. Zakamycze, Kraków.

de Bu´rca, G. (2011). The Road Not Taken: The EU as a Global Human Rights Actor. American Journal of International Law, 105 (4), October 2011, pp. 649 – 693. DOI: https://doi.org/10.5305/amerjintelaw.105.4.0649

Brandtner, B., Rosas, A. (1998). Human Rights and the External Relations of the European Community: An Analysis of Doctrine and Practice, European Journal of International Law 9, pp. 468–490. DOI: https://doi.org/10.1093/ejil/9.3.468

Committee on The Rights of Persons with Disabilities (2010). The Day of General Discussion on Accessibility, CRPD/C/4/SR.7. CRPD, Communication No. 5/2011. Views adopted by the Committee at its twelfth session (15 September–3 October 2014), M-L. Jungelin vs. Sweden, https://undocs.org/en/CRPD/C/12/D/5/2011, pkt 10.5.

Drabarz, A. (2021). When social meets economic: the case of the European Accessibility Act — remarks from Poland's perspective, Business Law Journal, (9), pp. 2–9. DOI: 10.33226/0137-5490.2021.9.1

Łasak, K. (2016). Dostępność usług bankowych dla osób niedowidzących i niewidomych. Uwagi na tle opinii komitetu do spraw praw osób niepełnosprawnych w sprawie Szilvia Nyusti i Péter Takács przeciwko Węgrom, Gdańskie Studia Prawnicze, (1), 265–280. https://prawo.ug.edu.pl/sites/prawo.ug.edu.pl/files/_nodes/strona/33461/files/35lasak.pdf

Roszewska, K. (Red.). (2021). Ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Komentarz, LEX/el

Roszewska, K. (2021). Accessibility — One of the Human Rights or the Means of Their Implementation, Prawo i Więź, 3 (37), 158–176. DOI: https://doi.org/10.36128/priw.vi37.291

Stein, M. A. (2007). Disability Human Rights, California Law Review, 95 (1). https://hpod.law.harvard.edu/pdf/disability-hr-stein.pdf

Uwagi końcowe do raportu Unii Europejskiej, Committee on the Right of Persons with Disabilities, 2 października 2015, CRPD/C/EU/CO/1, pkt. 18, s. 3.

Waddington, L., Broderick A. (2018). Combatting disability discrimination and realising equality. A comparison of the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities and EU equality and non-discrimination law, Brussels, p. 11, 84, 89. https://data.europa.eu/doi/10.2838/208695

Wierczyński, G. (2016). Komentarz do ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Art. 10. W: Redagowanie i ogłaszanie aktów normatywnych. Komentarz, wyd. II, elektroniczne. Wolters Kluwer [dostęp: 10.10.2022].

Założenia do projektów ustaw dla Nowego Systemu Wsparcia osób z niepełnosprawnościami. (2017). https:////bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/III%20Kongres%20ON%20-%20Założenia%20dla%20projektów%20ustaw%20dla%20Nowego%20Systemu%20Wsparcia%20osób%20z%20 niepełnosprawnościami%20v2.0%202017.10.23.pdf [dostęp: 17.10.2022].