Jakie są ograniczenia unijnego prawa dotyczącego sytuacji nadzwyczajnych w sektorze energetycznym?

Sudden and difficult-to-predict events, such as the financial crisis, COVID-19, and the war in Ukraine, made it necessary for Member States as well as EU institutions to counter them. The legal system proved unprepared and it was necessary to resort to special emergency law procedures, which have existed since the beginning of the EU, but were rarely used. The legal framework points out conditions that should be considered (emergency, temporary nature and solidarity). This raises questions – which this article seeks to answer – of the limits to the application of the EU emergency law in the energy sector, particularly in connection with the Lisbon Treaty's creation of a separate EU energy policy.

Nagłe i trudne do przewidzenia wydarzenia, takie jak kryzys finansowy, pandemia COVID-19 oraz wojna w Ukrainie, wymusiły konieczność podjęcia działań przez państwa członkowskie oraz instytucje UE. System prawny okazał się nieprzygotowany, co sprawiło, że konieczne stało się odwołanie do specjalnych procedur prawnych dotyczących sytuacji nadzwyczajnych, które istniały od początku istnienia UE, lecz były rzadko stosowane. Ramy prawne wskazują na warunki, które powinny być brane pod uwagę (stan nadzwyczajny, tymczasowy charakter oraz solidarność). To rodzi pytania – na które niniejszy artykuł stara się odpowiedzieć – o granice stosowania prawa nadzwyczajnego UE w sektorze energetycznym, zwłaszcza w kontekście ustanowienia odrębnej polityki energetycznej UE na mocy Traktatu z Lizbony.

Pojęcie solidarności energetycznej w prawie UE. Wnioski z wyroku TSUE w sprawie OPAL, C-848/19P

'A spirit of solidarity' in the EU energy policy (Article 194 TFEU) has raised questions about its nature and scope. It was initially treated as an abstract, purely political concept, not as a legal criterion for assessing the validity of European Union acts. Due to the Court of Justice of the European Union (CJEU), energy solidarity now constitutes a specific expression of the principle of solidarity, which is itself one of the fundamental principles of EU law. Whilst confirming the legal nature of the energy solidarity, the CJEU did not indicate how it should be applied. A certain solution seems necessary to ensure legal transparency. The multi-directional development of the EU energy policy is a challenge, as it includes – in the process of developing the internal market – not only energy security, but competitiveness, sustainable development, and in particular climate change. The energy solidarity standard is an attempt to find an adequate regulatory solution.

„Duch solidarności” w polityce energetycznej UE (art. 194 TFUE) rodził wątpliwości co do jego charakteru i zakresu. Początkowo był on traktowany jako abstrakcyjna, czysto polityczna koncepcja, a nie jako prawne kryterium oceny ważności aktów Unii Europejskiej. Za sprawą Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) solidarność energetyczna stanowi obecnie szczególny wyraz zasady solidarności, która sama w sobie jest jedną z podstawowych zasad prawa UE. Potwierdzając charakter prawny solidarności energetycznej, TSUE nie wskazał jednak, w jaki sposób należy ją stosować. Pewne rozwiązanie wydaje się niezbędne dla zapewnienia przejrzystości prawa. Wielokierunkowy rozwój polityki energetycznej UE jest wyzwaniem, gdyż obejmuje – w procesie rozwoju rynku wewnętrznego – nie tylko bezpieczeństwo energetyczne, ale także konkurencyjność, zrównoważony rozwój, a w szczególności zmiany klimatu. Standard solidarności energetycznej jest próbą znalezienia odpowiedniego rozwiązania regulacyjnego.

Ocena wystarczalności zasobów Unii Europejskiej jako instrument wsparcia rozwoju odnawialnych źródeł energii i realizacji celów w zakresie dekarbonizacji

Due to the growing mix of different types of dispersed generation, energy storage, energy efficiency and new promising technologies, in combination with traditional large scale fossil fuel electricity generation, ensuring reliability of electricity systems is increasingly challenging. The electricity demand is also in constant change because of the increased frequency of extreme weather events. In this regulatory environment, the European Union has proposed a single regulatory model to assess the security of the electricity system, in which a key role is played by long-term resource adequacy assessment. The aim of the article is to show this model, indicating what the policy implications are for the development of renewable energy sources and decarbonisation targets.

W związku z rosnącym udziałem różnych rodzajów generacji rozproszonej, akumulatorów, efektywności energetycznej oraz nowych obiecujących technologii, w połączeniu z tradycyjnym wytwarzaniem energii elektrycznej z paliw kopalnych na dużą skalę, zapewnienie niezawodności systemów elektroenergetycznych staje się coraz większym wyzwaniem. Zapotrzebowanie na energię elektryczną również podlega ciągłym zmianom ze względu na zwiększoną częstotliwość występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych. W tym środowisku regulacyjnym Unia Europejska zaproponowała jednolity model regulacyjny oceny bezpieczeństwa systemu elektroenergetycznego, w którym kluczową rolę odgrywa ocena długoterminowej wystarczalności zasobów. Celem artykułu jest przedstawienie tego modelu, wskazując jakie są jego implikacje z punktu widzenia tworzenia polityki regulacyjnej dla rozwoju odnawialnych źródeł energii i celów dekarbonizacji.