Między racjonalnym a realistycznym – test operatora rynkowego w prawie pomocy państwa Unii Europejskiej w czasach spowolnienia gospodarczego

The State's involvement in the economy tends to increase as the economic situation worsens. At the same time there is an observable decline in private sector investments. In this context, this paper aims to put forward a case for revision of the Market Economy Operator Test (MEOT) to better reflect these evolving market conditions. The analysis will seek to verify the initial assumption that the current interpretative approach to the MEOT may fail to recognize the difference between rational and realistic transactions and to determine whether improvements are possible, feasible and appropriate under the EU Treaties.

W czasach trudności gospodarczych rośnie zaangażowanie państwa w gospodarkę i jednocześnie daje się zaobserwować spadek inwestycji sektora prywatnego. W tym kontekście niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie i ocenę postulatu, że test operatora rynkowego powinien zostać zmodyfikowany dla lepszego odzwierciedlenia realiów rynkowych. Analiza będzie służyć weryfikacji założenia początkowego, że obecne podejście interpretacyjne może prowadzić do zatarcia różnicy między tym, co jest teoretycznie racjonalne, a tym, co jest osiągalne w normalnych warunkach rynkowych i na tej podstawie posłuży ocenie, czy w świetle istniejących ram traktatowych zmiany są odpowiednie, realistyczne i dopuszczalne.

Stosowanie kryterium selektywności stanowiącego jedną z przesłanek występowania pomocy państwa w prawie Unii Europejskiej jest uznawane za powodujące najwięcej problemów w praktyce, gdyż jeżeli badany środek jest kierowany do szerszej grupy niż konkretnie wskazani adresaci, konieczne jest wyznaczenie punktu odniesienia, normalnych warunków, na tle których można dokonać oceny, czy niektóre podmioty są traktowane korzystniej. Celem niniejszego artykułu jest analiza istniejącego orzecznictwa europejskiego i praktyki decyzyjnej Komisji Europejskiej dotyczącego interpretacji kryterium selektywności, ze szczególnym uwzględnieniem ewolucji podejścia zauważalnego w najnowszym dorobku, i na tej podstawie weryfikacja hipotezy, że standard interpretacyjny stosowany do oceny środków niepodatkowych jest koncepcyjnie nieadekwatny, a zauważalny kierunek zmian nie daje szans na naprawę istniejących mankamentów. Na tej podstawie autor formułuje postulat dotyczący modyfikacji interpretacji w celu uzyskania większej przejrzystości i zmniejszenia arbitralności w postępowaniach z zakresu pomocy państwa.

Jednym z aspektów szerokiego zjawiska prywatyzacji zadań publicznych jest wykorzystywanie niepublicznych pośredników, którzy bezpośrednio otrzymują państwowe środki, a w ramach wykonywania zleconych zadań wchodzą w relacje biznesowe z podmiotami trzecimi, przekazując w ten sposób otrzymane od władzy fundusze. Z perspektywy prawa pomocy publicznej rodzi to wyzwania, kiedy działania pośredników będą mogły być przypisane państwu i tym samym kontrolowane w reżimie prawa pomocy publicznej Unii Europejskiej, zwłaszcza jeżeli interes ekonomiczny wspomnianych pośredników jest przynajmniej częściowo uzależniony od rezultatów rozporządzania otrzymanymi środkami państwowymi. Celem niniejszego artykułu jest odpowiedź na nasuwające się w tym kontekście pytania, czy i kiedy działania władz publicznych mogą być uznane za racjonalne ekonomicznie inwestycje, zapłatę za usługi zlecone pośrednikowi, kiedy zaś za pomoc w rozumieniu art. 107 TFUE. Czy istniejące ramy prawa pomocy publicznej są w stanie wykryć ewentualne zaburzenia konkurencji i handlu mogące być skutkiem takich relacji?

Pomoc publiczna na otwieranie nowych połączeń lotni-
czych została zaprojektowana w celu zachęcania prze-
woźników do wejścia na nowe rynki regionalne stano-
wiąc alternatywę dla zwalczanej przez Komisję Euro-
pejską praktyki zachęcania linii lotniczych preferencyj-
nymi stawkami opłat lotniskowych i zawieraniem kon-
traktów marketingowych. W założeniu przyznawana ma

być na czas określonym, po upływie, którego subsydio-
wana operacja ma stać się rentowna i przewoźnik ma

być zainteresowany pozostaniem na danym rynku.

W praktyce linie lotnicze wykorzystując możliwość zdo-
bycia subsydiowania generalnie nie utrzymują operacji

po zakończeniu pomocy, tylko zmieniają siatkę w sposób

umożliwiający uzyskanie kolejnych środków pomoco-
wych. To każe postawić pytanie o sposób postrzegania

skuteczności pomocy na otwieranie nowych połączeń

w kontekście regulacyjnego wyzwania stymulowania do-
celowo rentownego ruchu lotniczego w zliberalizowa-
nym sektorze za pomocą mechanizmów nakazowych.