W dniu 26 kwietnia 2023 r. Sąd Najwyższy wydał przełomową uchwalę w sprawie III PZP 6/22. To rozstrzygnięcie wpisuje się w bardziej generalne ramy problemu wyboru między orzekaniem przez kolegium sędziów a orzekaniem przez pojedynczego sędziego w określonych sądach. Chodzi o takie sądy, które procedują na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego, zatem w szczególności w sprawach pracowniczych i ubezpieczeniowych. Jak wskazuje się w niniejszym artykule, wartościowa argumentacja zaprezentowana w tej uchwale SN zachowa w sporej części aktualność również w dalszej perspektywie czasowej, mimo szybkich zmian w polskiej kulturze prawnej, jakie już nastąpiły po jej podjęciu i jakie jeszcze być może nastąpią w przyszłości.

Autor przedstawia w tym artykule propozycję podejścia innego niż to dotąd akceptowane przez polski Trybunał Konstytucyjny, oparte na wyrokach z 2005 i 2007 r., do kwestii, kim w tekście Konstytucji RP jest sędzia niezawodowy, w szczególności „ławnik” sądu pracy czy sądu ubezpieczeń społecznych. Podejście przyjęte przez TK jest nadal uważane za trafne. Również przez tych przedstawicieli polskiej nauki prawa, którzy zajmują krytyczne stanowisko wobec tego, co definiują oni jako polski kryzys konstytucyjny (jakiego początek stanowi dokonywanie się w Polsce zmiany władzy politycznej w 2015 r.) Z kolei według autora sędzia niezawodowy w rozumieniu Konstytucji nie jest – wbrew powyższemu orzecznictwu TK – zaledwie „osobą sędziopodobną”. To sędzia w pełnym tego słowa znaczeniu, identycznie jak sędzia zawodowy. Tylko taka egzegeza tekstu Konstytucji pozwala na stabilne istnienie społeczeństwa obywatelskiego wewnątrz władzy sądowniczej takiego państwa, które chce być państwem (rządów) prawa, a nie chce stać się państwem rządów prawem.

Autor prezentuje w kontekście rozważań na temat powiązań oraz dystynkcji między materialnym prawem pracy oraz procesowym prawem pracy propozycję innego niż dotąd w polskiej literaturze i polskim orzecznictwie podejścia do charakteru prawnego pracowniczego prawa odwołania od pracodawczych czynności zmierzających do zakończenia stosunku pracy. Według autora to pracownicze prawo odwołania należy postrzegać nie jako zjawisko prawne ze sfery procesowego prawa pracy, lecz jako zjawisko prawne ze sfery materialnego prawa pracy, posiadające charakter swoistego metaprawa (metauprawnienia). Taka kategoryzacja ma znaczenie nie tylko dla „law in books”, lecz również dla „law in action”, dając większą ochronę prawną pracownikowi.

„Aporia” jest definiowana jako problem, który pomimo poprawnego rozumowania trudno rozwiązać przy aktualnym stanie wiedzy. Czy rzeczywiście musi cechować się dużą aporetycznością (na gruncie współczesnej kultury prawnej) dylemat wyłaniający się na tle art. 210 § 5 kodeksu pracy? Przepis ten wyklucza stosowanie do określonej w nim kategorii pracownika przepisów § 1 i 2 art. 210 k.p., które dotyczą prawa osoby pracującej do uchylenia się m.in. od istniejącego dla niej samej zagrożenia życia lub zdrowia przy pracy. Pojawia się on także w ramach przedstawionych przykładowo w artykule analogicznych innych regulacji w jakich ustawodawca również dokonuje podobnego rodzaju zabiegu „ekskluzji prawnej” (ekskluzji podmiotowej czy raczej podmiotowo- przedmiotowej). Zdaniem autora wartościowe i trwałe rezultaty może przynieść podjęta w artykule próba naukowego, zunifikowanego, niekazuistycznego traktowania tej problematyki według wspólnego standardu ogólnego w odniesieniu do każdej kategorii osób pracujących, a nie jedynie pracowników, i w odniesieniu nie tylko do wskazanego w art. 210 § 5 k.p. „ratowania”, lecz również innej pracy służącej ochronie określonych dóbr prawnych, a waloryzowanej równie wysoko.