Dążenie do równości jako istota prawa pracy
The author puts forward that the pursuit of equality, which is a general determinant of the contemporary shaping of social relations, has always constituted one of the main, and perhaps the most significant reason for the existence and development of labour law as a separate branch of law, and for its expansion. She points out that in the early days of labour law, the legal institutions forming the core of this field on the basis of civil law, in addition to ensuring safe and healthy working conditions, were aimed at removing the discrepancy (dissonance) between equality in the formal sense (equivalence) and inequality in the material sense of the subjects of legal relations in connection with the performance of subordinate work. Their sense boils down to the restriction of the principle of freedom of contract, so that "negotiation" of employment conditions can only take place above (not below) the standard set by the labour law. The author also stresses that in the last decades of the twentieth century, however, the equality aspect of labour law moved into a second phase. A feature of this phase is the accentuation of the need not only to level the privilege of the employer over the employee as the stronger party of the employment relationship, but also to remove inequalities between the employees themselves in matters related to the employment relationship resulting from different treatment by the employer of the individual persons employed by him or her. The "levelling" restriction of the principle of freedom of contract nowadays no longer involves only the prohibition of employers to emploi workers below the standards set by semi-imperative norms of labour law, but also entails the prohibition to apply different standards of employment to some workers than to others without a legitimate reason. According to the author, the equality aspect is also the flywheel of the formation of a new field of law, which we call employment law, whose subject matter is generally understood to be the regulation of social relations involving the provision of non-subordinate work. However, the essence of employment law, at least in its current, initial (germinating) form, is largely based on the uniformization (equalization) of certain elements of the protection of persons providing work on bases other than employment relationships with the protection standards inherent to labour law.
Autorka stawia tezę, że dążenie do równości, będące ogólnym wyznacznikiem współczesnego kształtowania stosunków społecznych, stanowiło i stanowi nadal jedną z głównych, a być może najistotniejszą, rację bytu i rozwoju prawa pracy jako odrębnej gałęzi prawa i jego ekspansji. Wskazuje, że w początkach prawa pracy instytucje prawne tworzące na pniu prawa cywilnego zrąb tej dziedziny obok zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy miały za zadanie usunięcie rozbieżności (dysonansu) pomiędzy równością w sensie formalnym (równorzędnością) a nierównością w sensie materialnym podmiotów stosunków prawnych związanych z wykonywaniem pracy podporządkowanej. Ich sens sprowadza się do ograniczenia zasady swobody umów do możliwości „negocjacji” warunków zatrudnienia tylko powyżej (nie niżej) niż wyznaczony prawem pracy standard. Autorka podkreśla również, że w ostatnich dekadach XX w. równościowy aspekt prawa pracy przeszedł jednak w drugą fazę. Cechą tej fazy jest akcentowanie potrzeby niwelacji nie tylko uprzywilejowania pracodawcy względem pracownika jako silniejszej strony stosunku pracy, ale także usunięcie nierówności pomiędzy samymi pracownikami w sprawach związanych ze stosunkiem pracy wynikających z odmiennego traktowania przez pracodawcę poszczególnych osób przez niego zatrudnianych. „Wyrównawcze” ograniczenie zasady swobody umów obecnie nie sprowadza się już jedynie do zakazu zatrudniania pracowników przez pracodawców poniżej standardów wyznaczonych semiimperatywnymi normami prawa pracy, lecz także do zakazu stosowania innego standardu zatrudnienia wobec jednych pracowników względem drugich bez uzasadnionej przyczyny. Według autorki aspekt równościowy stanowi także koło zamachowe kształtowania się nowej dziedziny prawa, którą określamy mianem prawa zatrudnienia, przez którego przedmiot na ogół rozumie się regulacje stosunków społecznych związanych ze świadczeniem pracy niepodporządkowanej. Istota prawa zatrudnienia, przynajmniej w obecnym, początkowym (kiełkującym) kształcie, w dużej mierze zasadza się jednak na uniformizacji (wyrównaniu) niektórych elementów ochrony osób zatrudnionych w ramach innych niż pracownicze stosunków świadczenia pracy ze standardami ochronnymi właściwymi prawu pracy.
Słowa kluczowe: labour law; equality (prawo pracy; równość)