Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 04/2024

Funkcjonalne powiązanie legitymacji procesowej podmiotów trzecich ze standardem oceny wpływu na konkurencję handel w sprawach z zakresu pomocy państwa

This paper seeks to analyse the new interpretive approach taken by the Court of Justice in State aid cases. According to this approach, evaluating the impact on competition and trade is considered essential to determine whether an entity that is not a beneficiary of the European Commission's decision can be regarded as an 'interested party'. The author will assess the potential consequences of this interpretive approach, particularly examining whether evaluating the impact on trade and competition is an appropriate tool to guarantee access to the Court in State aid cases, especially for indirect competitors and plaintiffs claiming infringement of their non-economic interests.

Niniejszy artykuł poświęcony jest analizie nowego podejścia interpretacyjnego Trybunału Sprawiedliwości UE, gdzie w sprawach z zakresu pomocy państwa traktuje przeprowadzenie analizy wpływu na konkurencję i handel jako gwarancję praw procesowych, gdyż tylko takie badanie pozwoli ocenić, czy podmiot niebędący adresatem decyzji Komisji Europejskiej będzie w danej sprawie „stroną zainteresowaną”. Autor ocenia, jakie mogą być konsekwencje nowego podejścia do wielokrotnie krytykowanego za zbytnią rudymentarność standardu oceny wpływu środków pomocowych na rynek i czy rzeczywiście badanie wpływu na handel i konkurencję jest odpowiednim narzędziem gwarantującym dostęp do sądu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, zwłaszcza dla podmiotów, które nie są bezpośrednimi konkurentami beneficjenta albo podnoszą naruszenie interesu nieekonomicznego.

Przedmiotem rozważań zawartych w tekście jest stosowanie zasady korzyści, uregulowanej w art. 134 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Jej wykorzystanie w praktyce ograniczają przepisy § 49 pkt 4 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wyceny nieruchomości. W ocenie autorów jest to rozwiązanie sprzeczne z konstytucyjną zasadą prawa do słusznego odszkodowania. Dodatkowo prowadzi do naruszenia zasady wyłączności ustawy oraz zasady hierarchiczności systemu aktów prawnych, a tym samym do konfliktu treści aktu podustawowego z regulacją ustawy. Szczególną uwagę autorzy zwrócili na dualizm orzecznictwa sądów administracyjnych w zakresie sposobu dokonywania oceny prawnej przepisów konstytucyjnych, w kontekście stosowania ustawy oraz rozporządzenia wykonawczego.

Regulacja odpowiedzialności odszkodowawczej spółki dominującej za szkodę polegającą na obniżeniu wartości udziału lub akcji spółki zależnej jest źródłem ciekawych i doniosłych praktycznie problemów jurydycznych. Ustawodawca w ramach nowelizacji wprowadził do k.s.h. nowe źródło odpowiedzialności odszkodowawczej. Wykonanie wiążącego polecenia spółki dominującej przez spółkę zależną jest wyrazem „solidarności korporacyjnej”. Jeżeli w wyniku tego aktu wspólnicy albo akcjonariusze spółki zależnej poniosą szkodę, to mogą domagać się jej naprawienia. Podstawą roszczenia z tego tytułu jest przepis art. 21¹³ § 1 k.s.h., który wymaga analizy prawnej. Kwestia przesłanek odpowiedzialności spółki dominującej za obniżenie wartości udziału lub akcji spółki zależnej nie została jak dotąd wyczerpująco omówiona w doktrynie, co uzasadnia zajęcie się tą tematyką.

W 2023 r. Komisja Europejska zaproponowała nowy instrument polityki klimatycznej, stanowiący uzupełnienie obowiązującego od 2023 r. systemu handlu uprawnieniami do emisji. Mechanizm dostosowania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂ (zwany dalej w skrócie CBAM) ma ograniczyć „ucieczkę emisji” z UE do państw trzecich i stworzyć równe warunki ekonomiczne dla produktów krajowych i towarów importowanych. Z drugiej strony regulacja ma wywrzeć nacisk na inwestycje w niskoemisyjne technologie w państwach rozwijających się. Wdrożenie mechanizmu wzbudza jednak duże obawy zarówno z punktu widzenia handlu międzynarodowego, jak i wpływu na gospodarkę wewnątrzunijną. W odniesieniu do rynków zewnętrznych, poprzez niedozwoloną ochronę konkurencyjności, CBAM może naruszać zasady WTO. Ponadto tytułowy instrument wydaje się sprzeczny z obowiązującą w międzynarodowym prawie ochrony środowiska zasadą „wspólnej, chociaż zróżnicowanej odpowiedzialności”. Prócz oddziaływania zewnętrznego, z uwagi na nałożenie na unijnych importerów bezprecedensowych finansowo-biurokratycznych ciężarów, CBAM może przyczynić się do drastycznego spadku wartości importu unijnego i pociągnąć za sobą trudne do przewidzenia konsekwencje społeczno-ekonomiczne. Artykuł przedstawia istotę regulacji CBAM, harmonogram jej wdrażania, podstawowe obowiązki importerów unijnych oraz kontrowersje, jakie mechanizm ten budzi w odniesieniu do zgodności z zasadami międzynarodowej polityki handlowej i ochrony klimatu.

Celem niniejszego artykułu jest zwrócenie uwagi na konsekwencje prawne związane z brakiem jednolitej praktyki państw z zakresie definiowania statusu statku powietrznego i lotu, które decydują o zastosowaniu odpowiednich przepisów lotniczych w ramach zapewnienia bezpieczeństwa żeglugi powietrznej. W artykule zostały przeanalizowane najważniejsze konwencje międzynarodowego prawa lotniczego oraz omówione przypadki z udziałem tego samego statku powietrznego, do którego w zależności od okoliczności i kwalifikacji statku powietrznego zastosowanie znajdą odpowiednie przepisy prawa. Ten sam statek powietrzny może w określonej sytuacji zostać potraktowany jako cywilny albo państwowy, a w konsekwencji inne przepisy lotnicze mogą znaleźć zastosowanie do operacji przez niego wykonywanej. Autorka podjęła próbę przeanalizowania przepisów prawa międzynarodowego pod kątem luk prawnych związanych z zastosowaniem właściwego reżimu prawnego w kontekście statku powietrznego i lotu z nim związanego.

Glosa dotyczy problemu podstaw prawnych i treści ochrony tymczasowej przyznanej powodowi, który złożył odwołanie od decyzji w sprawie z zakresu kontroli koncentracji wydanej przez Prezesa UOKiK w postępowaniu administracyjnym i jednocześnie wniósł o wstrzymanie wykonania tej decyzji. Sąd uznał, że w przyznanie ochrony tymczasowej stanowi barierę prawną przed przeprowadzaniem koncentracji. Tymczasem, odwrotnie do europejskich przepisów o kontroli koncentracji, polska ustawa antymonopolowa nie ingeruje w ogóle w stosunki cywilnoprawne stron transakcji, a sama koncentracja jest prawnie skuteczna bez względu na decyzję sądu.