Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 10/2022

Wykonanie zastępcze świadczenia w zamówieniach publicznych

The admittance of substitute performance of a contracted service by a third party at the contractor's expense, as a type of fulfilment of the debtor's financial liability, especially in the event of falling into delays or the defective performance of a public contract, constitutes the reinforcement of the principle of real performing a contract, which is important from the point of view of the effective satisfaction of public needs. The alternative form of liability being the rescission of the contract by the contracting authority, while retaining the right to compensation or demanding the payment of a contractual penalty does not always sufficiently satisfy its interests. The authorization of the contracting authority to apply substitute performance can arise directly from the Act, although it only applies to rare, exceptional situations, or a court order. The significance of an authorization arising from a previous contractual provision has recently been increasing. However, this basis poses difficulties of qualification, primarily of a structural nature. The principle of the real performance of a contract can also be implemented by filing an action against an unreliable contractor for a performance in kind, although enforcement difficulties can be avoided by a court order authorizing substitute performance by a third party at the contractor's expense.

Dopuszczenie wykonania zastępczego zamówionego świadczenia przez osobę trzecią na koszt wykonawcy, tytułem swoistej realizacji odpowiedzialności majątkowej dłużnika, zwłaszcza na wypadek zwłoki lub wadliwego wykonywania zamówienia publicznego, stanowi umocnienie zasady realnego wykonania zamówienia, doniosłej z punktu widzenia efektywnego zaspokojenia potrzeb publicznych. Alternatywna forma odpowiedzialności w postaci odstąpienia od umowy przez zamawiającego z zachowaniem prawa do odszkodowania lub żądania zapłaty stosownej kary umownej nie zawsze zaspokaja dostatecznie jego interesy. Upoważnienie zamawiającego-wierzyciela do zastosowania wykonania zastępczego powinności wykonawcy może wynikać wprost z ustawy, choć dotyczy tylko sytuacji nielicznych, o charakterze wyjątkowym, albo z orzeczenia sądowego. Ostatnio wzrasta znaczenie upoważnienia wynikającego z uprzedniego zastrzeżenia umownego. Ta ostatnia podstawa nastręcza jednak trudności kwalifikacyjnych, przede wszystkim natury konstrukcyjnej. Zasadę realnego wykonania zamówienia można też urzeczywistnić w drodze wytoczenia powództwa przeciwko niesumiennemu wykonawcy o spełnienie świadczenia in natura. Trudności egzekucyjnych można uniknąć poprzez sądowe upoważnienie do wykonania zastępczego egzekwowanego świadczenia przez osobę trzecią na koszt wykonawcy.

Artykuł prezentuje projektowany sposób transpozycji do prawa polskiego art. 4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1, czyli tzw. dyrektywy ECN+. Dotyczy on niezależności krajowych administracyjnych organów ochrony konkurencji, przy czym w Polsce takim organem jest Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Celem artykułu jest, po pierwsze, ocena prawidłowości projektowanej transpozycji przepisów unijnych w tym zakresie do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Po drugie, autorka artykułu formułuje krytyczną ocenę treści projektowanych przepisów krajowych, wskazując, w jaki sposób przepisy te powinny zostać zmienione.

Wydawałoby by się, że problematyka zwrotu wywłaszczonych nieruchomości jest już na tyle rozpoznana, że w swych podstawowych zrębach nie nastręcza wątpliwości interpretacyjnych. Okazuje się jednak, że tak nie jest. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym wykształciła się interpretacja art. 23 ustawy z 10.04.2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, na podstawie której odmawiano zwrotu wywłaszczonej nieruchomości nawet w sytuacji, gdy stała się ona zbędna na cele publiczne — a więc wbrew literalnej wykładni art. 137 ustawy z 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami, lex generalis w tym przedmiocie. W artykule dowodzi się, że takie rozumienie przepisów jest niewłaściwe, wypacza istotę instytucji wywłaszczenia jako środka ostatecznego (ultima ratio), a w szerszym kontekście narusza zasadę równości wobec prawa. Prezentowana jest teza, że żądanie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości w przypadku ziszczenia się przesłanki zbędności jest publicznym prawem podmiotowym eksproprianta. Aby nakreślić istotę problemu w podstawowym zakresie, zostaną omówione także inne formy wywłaszczenia niż w drodze aktu administracyjnego, w szczególności wprost z mocy ustawy (ex lege), oraz zagadnienie momentu przewłaszczenia.

W artykule poddano analizie zagadnienia związane z realizacją obowiązków organizacyjnych przez administratorów danych osobowych i operatorów usług kluczowych odnoszące się do stosowania podejścia opartego na ryzyku, ciągłego doskonalenia i ochrony prywatności w fazie projektowania, budowania wewnętrznych struktur organizacyjnych odpowiedzialnych za system zarządzania bezpieczeństwem przetwarzanych informacji, a także roli dokumentacji strategicznej i operacyjnej, stosowania samoregulacji i normalizacji w celu zwiększenia skuteczności stosowania prawa. Duża dynamika rozwoju technologii informacyjno- -komunikacyjnych i powiązanych z ich wykorzystywaniem procesów biznesowych wymaga zastosowania dającego synergię, spójnego i interdyscyplinarnego podejścia do zapewniania ochrony danych osobowych i cyberbezpieczeństwa. Istotne znaczenie ma także elastyczność stosowanych rozwiązań zabezpieczających, pozwalająca na optymalną adaptację do cyklicznych zmian w otoczeniu gospodarczym i prawnym. Podstawowym celem artykułu jest analiza spójności i skuteczności regulacji prawa polskiego i UE w obszarze zapewniania bezpieczeństwa informacyjnego procesów przetwarzania danych, ze szczególnym uwzględnieniem roli zabezpieczeń organizacyjnych.

Wiele sektorów gospodarki obecnie staje przed wyzwaniami związanymi z koniecznością rozwoju innowacyjnych rozwiązań, które pozwolą na wykorzystanie potencjału nowych technologii dla realizacji innych celów regulacyjnych. Doświadczenie ostatnich lat wskazuje na wysoką elastyczność instytucji piaskownicy regulacyjnej w zakresie stosowania jej w różnych sektorach — finansowym, telekomunikacyjnym, medycznym czy energetycznym. Dla maksymalizacji korzyści wynikających z zapewnienia środowiska testowego przedsiębiorcom konieczne jest jednak szczegółowe analizowanie zarówno zakresu relaksacji obowiązków regulacyjnych, jak również rodzaju podmiotów kwalifikowanych do udziału w piaskownicach. Zbyt swobodne lub zbyt rygorystyczne podejście w tym względzie może doprowadzić do zniwelowania korzystnego wpływu piaskownic regulacyjnych i doprowadzić do powstania nowych barier na rynkach regulowanych. Celem niniejszego artykułu jest przegląd modeli piaskownic regulacyjnych stosowanych w wybranych państwach oraz identyfikacja głównych korzyści oraz zagrożeń związanych z implementacją piaskownic regulacyjnych do porządku prawnego.

Na podstawie ustawy z 30.08.2019 r. zmieniającej ustawę z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych przyjęto przepisy wprowadzające obligatoryjną dematerializację akcji oraz utworzenie rejestru akcjonariuszy. W konsekwencji wprowadzonej nowelizacji zmienił moment wywołania skutku rozporządzającego czynności dotyczącej akcji, który następuje co do zasady z chwilą dokonania wpisu do rejestru akcjonariuszy. Przedmiotem niniejszego opracowania jest omówienie w szczególności wpływu przymusowej dematerializacji akcji na zasady ustanowienia zastawu zwykłego oraz zastawu rejestrowego na akcjach spółek niepublicznych, które są zarejestrowane w rejestrze akcjonariuszy wraz z omówieniem problematyki związanej z określeniem momentu ustanowienia obydwu rodzajów zastawu na tych akcjach.

Celem glosy jest analiza stanowiska Sądu Najwyższego w kwestiach związanych z odpowiedzialnością del credere agenta, zwłaszcza stanowiska co do utraty prawa do prowizji z tytułu pośrednictwa jako postaci tej odpowiedzialności. W glosie zakwestionowano pogląd Sądu Najwyższego, zgodnie z którym odpowiedzialność agenta del credere może polegać na kompensującej poniesioną przez dającego zlecenie szkodę utracie prawa do prowizji. Wskazano, że wykluczenie możliwości ustanowienia zabezpieczania wierzytelności stanowiącego obejście unormowania odpowiedzialności del credere agenta jest trafne tylko w części, ze względu na brak de lege lata w semiimperatywnym art. 7617 k.c. podstaw pozbawienia skuteczności zabezpieczeń prawa wekslowego. Podkreślono, że nie powinna być akceptowana odpowiedzialność agenta za wykonanie przez klienta zobowiązania względem dającego zlecenie poza ramami podlegającej ograniczeniom odpowiedzialności del credere, w tym nie powinna być akceptowana odpowiedzialność agenta za klienta w ramach odpowiedzialności ex contractu. Podtrzymano pogląd, że zawarcie umowy za pośrednictwem agenta stanowi tylko jedną z przesłanek prawa do prowizji i jako błędne oceniono twierdzenie zawarte w komentowanym wyroku, że „prowizja agenta co do zasady nie jest zależna od wykonania umowy przez klienta”.