Integracja europejska w świetle Traktatu z Lizbony. Aspekty ekonomiczne

Jan Barcz, Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska, Krystyna Michałowska-Gorywoda

ISBN: 978-83-208-1985-4

eISBN: 978-83-208-2194-9

Pages: 384
Publication date: 2012
Place publication: Warszawa
Publication: I
Binding: paperback
Format: 162x237

The manual European integration in the light of the Treaty of Lisbon. Economic aspects contains knowledge about an institutional system and mechanisms of functioning of the European Union after the adoption of the Treaty of Lisbon. The Authors presented as follows: genesis and development of integration in Europe; legal status, principles of operation and membership in the European Union; legislation of the European Union and its institutional system; principles applying in the European Union’s foreign relations; methods of financing the European Union; its market freedoms; Common Commercial Policy and Common Agricultural Policy; cohesion policy; common competition rules; EU’s Economic and Monetary Union.

The manual is addressed to students of economics, management, international relations, European studies, international economic relations, political sciences, and journalism.

“The Authors have managed to take account of the most recent phenomena that have emerged and persisted to date and whose effects are probably going to be experienced for some years to come – even including the recent events concerning the global financial crisis, including the economic crisis within the eurozone”.

Professor Wiesław Czyżowicz, PhD
Warsaw School of Economics

From the Preface
The principal strength of the manual is how it presents various economic aspects of integration in the context of the key sectors of the EU’s activities. It should be emphasized that the new stage in the process of integration, starting with the entry into force of the Treaty of Lisbon on 1 December 2009, is fully taken into account. Also addressed are all the crucial directions of changes taking place in the EU that should be expected over several years to come, in perspective, among other things, of a necessity to make very soon decisions regarding a new structure of expenditure and sources of financing of the European Union for the years 2014–2020, the implementation of Europe 2020 Strategy and, most of all, in relation with consequences of the financial crisis, experienced both in the eurozone member states and the European Union as the whole.
The scope of information concerning the issues covered exceeds the real needs of a basic, 30-hours lecture on the European integration, present in the curriculum in some faculties of university studies. This makes the manual potentially very useful to readers at various levels of knowledge of the problems discussed. A reader looking for basic knowledge will easily be able to separate that out just by tracking the fragments of text distinguished with bold font. Then, a thorough and complete reading of individual chapters allows to deepen the knowledge about the key areas and mechanisms of the EU activities. Frames are used to highlight pieces of information that present in more detail some issues covered in the main text or they provide additional explanations. This should facilitate the understanding of specificities of the EU even further as well as serve as a fundament to undertake other important issues in debates concerning the present condition and the future of European integration.
According to the Authors intents, the manual is not only meant to provide a source of information, but also to encourage its readers to individual assessments and development of their own opinion about the processes unfolding within the EU, including their implications for the Community, its members states and external environment. This aim is clearly supported by taking into account, in most chapters, Polish perspective of the issues discussed.
A list of literature at the end of each chapter indicates selected books and articles that might enrich and supplement the information included. Also, each chapter ends with a set of questions and exercises allowing readers to check the level of assimilation of knowledge. An index at the end of the manual makes the search for fundamental terms and notions both easy and prompt.

SPIS TREŚCI
Wstęp
Wykaz skrótów

Rozdział 1. Pojęcie, formy, efekty i koncepcje integracji europejskiej, Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska, Krystyna Michałowska-Gorywoda

1.1. Pojęcie i formy międzynarodowej integracji gospodarczej
1.2. Wzajemne preferencje handlowe a dyskryminacja w ugrupowaniach integracyjnych
1.3. Efekty integracji handlowej
1.3.1. Efekty krótkookresowe (statyczne) unii celnej
1.3.2. Efekty długookresowe (dynamiczne) unii celnej
1.4. Koncepcje integracji europejskiej
1.4.1. Okres do II wojny światowej – zarys ogólny
1.4.2. Przyczyny i uwarunkowania tworzenia ugrupowań integracyjnych w Europie Zachodniej
1.4.3. Próby integracji polityczno-gospodarczej w Europie Środkowej i Wschodniej
1.5. Utworzenie Wspólnot Europejskich jako fundamentu współczesnej integracji europejskiej
1.6. Rozwój składu członkowskiego Wspólnot Europejskich
Literatura
Pytania i zadania

Rozdział 2. Budowa, charakter prawny, członkostwo, cele i zasady działania Unii Europejskiej, Krystyna Michałowska-Gorywoda
2.1. Geneza ustanowienia Unii Europejskiej
2.1.1. Rozwój podstaw prawnych UE
2.1.2. Traktat z Lizbony
2.2. Struktura i charakter prawny UE
2.3. Podmiotowość prawna UE
2.4. Cele i zasady funkcjonowania Unii
2.5. Wartości UE
2.6. Członkostwo w UE
2.6.1. Przystąpienie do UE
2.6.2. Państwa kandydujące do UE
2.6.3. Wystąpienie państwa z UE
2.6.4. Wykluczenie państwa z UE
2.7. Obywatelstwo Unii
2.8. Zakres terytorialny obowiązywania TUE
2.9. Rodzaje kompetencji i zasady ich podziału pomiędzy UE a jej państwa członkowskie
2.10. Zasady wzmocnionej współpracy
2.11. Języki i symbole UE
2.11.1. Języki
2.11.2. Symbole
Literatura
Pytania i zadania

Rozdział 3. Prawo Unii Europejskiej, Jan Barcz
3.1. Struktura prawa UE i źródła prawa
3.1.1. Struktura prawa UE
3.1.2. Unijne prawo pierwotne
3.1.3. Unijne prawo pochodne
3.2. Rola parlamentów narodowych państw członkowskich
3.3. Prawo UE a prawo krajowe państw członkowskich
3.3.1. Zasady wykonywania prawa unijnego
3.3.2. Zasada pierwszeństwa prawa unijnego wobec prawa krajowego państw członkowskich
3.3.3. Zasada skutku bezpośredniego prawa unijnego
3.4. System ochrony prawnej w UE
3.4.1. Struktura i właściwość sądów unijnych
3.4.2. Jurysdykcja w sprawach spornych
3.4.3. Jurysdykcja w sprawach niespornych
3.4.4. Zakres właściwości poszczególnych sądów unijnych
3.5. Prawo UE a prawo polskie w świetle Konstytucji RP z 1997 r.
3.5.1. Podstawa prawna przystąpienia Polski do UE
3.5.2. Procedura związania się przez Polskę traktatem akcesyjnym i traktatami rewizyjnymi
3.5.3. Pierwszeństwo prawa unijnego wobec prawa polskiego
3.5.4. Problem nowelizacji Konstytucji RP w związku z członkostwem w UE
Pytania i zadania

Rozdział 4. System instytucjonalny Unii Europejskiej, Krystyna Michałowska-Gorywoda
4.1. Kształtowanie się systemu instytucjonalnego UE
4.2. Zarys systemu instytucjonalnego UE
4.2.1. Parlament Europejski
4.2.2. Rada Europejska
4.2.3. Rada Unii
4.2.4. Komisja Europejska
4.2.5. System instytucji wymiaru sprawiedliwości UE
4.2.6. Trybunał Obrachunkowy
4.2.7. Organy doradcze wspólne dla kilku instytucji
Literatura
Pytania i zadania

Rozdział 5. Ramy prawno-instytucjonalne stosunków zewnętrznych Unii Europejskiej, Jan Barcz
5.1. Wprowadzenie
5.2. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa
5.2.1. Rozwój WPZiB
5.2.2. WPZiB po wejściu w życie Traktatu z Lizbony
5.3. Europejska Polityka Sąsiedztwa
5.4. Struktura i podstawy prawne „działań zewnętrznych Unii”
5.5. Podsumowanie
Literatura
Pytania i zadania

Rozdział 6. Finansowanie Unii Europejskiej, Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska
6.1. Ogólna charakterystyka systemu finansowania UE
6.2. Zasady sporządzania budżetu ogólnego UE
6.3. Procedura uchwalania budżetu ogólnego i kontrola jego realizacji
6.4. Ewolucja systemu dochodów budżetu UE
6.5. Ewolucja wydatków z budżetu UE
6.5.1. Główne kierunki zmian struktury wydatków z budżetu UE
6.5.2. Struktura wydatków z budżetu UE na mocy Perspektywy finansowej na lata 2007–2013
6.6. Znaczenie budżetu ogólnego dla procesu integracji w UE i dla jej państw członkowskich
6.7. Perspektywy zmian dochodów i wydatków budżetu UE
Literatura
Pytania i zadania

Rozdział 7. Swobody rynku wewnętrznego, Jan Barcz
7.1. Pojęcie i struktura rynku wewnętrznego
7.1.1. Pojęcie rynku wewnętrznego
7.1.2. Struktura rynku wewnętrznego
7.2. Społeczny wymiar UE
7.3. Zasady działania rynku wewnętrznego
7.3.1. Zasada zakazu dyskryminacji
7.3.2. Zasada zakazu ograniczeń
7.3.3. Zasada lojalności
7.3.4. Zasada pomocniczości i proporcjonalności
7.4. Zbliżenie prawa krajowego państw członkowskich (harmonizacja prawa)
7.5. Swoboda przepływu towarów
7.5.1. Unia celna i Wspólna Taryfa Celna
7.5.2. Struktura i zakres swobody przepływu towarów
7.5.3. Pojęcie towaru i reguły pochodzenia towaru
7.5.4. Zakaz nakładania ceł oraz opłat o skutku równoważnym
7.5.5. Ograniczenia ilościowe w przywozie i wywozie oraz środki o skutku równoważnym
7.5.6. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu towarów
7.6. Swoboda przepływu osób
7.6.1. Uwagi wstępne
7.6.2. Swoboda przepływu pracowników
7.6.3. Swoboda obywatela Unii do przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich UE
7.7. Swoboda przedsiębiorczości
7.7.1. Pojęcie przedsiębiorczości
7.7.2. Swoboda przedsiębiorczości a inne swobody
7.7.3. Adresaci obowiązków i praw wynikających ze swobody przedsiębiorczości
7.7.4. Zakres zakazu dyskryminacji i ograniczeń
7.7.5. Uprawnienia akcesoryjne
7.7.6. Wyjątki od działania swobody przedsiębiorczości
7.8. Regulacje dotyczące swobody przepływu pracowników i swobody przedsiębiorczości
7.8.1. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego
7.8.2. Uznawanie kwalifikacji
7.9. Swoboda świadczenia usług
7.9.1. Rozwój swobody
7.9.2. Pojęcie „usługi”
7.9.3. Swoboda świadczenia usług a inne swobody
7.9.4. Podmioty uprawnione do korzystania ze swobody
7.9.5. Zakres zakazu dyskryminacji i zakazu ograniczeń
7.9.6. Wyłączenia ze swobody
7.9.7. Perspektywy
7.10. Swoboda przepływu kapitału i płatności
7.10.1. Rozwój
7.10.2. Pojęcie kapitału i płatności (bieżących)
7.10.3. Skuteczność swobody, zakaz dyskryminacji i zakres zakazu ograniczeń
Literatura
Pytania i zadania

Rozdział 8. Wspólna Polityka Handlowa oraz ekonomiczne aspekty swobodnego przepływu towarów w UE, Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska
8.1. Cele i etapy integracji w sferze obrotu towarowego
8.2. Zasady funkcjonowania unii celnej
8.3. Integracja w sferze handlu a zasady GATT/WTO
8.4. Zasady Wspólnej Polityki Handlowej i jej zakres przedmiotowy
8.5. Taryfowe środki ochrony przed importem
8.6. Pozataryfowe instrumenty ochrony przed importem
8.6.1. Dumping i środki antydumpingowe
8.6.2. Subsydia i środki antysubsydyjne
8.6.3. Ochrona przed nadmiernym importem
8.6.4. Podobieństwa i różnice między różnymi środkami protekcji uwarunkowanej
8.6.5. Bezpośrednie i pośrednie skutki protekcjonizmu uwarunkowanego
8.7. Przeciwdziałanie barierom handlowym stosowanym przez partnerów
8.8. Koordynacja polityki eksportowej
8.9. Ekonomiczne aspekty swobodnego przepływu towarów na rynku wewnętrznym UE
8.9.1. Zniesienie barier fizycznych
8.9.2. Zniesienie barier technicznych
8.9.3. Eliminacja barier fiskalnych
Literatura
Pytania i zadania

Rozdział 9. Wspólna Polityka Rolna, Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska
9.1. Przyczyny, cele i zasady Wspólnej Polityki Rolnej
9.1.1. Przyczyny utworzenia WPR
9.1.2. Cele WPR
9.1.3. Zasady działania WPR
9.2. Filary WPR i ich finansowanie
9.3. Ewolucja Wspólnej Polityki Rolnej i jej efekty
9.3.1. Pierwszy okres (1962–1992)
9.3.2. Reforma Mac Sharry’ego w latach 1992–1996
9.3.3. Reforma WPR w ramach Agendy 2000
9.3.4. Reforma WPR uzgodniona w 2003 r. w Luksemburgu
9.4. Zmiany roli głównych instrumentów WPR w ujęciu finansowym
9.5. Przegląd Wspólnej Polityki Rolnej w 2008 r.
9.6. Przyszłość WPR
Literatura
Pytania i zadania

Rozdział 10. Polityka spójności, Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska
10.1. Przyczyny prowadzenia polityki spójności w świetle teorii
10.2. Etapy rozwoju polityki regionalnej w UE
10.3. Zasady polityki spójności
10.4. Instrumenty finansowe polityki spójności w latach 2007–2013
10.4.1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego – EFRR
10.4.2. Europejski Fundusz Społeczny – EFS
10.4.3. Fundusz Spójności
10.5. Cele polityki spójności w latach 2007–2013
10.5.1. Konwergencja
10.5.2. Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie
10.5.3. Europejska współpraca terytorialna
10.6. Procedury i zarządzanie środkami na realizację polityki spójności
10.7. Środki na politykę spójności w latach 2007–2013 dla Polski
10.8. Efekty pomocy strukturalnej
10.9. Dyskusja nad przyszłością polityki spójności
Literatura
Pytania i zadania

Rozdział 11. Wspólne reguły konkurencji, Jan Barcz
11.1. Rola reguł konkurencji na rynku wewnętrznym UE i ich systematyzacja
11.2. Reguły konkurencji skierowane do przedsiębiorstw
11.2.1. Zakazane porozumienia między przedsiębiorstwami
11.2.2. Zakaz nadużywania pozycji dominującej
11.2.3. Stosowanie zakazu porozumień między przedsiębiorstwami i nadużywania pozycji dominującej
11.2.4. Kontrola koncentracji przedsiębiorstw
11.3. Reguły konkurencji skierowane do państw
11.3.1. Zakazana pomoc publiczna
11.3.2. Nakaz dostosowania monopoli państwowych
11.3.3. Państwa członkowskie a przedsiębiorstwa publiczne
11.3.4. Przedsiębiorstwa zarządzające usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym lub mające charakter monopolu skarbowego
Literatura
Pytania i zadania

Rozdział 12. Unia Gospodarcza i Walutowa, Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska, Krystyna Michałowska-Gorywoda
12.1. Istota unii walutowej, jej przyczyny i efekty
12.1.1. Istota unii walutowej
12.1.2. Spodziewane efekty utworzenia unii walutowej (korzyści i koszty)
12.1.3. Przyczyny budowy Unii Gospodarczej i Walutowej w procesie integracji europejskiej
12.2. Rozwój integracji walutowej w ramach EWG
12.2.1. Europejski System Walutowy
12.2.2. Plan Delorsa
12.3. Podstawa prawna, etapy i zasady utworzenia UGiW
12.4. Instytucje UGiW
12.5. Polityka pieniężna
12.6. Polityka kursowa
12.7. Koordynacja polityki gospodarczej w ramach UE
12.7.1. Ogólne wytyczne polityki gospodarczej
12.7.2. Dyscyplina budżetowa – Pakt Stabilności i Wzrostu
12.8. Funkcjonowanie Unii Gospodarczej i Walutowej a kryzys finansowy i gospodarczy
12.8.1. Strategia Europa 2020
12.8.2. Decyzja o utworzeniu Europejskiego Mechanizmu Stabilności
12.8.3. Pakt euro plus
12.8.4. Wzmocnienie zarządzania gospodarczego w ramach Paktu Stabilności i Wzrostu
12.9. Dostosowania do spełnienia kryteriów konwergencji w państwach kandydujących do strefy euro
Literatura
Pytania i zadania

Rozdział 13. Inne polityki unijne i działania wewnętrzne, Jan Barcz
13.1. Struktura i zmiany wprowadzone na mocy Traktatu z Lizbony
13.2. Wybrane polityki sektorów infrastrukturalnych
13.2.1. Wspólna Polityka Transportowa
13.2.2. Sieci transeuropejskie
13.2.3. Polityka energetyczna
13.3. Polityki społeczne
13.3.1. Polityka w dziedzinie zatrudnienia
13.3.2. Polityka społeczna
13.3.3. Polityka w dziedzinie edukacji, kształcenia zawodowego, młodzieży i sportu
13.3.4. Polityka w dziedzinie kultury
13.3.5. Polityka w dziedzinie zdrowia publicznego
13.3.6. Polityka w dziedzinie ochrony konsumentów
13.3.7. Polityka przemysłowa
13.3.8. Polityka w dziedzinie badań i rozwoju technologicznego oraz przestrzeni kosmicznej
13.3.9. Polityka w dziedzinie środowiska
13.3.10. Polityka w dziedzinie turystyki
13.3.11. Polityka w dziedzinie ochrony ludności
13.3.12. Współpraca administracyjna
13.4. Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości UE
Literatura
Pytania i zadania
Indeks rzeczowy

Jan Barcz

Professor of international law and the EU law. Graduate of the Faculty of Law and Administration of Maria Curie-Skłodowska University (UMCS) in Lublin (1975). Doctoral degree made in 1978 in the Humboldt University in Berlin, post-doctoral degree in 1987 in the Institute of State and Law PAN (Polish Academy of Sciences); in 1993 received his scientific title of Professor.

Scholar employee of the Faculty of Law and Administration UMCS in Lublin (1975-1979), later on in the Institute of Research of Judicial Law in Warsaw (1979-1984) and in the Polish Institute for International Affairs (1984 - 1992).

2000-2007: head of the Chair of European Law in the Warsaw School of Economics. Since 2007, head of the Chair of International Law and the EU Law in the College of Law, Kozminski University in Warsaw. 1989-2001: in diplomatic service of the Republic of Poland; member of the Polish delegation to the "2 + 4" conference and of delegation negotiating Polish-German treaties from the years 1990-1992, including the treaty corroborating the Polish-German state border, “large” treaty and agreements on compensation for the former prisoner and forced workers.

1992-1995: counselor-minister assignee in the Embassy of the Republic of Poland in Vienna.

1995-1999: Ambassador of the Republic of Poland in Vienna.

In the years 2000 - 2001 – Director of the Department for European Union in the Ministry of Foreign Affairs, and then the Director of the Political Cabinet of the Minister of Foreign Affairs.

Author of around twenty monographs, over a dozen manuals and around 300 scientific articles.

Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska

Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska – economist, full Professor in the Warsaw School of Economics. M.A., doctoral and post-doctoral titles made in the Faculty of Foreign Trade in the Warsaw School of Economics.

Apprentice in European University Institute in Florence, Ohio State University in Columbus, and in Washington; lectures in the Kyoto University, Japan.

Head of the Jean Monnet Chair of European Integration in the Warsaw School of Economics and the Chair of European Integration in the Institute of Business Cycles and Prices in Foreign Trade; member of the team of economic counselors to the President of the Republic of Poland; expert in the Committee for European Integration; member of the Scientific Board of the Centre for Europe, University of Warsaw; member of the Scientific Board at the Minister of Economy; member of the Social Planning Council at the Central Planning Office.

In the years 2008–2012: Vice-rector of the Warsaw School of Economics for international cooperation.

Representative of the Government in the negotiating group for non-tariff measures of the GATT Uruguay Round, expert of the Senate of the Republic of Poland for ratification of the European Agreement Establishing Poland’s Association with the European Communities.

Involved in research concerning, among other things, conditions and effects of Poland’s membership in the European Union, development of processes of integration in Western Europe, relations between Poland and GATT/WTO, Poland’s foreign trade policy.

Krystyna Michałowska-Gorywoda

Warsaw School of Economics, the Chair of International Law and International Economic Organizations.

Odbiór osobisty	0 €
Inpost Paczkomaty	4 €
Kurier Inpost	4 €
Kurier FedEX	4 €
Free delivery in Reader's Club	from 47 €