Praca i Zabezpieczenie Społeczne 04/2024

Artykuł dotyczy tematu zakładowych źródeł prawa pracy w przedmiocie zasad świadczenia pracy zdalnej. Przepisy dotyczące pracy zdalnej znalazły się w kodeksie pracy zastępując telepracę. W tekście została podjęta analiza problematyki porozumienia zawieranego przez pracodawcę ze stroną związkową oraz wprowadzenia regulaminu pracy zdalnej. W tym kontekście wątpliwości może budzić wprowadzanie pracy zdalnej na pod stawie porozumienia zawieranego indywidualnie z pracownikiem.

Celem artykułu jest analiza postanowień dyrektywy w zakresie kształtowania przewidywalnych i bezpiecznych warunków zatrudnienia oraz sposobu ich implementacji do prawa polskiego. W rezultacie też odpowiedź na pytanie, czy mechanizmy zastosowane w tym obszarze stanowią jedynie korektę dotychczasowych rozwiązań czy też można je uznać za krok w stronę zmiany modelu stosunku pracy.

Artykuł ma na celu przedstawienie i charakterystykę zjawiska crunchu występującego w szeroko pojętej branży IT oraz jego wpływ na zatrudnienie pracownicze. Okres, w którym występuje crunch powoduje większe niż zwykle zaangażowanie w proces pracy, które chociaż możliwe, obarczone jest prawnymi ograniczeniami. Celem artykułu jest wskazanie prawnych ograniczeń crunchu z punktu widzenia zatrudnienia pracowniczego. Przede wszystkim wywód odpowiada na pytanie, czy sam crunch jako zjawisko może być przesłanką powierzenia pracy w godzinach nadliczbowych, oraz jakie są ograniczenia pracodawcy w powierzaniu takiej pracy zarówno w wymiarze temporalnym, jak i podmiotowym. Autor przedstawia także relacje crunchu z gwarancjami minimalnego odpoczynku dobowego i tygodniowego, pracą w nocy oraz pracą w niedziele i święta. Opracowanie wskazuje także w jaki sposób praca ponadwymiarowa w okresie crunchu musi zostać pracownikowi zrekompensowana.

Na wstępie artykułu przedstawiono uwagi na temat pojęcia, przejawów i podstawowego atrybutu rodzicielstwa. W tym zakresie stwierdzono, że: 1) więzi rodzicielskie to relacje pionowe zachodzące miedzy rodzicami (biologicznymi, zastępczymi, adopcyjnymi) al bo opiekunami (prawnymi lub faktycznymi) a dziećmi (własnymi, drugiego małżonka lub przysposobionymi), 2) postaciami rodzicielstwa jest macierzyństwo, ojcostwo, przysposobienie i opieka i 3) atrybutem rodzicielstwa jest wykonywanie ról rodzicielskich polegających na sprawowaniu władzy rodzicielskiej. Następnie dokonano analizy rodzicielstwa z punktu widzenia ryzyka socjalnego przyjmując założenie, że jest to pojęcie niejednolite w znaczeniu wielości i różnorodności zdarzeń faktycznych, z wystąpieniem których ustawo dawstwo zabezpieczenia społecznego wiąże nabycie uprawnień rodzicielskich. Szczególnej analizie poddano zdarzenia (zwłaszcza urodzenie dziecka) rodzące prawo do zasiłku macierzyńskiego ze społecznego ubezpieczenia chorobowego. Ostatecznie sformułowano wniosek, iż automatyczne obejmowanie ubezpieczeniową ochroną socjalną wszystkich, stale poszerzanych, uprawnień rodzicielskich ze sfery prawa pracy i z tytułów niepracowniczych sprawia, że w obecnym kształcie zasiłek macierzyński odrywa się od społeczno-gospodarczego przeznaczenia ubezpieczeń społecznych, a rosnące wydatki na jego sfinansowanie pogłębiają deficyt funduszu chorobowego w ramach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W konsekwencji, co uznano za niewłaściwe, zasiłek macierzyński w coraz większym stopniu upodabnia się do świadczeń z poza kresu pomocniczej części zabezpieczenia społecznego służąc – podobnie jak inne świadczenia z tego obszaru (np. świadczenie wychowawcze) — realizacji polityki społecznej (prorodzinnej) państwa w zakresie wspierania rodzin z dziećmi.

Autorka przedstawia zagadnienie opłaty za pracę ponadwymiarową w zatrudnieniu niepełnoetatowym w kontekście ewolucji relewantnego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, z uwzględnieniem wyroku z 19 października 2023 r. w sprawie C-660/20, MK przeciwko Lufthansa CityLine GmbH oraz jego konsekwencji dla polskiego porządku prawnego. Zgodnie z wyrokiem w sprawie C-660/20 prze pis krajowy uzależniający zapłatę dodatkowego wynagrodzenia – jednolicie dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy i porównywalnych pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy – od przekroczenia tej samej liczby godzin pracy, stanowi „mniej korzystne” traktowanie pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Przedmiotem glosy jest kwestia zasadności wyroku SN z 20 września 2023 r., II PSKP 30/22 (LEX nr 3609468), w świetle następujących grup zagadnień, jakie się wyłaniają przy jego lekturze: różnica między przedmiotowym sprostowaniem powództwa pracownika a przedmiotową zmianą powództwa tej osoby; nadużycie uprawnienia procesowego prawa pracy przez pozwanego pracodawcę; charakterystyka od wołania pracownika od jednostronnego oświadczenia pracodawcy o rozwiązaniu (o stwierdzeniu wygaśnięcia) stosunku pracy; nadużycie uprawnienia materialnego prawa pracy przez powodowego pracownika a prekluzja czy przedawnienie tego uprawnienia.

Autorka omawia zróżnicowane linie orzecznicze oraz aktualne stanowisko Sądu Najwyższego odnośnie problematyki sankcji z tytułu naruszenia zasad równego traktowania i niedyskryminacji.