Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 01/2025

Instytucja ustąpienia akcjonariusza ze spółki jest nadzwyczajnym instrumentem, chroniącym mniejszościowego akcjonariusza prostej spółki akcyjnej przed nieetycznymi i dyskryminacyjnymi działaniami samej spółki lub akcjonariuszy kontrolujących spółkę, które w sposób trwały i poważny naruszają jego interesy. Jest to więc instytucja przewidziana do zastosowania w szczególnie drastycznych przypadkach. Ustąpienia akcjonariusza ze spółki nie powinno się postrzegać jako uniwersalnego rozwiązania problemu bycia „więźniem spółki” – a więc ogólnej, powszechnie dostępnej alternatywy dla zbycia akcji niepublicznej spółki w warunkach braku płynnego rynku dla jej akcji. Celem niniejszego artykułu jest rozstrzygnięcie kontrowersji wokół zakresu zastosowania omawianej instytucji. Autorzy opowiadają się za wąskim jego ujęciem.

Wykorzystanie systemów sztucznej inteligencji na rynku finansowym na przykładzie scoringu kredytowego – wyzwania dla prawa ochrony konsumentów

One of the segments of the financial market in which artificial intelligence systems (AI systems) are used is the banking market. The purpose of the paper is to attempt to counteract the occurrence of specific risks for consumers associated with the use of AI systems used in the banking sector to assess creditworthiness by means of credit scoring. Therefore, the risks for consumers regarding this matter, the practical problems associated with them and de lege ferenda postulates for their solution are identified.

Jednym z segmentów rynku finansowego, w którym używane są systemy sztucznej inteligencji (systemy AI), jest rynek bankowy. Celem opracowania jest próba przeciwdziałania występowaniu konkretnych ryzyk dla konsumentów związanych z wykorzystaniem systemów AI stosowanych w sektorze bankowym do oceny zdolności kredytowej za pomocą scoringu kredytowego. Dlatego określono ryzyka dla konsumentów dotyczące tej materii, problemy praktyczne z nimi związane oraz sformułowano postulaty de lege ferenda dotyczące ich rozwiązania.

Ustawa o fundacjach rodzinnych wprowadziła do polskiego porządku prawnego nowy rodzaj osoby prawnej, ale także i zasady jej opodatkowania. Co do zasady fundacja rodzinna jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych zwolnionym podmiotowo, z wyjątkiem dochodów z działalności gospodarczej wykraczającej poza zakres zwolnienia, a także od niektórych przychodów z najmu. Artykuł poświęcony jest analizie wprowadzonych regulacji, ale także wskazuje skutki praktyczne błędnej interpretacji zwolnienia podatkowego dochodów fundacji rodzinnej. Należy także ustalić spójność z innymi gałęziami prawa, zwłaszcza Prawa przedsiębiorców. Zastosowana metoda badawcza pozwala na wskazanie postulatów de lege ferenda.

W polskim systemie prawnym od 5.11.2021 r. obowiązują przepisy, których celem jest uregulowanie statusu prawnego akceptacji znaków pieniężnych emitowanych przez Narodowy Bank Polski, wiązanego przez ustawodawcę z powszechnym przyjmowaniem tych znaków przez przedsiębiorców od konsumentów. W artykule omówiono zagadnienia odnoszące się do tej regulacji, których analiza powinna pozwolić finalnie na udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy cel postawiony przez ustawodawcę udało się zrealizować. Badanie to zmierza więc do ustalenia, czy obecnie w polskim prawie istnieje jasno sprecyzowany obowiązek akceptowania gotówki przez przedsiębiorców z tytułu rozliczeń pieniężnych dokonywanych w stosunkach prawnych z konsumentami, połączony z prawem domagania się przez konsumentów przyjmowania gotówki przez przedsiębiorców, w szczególności tych posiadających status akceptanta.

Informacja poufna została zdefiniowana przez prawodawcę unijnego w dwóch aktach prawnych mających zastosowanie do dwóch różnych rynków – rynku kryptoaktywów oraz rynku instrumentów finansowych. Jako pierwsza uchwalona została definicja legalna informacji poufnej na potrzeby zwalczania nadużyć na rynku instrumentów finansowych (art. 7 rozporządzenia 596/2014). Jako druga, wzorowana na pierwszej, przyjęta została definicja legalna informacji poufnej na potrzeby zwalczania nadużyć na rynku kryptoaktywów (art. 87 rozporządzenia 2023/1114). Z językowego punktu widzenia obie te definicje są względem siebie bliźniacze i dlatego zostaną poddane łącznej analizie w celu wykazania właściwego podejścia interpretacyjnego z wykorzystaniem narzędzi z zakresu teorii prawa. W artykule prezentuję i uzasadniam tezę, że występujące w tych definicjach koncepcje racjonalnego inwestora oraz rozsądnego posiadacza kryptoaktywów wyznaczają sposób rozumienia „znaczącego wpływu na ceny”, a w konsekwencji obie definicje informacji poufnych mają w tym zakresie charakter jednostopniowy, a nie dwustopniowy.

Obowiązki nałożone na firmy inwestycyjne w zakresie przyjęcia i publikacji polityki dotyczącej zaangażowania oraz sprawozdania z jej realizacji stanowią konsekwencje implementacji do polskiego porządku prawnego postanowień dyrektywy 2017/828. Celem niniejszego artykułu jest ocena wprowadzonych regulacji w zakresie polityki dotyczącej zaangażowania oraz sprawozdania jej z realizacji będących przedmiotem przepisów ustawy o obrocie instrumentami finansowymi z perspektywy zgodności z przepisami dyrektywy 2017/828 oraz wypełnienia tych obowiązków przez firmy inwestycyjne.

Przedmiotem glosy jest analiza i ocena wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 31.05.2022 r., sygn. akt I SA/Gd 86/22, w którym Sąd uchylił decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku ustalającą zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn. Sąd, uchylając zaskarżoną decyzję, zwrócił uwagę na błędy poczynione przez organ w ustaleniach faktycznych dotyczących wielkości przekazanej darowizny, skutkujące zawyżeniem wielkości ustalonego zobowiązania podatkowego. O ile samo rozstrzygnięcie organu podatkowego rzeczywiście należało uznać za wadliwe, to w ocenie autorów przyczyny tej wadliwości leżały nie w ustaleniach odnoszących się do wielkości przekazanej darowizny, a w przekonaniu, że w stanie faktycznym będącym przedmiotem rozstrzygnięcia w ogóle do darowizny czy też nabycia przez skarżącą jakiegokolwiek majątku doszło. Na kanwie sprawy będącej przedmiotem glosowanego orzeczenia dokonano również krytycznej analizy wyrażonych przez Sąd poglądów odnoszących się do zdarzeń determinujących powstanie obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn, które w ocenie autorów nie mają pokrycia w obowiązujących przepisach kształtujących przedmiot opodatkowania w niniejszym podatku.