Praca i Zabezpieczenie Społeczne 01/2021

Jedynym z rozwiązań, jakie wprowadza tarcza antykryzysowa w celu ochrony interesu pracodawcy w warunkach epidemii koronawirusa i wywołanego nią kryzysu ekonomicznego, jest możliwość zawieszenia obowiązku tworzenia i funkcjonowania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz obowiązku wypłaty świadczenia urlopowego. Możliwość taka została wprowadzona art. 15ge tarczy antykryzysowej. Celem artykułu jest dokonanie pogłębionej i krytycznej analizy tej regulacji. Jest to bowiem regulacja bardzo szczególna, a niektóre jej aspekty budzą poważne teoretyczne i praktyczne zastrzeżenia.

Celem artykułu jest porównanie oraz analiza czeskiej i polskiej regulacji prawnej wypowiadania umów o pracę z przyczyn zmian organizacyjnych zachodzących u pracodawców. Przedmiot analizy stanowi zwłaszcza zakres, w jakim regulacje te chronią z jednej strony pracownika i trwałość jego zatrudnienia, a z drugiej prawo pracodawcy do swobodnego prowadzenia działalności gospodarczej poprzez zarządzanie zakładem pracy oraz decydowanie o składzie jego kadry pracowniczej. Pierwsza część artykułu zawiera porównanie wybranych aspektów podstawowej regulacji prawnej wypowiadania stosunku pracy w obu krajach oraz warunków zastosowania organizacyjnych przyczyn wypowiedzenia stosunku pracy, skupiając się głównie na czeskich unormowaniach i wykładni sądowej. Druga część, która ukaże się w kolejnym numerze, ma na celu porównanie czeskich rozwiązań z ich polskimi odpowiednikami, a także powiązanych z tematem głównym prawnych narzędzi ochrony pracownika, takich jak stosowanie przepisów o zwolnieniach grupowych i obowiązkowa wypłata odprawy, szczególna ochrona różnych grup pracowników przed wypowiedzeniem, obowiązkowe konsultacje ze związkami zawodowymi itp. Na tym tle autorzy formułują również propozycje, w jakim kierunku powinny zmierzać możliwe zmiany legislacyjne w zakresie omawianej problematyki.

Celem artykułu jest omówienie zagadnień związanych z roszczeniami płatnika o zwrot od ubezpieczonego obciążającej go części składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. W oparciu o dorobek judykatury i doktryny polskiej, niemieckiej i austriackiej autor przedstawia możliwości konstruowania przez płatnika roszczeń o zwrot zapłaconych z jego środków należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne/zdrowotne w części, która powinna być sfinansowana ze środków ubezpieczonego, w przypadku późniejszego ustalenia, że ubezpieczony wykonujący pracę na postawie umowy cywilnoprawnej był zatrudniony na podstawie stosunku pracy lub że samozatrudnienie ubezpieczonego miało charakter pozorny.

Kwestia zdolności sądowej jednostek organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej nie jest uregulowana jednolicie. W sprawach stricte cywilnych nie mają one zdolności prawnej, a w konsekwencji nie przysługuje im zdolność sądowa. W postępowaniu cywilnym nie występują zatem samodzielnie, a jedynie jako reprezentanci Skarbu Państwa. Natomiast w postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jednostkom organizacyjnym Krajowej Administracji Skarbowej przysługuje szczególna zdolność sądowa na podstawie art. 460 § 1 k.p.c. Celem artykułu jest rozstrzygnięcie, w jakim zakresie jednostki organizacyjne Krajowej Administracji Skarbowej korzystają ze szczególnej zdolności sądowej. Zależy od tego m.in. odpowiedź na pytanie, kto w obecnym stanie prawnym powinien być stroną pozwaną w sprawach z powództwa funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej, w szczególności w postępowaniach sądowych o zasądzenie równoważników pieniężnych za brak służbowego lokalu mieszkalnego.

W debacie publicznej dodatkowe roczne świadczenie pieniężne dla emerytów i rencistów funkcjonuje pod pojęciem „trzynastej emerytury”. Celem artykułu jest ocena charakteru prawnego tego świadczenia i odpowiedź na pytanie, czy świadczenie to stanowi realizację konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego wyrażonego w art. 67 Konstytucji. Podejmując próbę odpowiedzi na to pytanie autorka omawia przepisy ustawy z 9 stycznia 2020 r. o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów, dokonując ich oceny przez pryzmat cech charakterystycznych dla tradycyjnych metod realizacji idei zabezpieczenia społecznego. Przeprowadzona analiza prowadzi do wniosku, że dodatkowe roczne świadczenie pieniężne jest instrumentem zaopatrzenia społecznego, w pewnym stopniu wpisującym się w zakres unormowany w art. 67 Konstytucji.

Celem opracowania jest omówienie wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE wydanych na skutek skarg Polski i Węgier o stwierdzenie nieważności dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/957 z 28 czerwca 2018 r. zmieniającej dyrektywę 96/71/WE dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług.

Opracowanie zawiera omówienie stanowiska Sądu Najwyższego w odniesieniu do wykładni art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, uwzględniającego potrzebę odstąpienia od rygoryzmu wykładni językowej na rzecz wykładni uwzględniającej zasady proporcjonalności, ochrony zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz lojalności państwa względem obywateli.