Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 09/2021

Europejski akt o dostępności: społeczny wymiar rynku — kilka uwag z perspektywy Polski

During the last decade, a number of EU legal regulations have been adopted in different areas to make the EU space more accessible for persons with disabilities and older persons. European accessibility standards and funding opportunities have been put into place to support their implementation in the environment built and in the information and communication technologies (ICT) and disseminate the Design for All approach. The primary rationale for these steps involves the goals of social cohesion and inclusion, often overshadowing the market arguments relevant to business stakeholders. Their fullest (so far) combination has been adopted in the European Accessibility Act. The analysis, from a Poland's perspective as a Member State, presents how important it is to involve business entities in the processes of planning, creating, implementing and evaluating the transposing legal provisions and tools for increasing the level of accessibility of space, product and service.

W ostatniej dekadzie przyjęto w Unii Europejskiej wiele regulacji prawnych w różnych obszarach, aby uczynić przestrzeń UE bardziej dostępną dla osób z niepełnosprawnościami i osób starszych. Wprowadzono europejskie standardy dostępności i możliwości finansowania, aby wspierać ich wdrażanie w zbudowanym środowisku i technologiach informacyjno-komunikacyjnych (ICT) oraz rozpowszechniać podejście projektowania uniwersalnego. Podstawowym uzasadnieniem dla tych kroków są cele spójności społecznej i integracji, które często są przesłaniane przez argumenty rynkowe istotne dla interesariuszy biznesowych. Ich najpełniejsze (jak dotąd) połączenie zostało przyjęte w Europejskim akcie o dostępności. Analiza z perspektywy Polski jako państwa członkowskiego pokazuje, jak ważne jest zaangażowanie podmiotów gospodarczych w procesy planowania, tworzenia, wdrażania i oceny transponujących przepisów oraz narzędzi zwiększania poziomu dostępności przestrzeni, produktów i usług.

Dokonana w 2018 r. nowelizacja Kodeksu cywilnego wprowadziła nowe uregulowanie przedawnienia roszczeń przysługujących przeciwko konsumentom. Jego celem było wzmocnienie sytuacji prawnej dłużnika będącego konsumentem. Zgodnie z nowym art. 117 § 2¹ k. c., po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia takich roszczeń, a upływ terminu sąd uwzględnia z urzędu. Skutek przedawnienia jest więc niezależny od woli dłużnika będącego konsumentem. Autor artykułu wskazuje, że uregulowanie jest wadliwe, a koncepcja ochrony konsumenta została wykorzystana do osiągnięcia celów niezgodnych z założeniami tej ochrony. Zadaniem państwa jest bowiem zapewnienie konsumentowi pomocy w rozpoznaniu i ocenie jego sytuacji prawnej, nie zaś zastępowanie go w tej roli.

Współczesne wyzwania stojące przed sektorem publicznym tak na poziomie krajowym, jak i unijnym obejmują kilka aspektów. W perspektywie długoterminowej wyzwania te dotyczą przede wszystkim kwestii związanych z transformacją technologiczną oraz ekologiczną. Zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym obserwuje się wzmożone działania polegające na opracowaniu strategii, które mają pozwolić na jak najpełniejsze dostosowanie rozwoju gospodarki do wyzwań współczesności. Strategia nowej Komisji Europejskiej zakłada dwa filary transformacji gospodarczej: transformację środowiskową oraz cyfrową. Transformacja cyfrowa obejmuje działania czerpiące z czwartej rewolucji przemysłowej i koncentrujące się na wykorzystaniu internetu rzeczy, sieci 5G, technologii blockchain oraz koncepcji Smart City. Istotną rolę we wdrożeniu nowoczesnych rozwiązań będą odgrywać zamówienia publiczne. Niosą one ze sobą potencjał implementacji transformacji cyfrowej ze względu na liczbę podmiotów zobowiązanych do stosowania adekwatnych regulacji prawnych oraz wysokość środków finansowych wydatkowych rocznie w ramach procedury udzielania zamówień publicznych. Nowa ustawa Prawo zamówień publicznych z 11.09.2019 r. zawiera rozwiązania umożliwiające sprostanie obecnym wyzwaniom technologicznym. Do osiągnięcia wskazanego celu konieczne jest jednak oparcie modelu zamówień publicznych na czterech filarach: (1) bazowaniu przez zamawiających na zasadzie efektywności, (2) poprawie komunikacji pomiędzy zamawiającymi a wykonawcami, (3) zwiększeniu konkurencji na rynku krajowych zamówień publicznych oraz (4) zwiększeniu wykorzystania rozwiązań technologicznych w ramach procedury udzielania i realizacji zamówień publicznych. Wskazane rozwiązania, w przypadku ich kompleksowego wykorzystania w praktyce, umożliwią rozwój krajowego sektora publicznego, tak w zakresie infrastruktury, jak i świadczonych w jej ramach usług.

Zasadniczym celem niniejszego artykułu jest próba zidentyfikowania i uporządkowania kategorii urządzeń technicznych podlegających opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Jest to tematyka złożona i przy tym interdyscyplinarna. Wynika to z tego, że przepisy prawa podatkowego odsyłają przy definiowaniu terminu „budowla” do regulacji prawa budowlanego. W konsekwencji powstaje wiele wątpliwości z klasyfikowaniem określonych rzeczy jako potencjalnych przedmiotów opodatkowania. W celu rozwiązania licznych problemów ujawniających się na etapie stosowania przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych niezbędna wydaje się nowelizacja tej części prawa podatkowego.

Stan epidemii jest wyzwaniem dla wymiaru sprawiedliwości. Prowadzenie postępowań sądowych musi uwzględniać zasady bezpieczeństwa epidemiologicznego. Nie może jednak prowadzić do naruszenia praw stron postępowań sądowych. Instrumenty umożliwiające bezpieczne prowadzenie spraw sądowych zawarte są w kodeksie postępowania cywilnego oraz w ustawie z 2.03.2020 r. Celem artykułu jest usystematyzowanie i omówienie kluczowych regulacji oraz instytucji, które pozwalają na zapewnienie należytego sprawowania wymiaru sprawiedliwości w obecnym trudnym okresie z wykorzystaniem wspomnianych przepisów. Rozwiązania te nie są idealne, potrzebują dopracowania oraz dostosowania do bieżących potrzeb oraz problemów pojawiających się w toku postępowań sądowych. Wymagają przy tym odpowiedniego zaplecza technicznego tak po stronie sądów, jak i stron, a także umiejętności oraz chęci ich stosowania.

Transport kolejowy w Polsce może być realizowany w dwóch formach. Po pierwsze jako usługa publiczna, po drugie komercyjnie. Celem artykułu jest przedstawienie kwestii otwartego dostępu, stwarzającego możliwość wykonywania komercyjnych przewozów kolejowych na podstawie decyzji wydanej przez Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego. Aktualnie może to być decyzja o przyznaniu otwartego dostępu lub ograniczonego dostępu. W artykule zostały przedstawione obie konstrukcje, ze szczególnym uwzględnieniem nowych rozwiązań, wprowadzonych do ustawy o transporcie kolejowym. Zmiany te są efektem dostosowania polskiego prawa do regulacji unijnych. Ich wprowadzenie może ułatwić przewoźnikom uruchomienie przewozów o charakterze komercyjnym. Kolejno zostały omówione zasady i procedura wydawania decyzji, a także kwestie dotyczące procedury odwoławczej, zwłaszcza w kontekście ostatnich zmian, związanych ze zmianą trybu cywilnego na administracyjny. Wszystkie zaprezentowane w artykule rozwiązania mają jeden cel. To poprawa jakości świadczonych usług w transporcie kolejowym, także poprzez zwiększenie konkurencyjności w segmencie tego transportu.

Celem artykułu jest przeanalizowanie ustawy z 28.11.2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw, skutkiem której jest uzyskanie przez spółki komandytowe statusu podatnika podatku dochodowego od osób prawnych. W treści artykułu w sposób szczegółowy opisano regulacje dotyczące opodatkowania spółek komandytowych podatkiem CIT oraz wyjątki od tej zasady. Z uwagi na fakt, że wskazana ustawa w sposób całkowity zmienia sytuację podatkową przedsiębiorstw prowadzonych w formie spółek komandytowych, a w szczególności tzw. sp. z o.o. sp.k., oceniono zasadność jej uchwalenia oraz określono skutki jej wejścia w życie z perspektywy wspólników takich spółek. Ponadto w treści artykułu postawiono tezę, zgodnie z którą w chwili obecnej nie jest już możliwe utworzenie struktury przedsiębiorstwa łączącej w sobie cechy dotychczasowej spółki komandytowej, której komplementariuszem była spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Zmusza to wspólników do rozważenia zmian w strukturze przedsiębiorstw prowadzonych do tej pory w formie w formie spółek komandytowych, których komplementariuszami są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W związku z tym w treści artykułu podjęto próbę określenia alternatywnych do sp. z o. o. sp. k. form prowadzenia działalności gospodarczej wraz z opisem sposobu ich przekształcenia.

Glosa dotyczy interesującego problemu dopuszczalności zastrzegania w ramach swobody umów (art. 3531 k.c.), „quasi-kar umownych” polegających na obowiązku zapłaty oznaczonej kwoty na rzecz wierzyciela w razie odstąpienia przez niego od umowy z powodu opóźnienia dłużnika w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Jest to zagadnienie istotne dla praktyki, ponieważ tego rodzaju „kary umowne” pod różnymi nazwami są nierzadko stosowane w obrocie. Pogląd Sądu Najwyższego wykluczający dopuszczalność (ważność) tego rodzaju postanowień zasługuje na aprobatę, a w glosie przedstawiono szereg dalszych argumentów prawnych wzmacniających to stanowisko.