Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 03/2021

Obowiązująca ustawa o finansach publicznych wprowadza zasadę jawności gospodarowania środkami publicznymi (jawności w sensie wąskim). Wchodzi ona jako lex specialis do szerokiej zasady jawności finansów publicznych. Źródłem tej ostatniej jest Konstytucja i liczne ustawy. Nauka prawa finansowego koncentrowała się dotychczas na zasadzie jawności w sensie wąskim. Celem artykułu jest prezentacja argumentów za wagą zasady finansów publicznych w sensie szerokim oraz koniecznością jej specyficznej ochrony.

Artykuł poświęcony jest zagadnieniu kryminalizacji zachowań korupcyjnych w sektorze prywatnym. Postawiono w nim tezę, że art. 296a k.k. nie realizuje zaleceń wynikających z prawa międzynarodowego i prawa UE, bowiem odnosi się do korupcji w obrocie gospodarczym, obejmującej zachowania podejmowane zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym. Celem artykułu jest krytyczna analiza aktualnie obowiązującego kształtu art. 296a k.k. w świetle prawa międzynarodowego i prawa UE oraz sformułowanie propozycji de lege ferenda nowego brzmienia tego przepisu, które umożliwiłoby w końcu penalizację wszystkich zachowań korupcyjnych mających miejsce w sektorze prywatnym oraz jednocześnie pełne dostosowanie polskiego prawa do wymogów międzynarodowych.

Transgraniczne przekształcenie spółki w świetle przepisów dyrektywy 2019/2121 dotyczącej transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek — wybrane zagadnienia

The main purpose of this article is to present the concept of the cross-border conversion of a company and the possibilities for companies to carry it out under the freedom of establishment in the light of the recent judgment of the CJEU in case C-106/16 Polbud, and the provisions of Directive 2019/2121 EU of the European Parliament and of the Council of 27 November 2019 amending Directive (EU) 2017/1132 as regards crossborder conversions, mergers and divisions, which should be implemented by the Member States by 31 January 2023. The article discusses selected aspects of the procedure of cross-border conversion of a company, regulated in new Directive 2019/2121, and focuses on the scrutiny of legality of cross-border conversion of a company by competent national authorities. Particular attention is paid to the concept of abuse of law in the context of the possibility for national authorities to issue a pre-conversion certificate as the precondition for registration of the company undergoing conversion in the Member State of destination.

Celem artykułu jest przedstawienie pojęcia transgranicznego przekształcenia spółki oraz możliwości jego dokonywania przez spółki w ramach korzystania ze swobody przedsiębiorczości w świetle orzeczenia TSUE w sprawie C-106/16 Polbud oraz przepisów Dyrektywy 2019/2121 Parlamentu Europejskiego i Rady z 27.11.2019 r. zmieniającej Dyrektywę 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznych przekształceń, połączeń i podziałów spółki, która powinna zostać implementowana przez państwa członkowskie do 31.01.2023 r. W artykule przedstawiono wybrane aspekty procedury transgranicznego przekształcenia spółki na podstawie przepisów Dyrektywy 2019/2121 oraz skoncentrowano się na analizie kontroli legalności transgranicznego przekształcenia spółki dokonywanej przez właściwe organy krajowe. Szczególną uwagę poświęcono problematyce nadużycia prawa w kontekście możliwości wydania przez organy krajowe zaświadczenia potwierdzającego zgodność z prawem transgranicznego przekształcenia jako warunku niezbędnego do rejestracji przekształcanej spółki w państwie przyjmującym.

Prawidłowość użycia przez przedsiębiorców na rynku unijnym oznaczenia typu „Made in” jest kwestią mocno względną. Brak jasnej, jednoznacznej i wiążącej regulacji prawnej dla określenia pochodzenia, w tym odnoszącej się do wszystkich rodzajów produktów, wymusza zastosowanie w tym celu wielu kryteriów. Ogólne kryterium normatywne ujęte jest wąsko, bo odwołuje się do przynależności produktu do danej pozycji taryfowej w zakresie ceł. Będzie ono zatem często wymagać korekty. Służą do tego kryteria techniczne i ekonomiczne. Podlegają one rozpatrzeniu głównie z punktu widzenia wartości dodanej produktu. Niekiedy jednak znaczenie mogą mieć też uwarunkowania związane z ustaleniem tzw. ceny ex works, a dodatkowo — albo zamiennie — z przebiegiem procesu wytwórczego lub konstrukcją czy właściwościami produktu. Ponadto konieczna jest konfrontacja efektu zastosowania tych kryteriów z konsumenckim zakazem wprowadzania w błąd. Niemniej należy liczyć się z tym, że w pewnych sytuacjach zakaz taki podlega uchyleniu wskutek wyraźnego oparcia oznaczenia pochodzenia na indywidualnych aspektach produkcyjnych. Trzeba również mieć świadomość, że taki stan prawny sprzyja występowaniu aktów nieuczciwej konkurencji pod względem oznaczenia pochodzenia. Wreszcie, czego wykazaniu też służy niniejsza analiza, przedsiębiorcy mogą spotkać się z trudnościami w omawianej kwestii także wobec istnienia na płaszczyźnie krajowej, w zakresie pewnej kategorii produktów, szczególnych przepisów dotyczących wskazania na ich rodzime pochodzenie.

Przedmiotem niniejszej, drugiej części artykułu jest zagadnienie istnienia roszczenia kondykcyjnego banków o zwrot kosztów z tytułu bezumownego korzystania przez kredytobiorców z kapitału pieniężnego udostępnionego przez banki w przypadku stwierdzenia nieważności (ex tunc) umowy kredytu. Kwestia ta powstała na gruncie orzecznictwa dotyczącego umów kredytów hipotecznych denominowanych albo indeksowanych do waluty obcej. W tej części artykułu omówiono powstałe wątpliwości, bazując na — co wymaga wyraźnego zastrzeżenia — dorobku orzecznictwa, a także proponując konkretne rozwiązania. Takie ujęcie zagadnienia wynika stąd, że będący przedmiotem niniejszego opracowania problem powstał na gruncie orzecznictwa sądowego (został niejako zainicjowany wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 20.02.2020 r., sygnatura: I ACa 635/19) i ma charakter stricte praktyczny; tym samym jego rozwiązanie powinno być niejako zaczerpnięte z dotychczasowego dorobku judykatury. W rezultacie rozważania doktrynalne, jak i analiza dorobku doktryny zostaną tutaj ograniczone do niezbędnego minimum.

W polskim piśmiennictwie prawniczym w zdecydowanej większości akceptowany jest pogląd, że małoletni może być przedsiębiorcą. Jednak polskie prawo nie dopuszcza przyznania małoletniemu przez sąd pełnej zdolności do czynności prawnych, choć niegdyś było inaczej. Podobnie, jak wiele ustawodawstw na pięciu kontynentach, prawa Rosji, Białorusi, Ukrainy i Kazachstanu przewidują możliwość emancypacji niepełnoletniego. W artykule szerzej uzasadniam wcześniej przedstawiony przeze mnie postulat, aby polskie prawo dopuszczało przyznanie małoletniemu pełnej zdolności do czynności prawnych.

Przedmiotem niniejszego artykułu jest prezentacja najważniejszych, zdaniem autora, orzeczeń Sądu Najwyższego wydanych w 2020 r., a mających istotne znaczenie dla praktyki gospodarczej. Polski system prawny nie opiera się co prawda na precedensie, niemniej orzecznictwo najwyższego organu sądowniczego jest szanowane przez sądy powszechne. Stanowisko Sądu Najwyższego ma szczególne znaczenie, jeżeli zostało wydane w wyniku rozstrzygnięcia zagadnień prawnych. Autor przedstawił orzeczenia dotyczące: umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, charakteru terminu z art. 584 k.s.h, kwalifikacji kosztów najmu pojazdu zastępczego jako szkody, szczególnej możliwości zastrzeżenia kary umownej od zobowiązań pieniężnych, przerwania biegu przedawnienia na podstawie art. 819 § 4 k.c., interpretacji art. 13 § 1 k.s.h., a także charakteru roszczenia o unieważnienie umowy w związku z nieuczciwą praktyką rynkową.