Gospodarka Materiałowa i Logistyka 03/2023

Celem artykułu jest pokazanie, jak zamiany w suprastrukturze przewoźnika kolejowego przyczyniają się do ograniczania negatywnego wpływu na środowisko, a tym samym do realizacji idei zrównoważonego rozwoju. Metoda badawcza łączy dwa wymiary – teoretyczny i empiryczny. W rozważaniach teoretycznych dokonano przeglądu literatury, przedstawiając teoretyczne aspekty zrównoważonego rozwoju. Ponadto zaprezentowano zagadnienia polityki transportowej oraz wyzwania transportu kolejowego w Polsce w świetle zrównoważonego rozwoju. Wymiar empiryczny został przybliżony poprzez zaprezentowanie studium przypadku przewoźnika kolejowego, który dokonał zmian w swojej suprastrukturze. Zmiany te przyczyniły się do zmniejszenia tzw. masy martwej pociągów, co zwiększyło konkurencyjność przewoźnika, a także przyczyniło się do oszczędności środowiskowych, a tym samym do realizacji polityki zrównoważonego rozwoju. Zaprezentowane zagadnienie implikuje szereg dalszych badań, których przedmiotem mogą być przeprowadzenie analizy procesu innowacyjnego wdrażanych zmian czy możliwości zastosowania podobnych modyfikacji w innych środkach transportu.

Ocena efektywności i społecznej odpowiedzialności biznesu w branży transportowej metodą Data Envelopment Analysis

Involvement in corporate social responsibility (CSR) is of increasing importance across different economic sectors, including transport industry. This study examines the relationship between CSR and efficiency of companies in the transport industry. It belongs to the type of quantitative research and extends the scope of research related to the subject of CSR and efficiency of companies in the transport industry. Whereas previous literature lacks empirical research analyzing the relation between CSR and efficiency in the transport industry, the present study aims to fill in this research gap. The study focuses on data for 2013–2015 period and on major transport companies in the USA, in particular those representing the air and road transport sectors. The paper is based on Data Envelopment Analysis method which is used to measure efficiency, while the Pearson correlation coefficient is used to detect the relationship between CSR and efficiency. The results confirm positive relationship between CSR and efficiency of transport companies. The paper contains further evidence on the relationship between individual CSR areas (social, environmental and governance CSR) and efficiency. This study can contribute not only as a recommendation for transport companies, but also as an introduction to further and more detailed research of the relation between CSR and efficiency.

Zaangażowanie w społeczną odpowiedzialność biznesu (CSR) nabiera coraz większego znaczenia w różnych sektorach gospodarki, w tym w branży transportowej. W niniejszym artykule zbadano związek pomiędzy CSR a efektywnością przedsiębiorstw branży transportowej. Opracowanie należy do typu badań ilościowych i poszerza zakres badań związanych z tematyką CSR i efektywnością przedsiębiorstw branży transportowej. W dotychczasowej literaturze brakowało badań empirycznych analizujących związek między CSR i efektywnością branży transportowej i właśnie niniejszy artykuł ma na celu wypełnienie tej luki badawczej. Badanie opiera się na danych z lat 2013–2015 i dotyczy czołowych firm transportowych w Stanach Zjednoczonych, reprezentujących sektor transportu lotniczego i drogowego. W artykule wykorzystano metodę Data Envelopment Analysis, która służy do pomiaru efektywności, natomiast współczynnik korelacji Pearsona został wykorzystany do analizy związku pomiędzy CSR a efektywnością. Wyniki badań potwierdzają pozytywny związek pomiędzy CSR a efektywnością firm transportowych. Artykuł zawiera również analizy dotyczące związku pomiędzy poszczególnymi obszarami CSR (społecznym, środowiskowym i ładem korporacyjnym) i efektywnością. Niniejsze opracowanie może stanowić nie tylko rekomendację dla firm transportowych, ale także wstęp do dalszych i bardziej szczegółowych badań nad związkiem między CSR i efektywnością.

Przegląd możliwości wykorzystania odpadów piaszczystych odzyskiwanych w oczyszczalniach ścieków jako surowca alternatywnego w budownictwie

Sand is a globally mined natural resource. It is applied, among others, in construction, because sand is one of the main components of concrete mixtures and a material used in earthworks. The aim of the manuscript is to organize the state of knowledge regarding the management of sandy waste generated in wastewater treatment plants and to indicate the possibilities of using this waste as an alternative raw material in construction applications. The main thesis is the claim that sand recovered in wastewater treatment plants, perceived as waste, can be an alternative for the global economy to obtain a significant amount of raw material for various uses in construction and to replace natural raw materials extracted for industry. The paper presents data on natural sand resources and its use, the effects of uncontrolled exploitation of the worlds sand resources and the potential of the Polish sand resource base. Particular attention was paid to the review of the possibilities of using sandy waste generated in wastewater treatment plants as an alternative raw material for natural sand resources. The practical applications of sand obtained in the processes used in wastewater treatment plants were also presented.

Piasek jest globalnie wydobywanym zasobem naturalnym. Stosuje się go m.in. w budownictwie, ponieważ piasek jest jednym z głównych składników mieszanek betonowych oraz materiałem wykorzystywanym w robotach ziemnych. Celem artykułu jest uporządkowanie stanu wiedzy dotyczącego zagospodarowania odpadów piaszczystych powstających w oczyszczalniach ścieków i wskazanie możliwości wykorzystania tych odpadów jako surowca alternatywnego w zastosowaniach budowlanych. Główną tezę stanowi twierdzenie, że piasek odzyskiwany w oczyszczalniach ścieków, postrzegany jako odpad, może być alternatywą dla światowej gospodarki na pozyskanie znacznej ilości surowca do różnych zastosowań w budownictwie i zastąpienia nim surowców naturalnych wydobywanych dla przemysłu. W pracy przedstawiono dane dotyczące zasobów piasku naturalnego i jego wykorzystania, skutki niekontrolowanej eksploatacji światowych zasobów piasku oraz potencjał polskiej bazy zasobowej piasku. Szczególną uwagę poświęcono przeglądowi możliwości wykorzystania odpadów piaszczystych powstających w oczyszczalniach ścieków jako alternatywnego surowca dla piasku naturalnego. Przedstawiono również dotychczasowe, praktyczne zastosowania piasku uzyskanego w procesach stosowanych w oczyszczalniach ścieków.

Krótkie łańcuchy dostaw żywności: rodzaje, bliskość międzyorganizacyjna, logistyka – autoteliczne studium przypadku

Short food supply chains are one of the recently reinvented types of food supply systems that are recognized as a notable sustainable approach. The purpose of this article is to identify short food supply chains (SFSCs) in practice, focusing on their types of initiatives, inter-organizational proximity, and logistics. The study aims to address the following research questions: 1) What are the dominant types of initiatives and dimensions of interorganizational proximity in SFSCs? 2) What key logistics aspects can be identified in SFSCs? 3) Which activities determine the performance of SFSCs? This paper comprises three main sections. Firstly, it reviews the existing academic literature related to the types of initiatives in short food supply chains within the context of proximity dimensions and logistics, as well as the contributions of SFSCs to sustainability. Following that, it outlines the empirical research methodology employed and interprets the findings obtained. Lastly, it highlights the theoretical and practical implications arising from the research.

Krótkie łańcuchy dostaw żywności są jednym z rodzajów systemów dostaw żywności, uznawanych za godne uwagi w ramach zrównoważonego podejścia. Celem niniejszego artykułu jest identyfikacja krótkich łańcuchów dostaw żywności (SFSC) w praktyce, z uwzględnieniem ich rodzajów, bliskości międzyorganizacyjnej i logistyki. Badanie ma na celu udzielenie odpowiedzi na następujące pytania badawcze: 1) Jakie są dominujące rodzaje działań i wymiary bliskości międzyorganizacyjnej w SFSC? 2) Jakie kluczowe aspekty logistyczne można zidentyfikować w SFSC? 3) Jakie działania determinują sprawność SFSC? Niniejszy artykuł składa się z trzech głównych części. Po pierwsze, dokonano przeglądu istniejącej literatury akademickiej związanej z rodzajami działań w krótkich łańcuchach dostaw żywności w kontekście wymiarów bliskości międzyorganizacyjnej i logistyki, a także wkładu SFSC w zrównoważony rozwój. Następnie przedstawiono zastosowaną metodykę badań empirycznych i zinterpretowano uzyskane wyniki. Na koniec podkreślono teoretyczne i praktyczne implikacje badań.

W kierunku miast o obiegu zamkniętym – badanie podejścia gospodarki o obiegu zamkniętym w kontekście stałych odpadów komunalnych

The objective of this research is to determine whether the city under investigation in a developing country is pursuing a "circular city" model based on various indicators and the city's current characteristics. The city under analysis was Xalapa, the capital city of the state of Veracruz in Mexico. To accomplish our research goals, we employed a qualitative methodology. We conducted interviews with the government representative responsible for municipal solid waste management during the designated period, as well as with the proprietors of the 18 most prominent private waste collection centers. Additionally, we obtained relevant information from the government through the transparency platform. For our assessment, we utilized the waste-focused indicators provided by L. Girard and F. Nocca. Our analysis indicates that the city under investigation is not on the trajectory towards adopting a "circular city" model. However, the context of municipal solid waste (MSW) offers valuable suggestions for future implementation of circular economy (CE) practices. The findings presented in this study offer valuable insights for researchers in other developing countries who are also engaged in exploring the issues discussed. Also, the lessons derived from this study hold relevance for cities in developing countries, as they grapple with environmental and economic degradation similar to the city studied.

Celem tego badania jest ustalenie – na podstawie różnych wskaźników i obecnej charakterystyki miasta – czy badane miasto w kraju rozwijającym się realizuje model „miasta o obiegu zamkniętym”. Analizowanym miastem była Xalapa, stolica stanu Veracruz w Meksyku. Aby osiągnąć nasze cele badawcze, zastosowaliśmy metodologię jakościową. Przeprowadziliśmy wywiady z przedstawicielem rządu odpowiedzialnym za zarządzanie stałymi odpadami komunalnymi w wyznaczonym okresie, a także z właścicielami 18 najbardziej znanych prywatnych centrów zbiórki odpadów. Ponadto uzyskaliśmy odpowiednie informacje od rządu za pośrednictwem platformy przejrzystości. Do naszej oceny wykorzystaliśmy wskaźniki dotyczące odpadów dostarczone przez L. Girarda i F. Noccę. Nasza analiza wskazuje, że badane miasto nie znajduje się na ścieżce prowadzącej do przyjęcia modelu „miasta o obiegu zamkniętym”. Jednak kontekst stałych odpadów komunalnych (MSW) oferuje cenne sugestie dotyczące przyszłego wdrażania praktyk gospodarki o obiegu zamkniętym (CE). Wyniki przedstawione w tym badaniu oferują istotne spostrzeżenia dla badaczy w innych krajach rozwijających się, którzy również są zaangażowani w badanie omawianych zagadnień. Ponadto wnioski wyciągnięte z tego badania mają znaczenie dla miast w krajach rozwijających się, ponieważ zmagają się one z degradacją środowiskową i gospodarczą podobnie jak badane miasto.

Pojazdy autonomiczne w percepcji społecznej mieszkańców polskich miast

The paper presents the results of a social study relating to the awareness and attitudes of city residents towards the prospects of using autonomous vehicles as a means of urban transportation, including last-mile transportation. The main objective of the study was to find answers to the following questions: 1) what is the current state of city residents' knowledge of autonomous vehicles, 2) what attitude respondents have towards the phenomenon under study, 3) what determinants may foster acceptance of this form of transportation as part of daily mobility, 4) what scenarios for travel using self-drive cars are most likely at present. The source base consisted of contributions from 648 respondents qualified for the study based on the criterion of place of residence. Data analysis and interpretation were carried out using the SPSS package and using statistical tests. The results of the study allow us to draw the conclusion that the use of autonomous vehicles as part of daily mobility requires achieving a state of public awareness where the choice of autonomous transportation will become, for city residents, a conscious and desirable form of mobility in urban agglomerations, competitive to other modes of transport.

Pojazdy autonomiczne w percepcji społecznej mieszkańców polskich miast W artykule przedstawiono wyniki badań społecznych odnoszące się do świadomości i postaw mieszkańców miast wobec możliwości użytkowania pojazdów autonomicznych jako środka transportu ostatniej mili. Ich głównym celem było znalezienie odpowiedzi na następujące pytania: 1) jaki jest aktualny stan wiedzy mieszkańców miast na temat pojazdów autonomicznych, 2) jaką postawę reprezentują respondenci względem badanego zjawiska, 3) jakie determinanty mogą sprzyjać akceptacji tej formy transportu w ramach codziennej mobilności, 4) jakie scenariusze podróży z użyciem samochodów bez kierowcy są obecnie najbardziej prawdopodobne. Podstawę analizy danych stanowiły odpowiedzi pochodzące od 648 respondentów zakwalifikowanych do badania na podstawie kryterium miejsca zamieszkania. Analizę oraz interpretację danych przeprowadzono z wykorzystaniem pakietu SPSS. Wyniki badań pozwalają na sformułowanie wniosku, zgodnie z którym wykorzystanie pojazdów autonomicznych w transporcie miejskim wymaga osiągnięcia takiego stanu świadomości społecznej, w którym wybór tej formy transportu będzie stanowił dla mieszkańców miast uświadomioną i pożądaną formę przemieszczania się po mieście, konkurencyjną wobec innych środków transportu.

Kolej transgraniczna jest szybkim sposobem na przemieszczenie się do innego państwa. Pociągi są środkiem transportu, w którym formalności związane z przekraczaniem granic są relatywnie proste. Obecnie Polska prowadzi ruch transgraniczny kolejowymi przewozami pasażerskimi z prawie wszystkimi sąsiadami: Niemcami, Czechami, Słowacją, Ukrainą i Litwą. Ogólnoświatowa pandemia wirusa SARS-CoV-2 zaburzyła funkcjonowanie transportu pasażerskiego pomiędzy państwami. W Polsce miało to wpływ na rozkłady jazdy pociągów kursujących do krajów sąsiedzkich. Liczba kursów uległa zmniejszeniu, a niektóre trasy zostały zupełnie zawieszone. Nie pozostała również bez wpływu na ruch transgraniczny wojna na Ukrainie. Fundamentalnym celem artykułu jest analiza połączeń transgranicznych oraz ich ocena i wskazanie kierunku zmian po pandemii COVID-19. W artykule przebadano aktualną na ten moment siatkę połączeń i omówiono ją ze względu na dostępność transportową. Wyniki analizy posłużą do porównania połączeń kolejowych pomiędzy sobą, a w efekcie wskazania pewnych zależności. Prezentowane dane pomogą w odpowiedzi na pytanie, czy kolej transgraniczna w dobie pandemii uległa znacznej transformacji oraz jaki jest kierunek obserwowanych zmian. Rozważania te mogą stanowić inspirację do dalszych badań w zakresie wpływu pandemii COVID-19 na funkcjonowanie transgranicznych przejść kolejowych i połączeń pomiędzy Polską a jej sąsiadami.