Praca i zabezpieczenie społeczne 02/2022

Artykuł dotyczy „nowego nacjonalizmu” (neo-nationalism) i jego wpływu na politykę społeczną i prawo pracy w Polsce. Autor wyjaśnia pojęcie nowego nacjonalizmu i jego związek z prawem socjalnym i polityką społeczną, tłumaczy, jakie elementy programów społecznych realizowanych od 2016 r. są zbieżne z założeniami nowego nacjonalizmu, wskazuje na przyczyny popularności haseł ruchu nowego nacjonalizmu, opisuje trzy główne reformy społeczne wprowadzone pod jego szyldem oraz obszary dotyczące nierówności pozostawione poza zainteresowaniem władzy. Według autora wprowadzone po 2015 roku reformy (w szczególności polityki rodzinnej i zatrudnienia) służą głównie budowaniu legitymizacji władzy. Z tego powodu ich celem nie jest systemowe rozwiązywanie najważniejszych wyzwań polskiej polityki społecznej i rynku pracy. Podejmowane przez rząd reformy społeczne mają być przede wszystkim efektowne, a nie efektywne. Uwaga rządzących skupia się głównie na szybkich i politycznie opłacalnych programach dla tych grup społecznych, które mają lub mogą mieć wpływ na wynik wyborczy.

Ustawą z 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw wprowadzono do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego nowy tytuł ubezpieczeń — małżonka Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Jest to tytuł, który wyróżnia się sposobem przyjęcia regulacji oraz bardzo wąskim kręgiem jej adresatów. Zasługuje jednak na uwagę także dlatego, że w jego konstrukcji przyjęto swoiste rozwiązania, odmienne od stosowanych dotychczas. W artykule analizie poddane są takie rozwiązania jak możliwość wskazywania osoby objętej ubezpieczeniami, szczególna definicja wypadku przy pracy czy objęcie ubezpieczeniem chorobowym osoby, której aktywność nie wpływa na przychody jej lub rodziny. Rozważono również alternatywne do ubezpieczeń społecznych możliwe metody zapewnienia zabezpieczenia społecznego małżonkom Prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej.

Praca zdalna i jej znaczenie we współczesnym społeczeństwie: idea tzw. zielonej umowy o pracę w budowaniu sprawiedliwości klimatycznej

This publication aims to point out the importance of remote work and the role it plays in modern society. In discussing its growing importance in the world of work, the authors draw on the experience of Brazil and the changes introduced in the labor law in 2017. The regulation recognized this new model of work, connecting millions of workers and confirmed that we now live in a digital and cyber age. The conclusions of this article point to the need to think about the implementation of the green labor contract as a support for the realization of climate justice and how telecommuting can contribute to this new path of work. Remote work is an expression of progress; it is a new legal, normative, economic, and social pathway. The new regulations are already a new type of employment relationship for employees and employers that democratizes the work scenario, which should contribute to solving socio-environmental issues. This contribution will take place in the legal field, in the doctrinal, jurisprudential and legal perspective, as well as in the social field, bringing many benefits to workers.

Celem artykułu jest wskazanie znaczenia pracy zdalnej i roli, jaką odgrywa we współczesnym społeczeństwie i w świecie pracy. Autorzy opisują doświadczenia Brazylii i wprowadzone w tym kraju w 2017 roku zmiany w prawie pracy (ujednolicony kodeks pracy — CLT). Praca zdalna to wyraz postępu, to nowa ścieżka prawna, ekonomiczna i społeczna. Akt prawny uregulował nowy model pracy łączący miliony pracowników oraz potwierdził, że żyjemy w erze cyfrowej i cybernetycznej. Wprowadzone regulacje normują nowy rodzaj stosunku pracy, który demokratyzuje świadczenie pracy, co powinno się przyczyniać do rozwiązania kwestii społeczno-środowiskowych i poprawy sytuacji pracowników. Wnioski płynące z wprowadzonych zmian wskazują na potrzebę zastanowienia się nad wdrożeniem tzw. zielonej umowy o pracę, której celem byłoby wsparcie realizacji sprawiedliwości klimatycznej.

Celem artykułu jest analiza współzależności między zasadą lojalnej współpracy państw członkowskich Unii Europejskiej a zaświadczeniem A1. Autor w pierwszej kolejności analizuje założenia teoretyczne stawiane zaświadczeniu A1, szczególnie w kontekście tytułowej zasady. Przedmiotowy dokument jest bowiem nie tylko gwarantem swobód traktatowych, lecz także przejawem zaufania pomiędzy państwami członkowskimi. Następnie autor stawia pytania i rozważa liczne wątpliwości dotyczące kwestii zaufania pomiędzy państwami członkowskimi, granic tego zaufania i ewentualnych środków kontroli, szczególnie w kontekście nadużycia swobód traktatowych.

Celem artykułu jest ukazanie kształtowania się w orzecznictwie uprawnienia emerytalnego i rentowego funkcjonariuszy pełniących „służbę na rzecz totalitarnego państwa” po wprowadzeniu w 2017 r. kontrowersyjnych zmian. Zasadnicza teza artykułu, wykreowana w oparciu o przedstawione stanowisko judykatury, sprowadza się do stwierdzenia, że zniesienie przywilejów emerytalnych osób podejmujących aktywność w aparacie bezpieczeństwa PRL nie dotyczy odgórnie wszystkich świadczeniobiorców. Analiza zagadnienia pozwala uznać, że w świetle demokratycznego państwa prawnego kryterium „służby na rzecz totalitarnego państwa” powinno być określane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy danego świadczeniobiorcy, jego indywidulanych czynów i pełnionych przez niego funkcji, by ostatecznie uznać czy dochodziło do naruszenia przez niego podstawowych praw i wolności człowieka, a tym samym czy istnieją podstawy do obniżenia pobieranych świadczeń emerytalnych. Judykatura stoi na stanowisku, że ustalenia faktyczne i interpretacje przedstawione w informacji pozyskanej z Instytutu Pamięci Narodowej co do przebiegu służby świadczeniobiorcy de facto nie wiążą sądu, do którego kognicji należy rozważenie sprawy w oparciu o całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Artykuł jest poświęcony problematyce dowodu z przesłuchania pracodawcy, gdy w procesie po stronie pracodawczej występuje podmiot inny niż osoba fizyczna. Powstaje wówczas problem kogo można przesłuchać w charakterze takiej strony. Zagadnienie to ma złożony charakter, ponieważ kształtują je zarówno regulacje procesowe, jak i materialnoprawne. Prezentowane w artykule kwestie, mimo istotnego znaczenia dla teoretyków i praktyków prawa, dotąd nie doczekały się szerszego opracowania.

Autor przedstawia problemy teoretyczne i praktyczne, które powstawały na tle wybranych przepisów regulujących dobrowolne ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz chorobowe i ostatecznie doprowadziły do znowelizowania ustawy systemowej na mocy ustawy z 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1621). W artykule omówiono charakter prawny wniosku o objęcie ubezpieczeniami dobrowolnymi, skutki opłacenia składki w niepełnej wysokości oraz to, w jakiej formie zapadało i powinno zapadać rozstrzygnięcie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu wniosku o wyrażenie zgody na opłacenie składki po terminie. Przedstawiono również nową regulację prawną, która zastąpiła dotychczasową i ma zlikwidować trudności związane ze stosowaniem problematycznych przepisów.

Autorka prezentuje ewolucję orzecznictwa Sądu Najwyższego w odniesieniu do dochodzenia przez pracownika uzupełniających roszczeń odszkodowawczych opartych na przepisach kodeksu cywilnego w sytuacji rozwiązania z tym pracownikiem umowy o pracę za wypowiedzeniem bądź bez wypowiedzenia. Na tle dostrzeżonych w nim rozbieżności prezentuje najnowszą wypowiedź Sądu Najwyższego w tym zakresie dotyczącą rozwiązania umowy za wypowiedzeniem.

Autorka prezentuje ewolucję orzecznictwa Sądu Najwyższego w odniesieniu do dochodzenia przez pracownika uzupełniających roszczeń odszkodowawczych opartych na przepisach kodeksu cywilnego w sytuacji rozwiązania z tym pracownikiem umowy o pracę za wypowiedzeniem bądź bez wypowiedzenia. Na tle dostrzeżonych w nim rozbieżności prezentuje najnowszą wypowiedź Sądu Najwyższego w tym zakresie dotyczącą rozwiązania umowy za wypowiedzeniem.

Autorka prezentuje ewolucję orzecznictwa Sądu Najwyższego w odniesieniu do dochodzenia przez pracownika uzupełniających roszczeń odszkodowawczych opartych na przepisach kodeksu cywilnego w sytuacji rozwiązania z tym pracownikiem umowy o pracę za wypowiedzeniem bądź bez wypowiedzenia. Na tle dostrzeżonych w nim rozbieżności prezentuje najnowszą wypowiedź Sądu Najwyższego w tym zakresie dotyczącą rozwiązania umowy za wypowiedzeniem.