Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 9/2020

Celem artykułu jest wykładnia treści art. 13 kodeksu pracy zawierającego zasadę pracowniczego prawa do godziwego wynagrodzenia za pracę. Zdaniem autora na treść tego przepisu składają się: obowiązek państwa ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę, przestrzeganie przez pracodawców ekwiwalentności świadczeń wzajemnych — świadczenia pracy i wynagrodzenia oraz zakaz dyskryminacji w zakresie płac. Aspekty te stanowią przejaw sprawiedliwości rozdzielczej i wymiennej w stosunkach pracy.

Wywołane począwszy od lutego/marca 2020 roku przez pandemię COVID-19 zaburzenie dotychczasowego rytmu funkcjonowania gospodarek i społeczeństw na całym świecie, w tym w państwach członkowskich Unii Europejskiej, przynosi w konsekwencji także zmiany w zakresie polityki społecznej. Obecnie w większości krajów są wprowadzane rozwiązania mające na celu przede wszystkim ograniczenie najbardziej palącego problemu, to jest wzrostu bezrobocia. Także Unia Europejska szybko zareagowała na nową sytuację, bowiem już 19 maja 2020 r. Rada UE przyjęła rozporządzenie nr 2020/672 w sprawie ustanowienia europejskiego instrumentu tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia zagrożeń związanych z bezrobociem w sytuacji nadzwyczajnej (SURE), jaka wystąpiła w związku z pandemią COVID-19. Celem artykułu jest omówienie rozporządzenia na tle ogólniejszego podejścia Unii Europejskiej do zagadnienia ubezpieczenia od bezrobocia. Zdaniem autora otwarte pozostaje pytanie, czy wdrożenie omawianego aktu prawnego w życie rzeczywiście przyniesie spodziewane efekty, a także czy zawarte w nim tymczasowe rozwiązanie nie okaże się bardziej trwałe.

Celem artykułu jest omówienie wątpliwości pojawiających się na tle wprowadzonej od 7 listopada 2019 r. możliwości nałożenia przez sąd pierwszej instancji w wyroku przywracającym pracownika do pracy — na jego wniosek — obowiązku dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania (art. 477² § 2 k.p.c.). Nałożenie tego obowiązku autorzy nazywają tymczasowym przywróceniem do pracy. Skutkiem tymczasowego przywrócenia do pracy jest ponowne powstanie stosunku pracy o tej samej treści co przed jego rozwiązaniem przez pracodawcę. Powstały w ten sposób stosunek pracy ustaje z chwilą prawomocnego zakończenia postępowania dotyczącego roszczenia pracownika o przywrócenie do pracy lub wskutek zdarzeń prawnych przewidzianych w kodeksie pracy. Autorzy aprobują tę regulację, analizują wynikające z niej problemy prawne i postulują jak najczęstsze stosowanie przez sądy tymczasowego przywrócenia pracownika do pracy.

Celem artykułu jest przedstawienie rozbieżności między metodologią ocen umów o dzieło i umów o świadczenie usług dokonywanych przez sądy cywilne i sądy ubezpieczeń społecznych. Sądy cywilne w pierwszej kolejności ustalają treść oświadczeń woli stron umowy (konsens), następnie dokonują wykładni złożonych oświadczeń woli, aby w ostatnim etapie ustalić kwalifikację prawną umowy. Wola stron odtworzona według wskazanej kolejności ma decydujące znaczenie dla ustalenia kwalifikacji prawnej umowy, dlatego działania sądu cywilnego mają charakter interpretacyjny. Działania sądu ubezpieczeń społecznych ustalające obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonania oznaczonej umowy wykazują raczej charakter prawotwórczy. Sądy oceniają istniejący stosunek prawny między stronami badając fazę wykonawczą umowy. Kwalifikacja stosunków prawnych ubezpieczenia społecznego jest dokonywana via faci. Ustalając normatywny sens tych zachowań na potrzeby ubezpieczeń społecznych sądy dokonują kwalifikacji prawnej łączącej strony umowy cywilnoprawnej. Dla sądu ubezpieczeń społecznych obok oświadczeń woli stron umowy istnieją inne rodzaje zachowań prawnie doniosłych, które wpływają czy nawet decydują o kwalifikacji danego stosunku prawnego.

Instytucja przedłużonej ochrony w ubezpieczeniu chorobowym, rozumiana jako ochrona wynikająca z wcześniejszego tytułu do ubezpieczenia i dotycząca zdarzeń zachodzących po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, ukazuje swoistość ochrony w ramach społecznego ubezpieczenia. Jak dotychczas nie była jednak przedmiotem pogłębionej analizy teoretycznej i dogmatycznej. Autorka artykułu, mając za podstawę regulację prawną określającą warunki nabycia prawa do zasiłku chorobowego i zasiłku macierzyńskiego, wskazuje na zróżnicowaną konstrukcję oraz charakter tej ochrony. Podejmuje również próbę wyjaśnienia i oceny występujących w tym zakresie odrębności.

Kilka uwag o konstruowaniu systemu zabezpieczającego ryzyko potrzeby długoterminowej opieki

The subject of this study is to present selected issues concerning the constructing of the service system covering the risk of the need of long-term care. Author discusses the questions of: defining the risk of the need of long-term care seen in the context of demographic situation, scope and character of the system services and as well as its organization and financing.

Celem artykułu jest przedstawienie wybranych zagadnień dotyczących konstruowania systemu świadczeniowego zabezpieczającego ryzyko potrzeby opieki długoterminowej. Autor omawia następujące zagadnienia: zdefiniowanie ryzyka potrzeby opieki długoterminowej w kontekście sytuacji demograficznej, zakres i charakter świadczeń, organizację systemu oraz jego finansowanie.

Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 16 lipca 2020 r. w sprawie C-610/18, AFMB Ltd i in. Przeciwko Raad van bestuur van de Sociale verzekeringsbank, dokonał wykładni pojęcia „pracodawca” na tle prawodawstwa Unii dotyczącego stosowania oraz koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Zgodnie z orzeczeniem, pracodawcą, w tym przypadku kierowcy samochodu ciężarowego obsługującego transport międzynarodowy, w rozumieniu rozpatrywanych przepisów jest przedsiębiorstwo, które sprawuje faktyczne kierownictwo nad tym kierowcą, ponosi w rzeczywistości odpowiednie koszty wynagrodzenia i jest faktycznie uprawnione do zwolnienia tego kierowcy, a nie przedsiębiorstwo, z którym kierowca zawarł umowę o pracę i które jest formalnie wskazane w tej umowie jako pracodawca.

Autorka referuje orzecznictwo Sądu Najwyższego odnoszące się do problematyki rozwiązania umowy o zakazie konkurencji przed terminem, na który została zawarta. Szczególną uwagę poświęca wyrokowi z 20 lutego 2020 r., w którym Sąd Najwyższy dopuścił zawarcie tej umowy pod warunkiem zawieszającym.